Morgunblaðið - 23.08.2006, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 2006 11
FRÉTTIR
JIMMY M. Ross er Texasbúi. Í yfirliti yfir ævi
hans sem finna má á vef Lions-hreyfingarinnar er
hann titlaður búgarðshöldur og fyrrverandi dóm-
ari. Útlit hans, yfirbragð og framkoma eru í full-
komnu samræmi við þá lýsingu. Hann birtist blaða-
manni sitjandi í stól lítandi hugsandi út um
gluggann á útsýnishæð hótelsins, íklæddur dökk-
um jakkafötum og með hvítan kúrekahatt á höfði
en á einni svipstundu er hann staðinn upp og búinn
að rétta fram hönd sína, taka ofan hattinn og rétta
fram gulláletrað nafnspjald. En hvert skyldi vera
hlutverk Jimmys á meðan hann dvelur hér á landi?
„Sem alþjóðaforseti hreyfingarinnar ferðast ég
víðsvegar um heiminn og hitti fyrir meðlimi og ræði
við þá um verkefni framtíðarinnar. Við berum sam-
an verkefni landshreyfinganna og verkefni al-
þjóðahreyfingarinnar. Takmarkið er einnig að
hvetja fólk áfram, en auk þess læri ég mikið um
Lions-hreyfinguna og fylgist með því sem fer fram
í starfi félagsins alstaðar á hnettinum,“ segir
Jimmy og bætir við að Ísland henti vel sem áning-
arstaður í heimsreisu sinni.
„Forystan hér er mjög sterk og nýtur mikillar
virðingar í alþjóðasamfélagi Lions-hreyfinga,“ seg-
ir Jimmy sem virðist einnig hrifinn af íslenskum
ráðamönnum.
Starf í 200 löndum
„Í gær hitti ég forseta ykkar, en hann ávarpaði
jafnframt samkomu Lions-hreyfingarinnar í Bost-
on fyrir nokkrum vikum. Hann er einnig mjög mik-
ilsvirtur leiðtogi í alþjóðasamfélaginu og fé-
lagsmenn Lions-hreyfingarinnar eru mjög hrifnir
af honum,“ segir Jimmy sem er jafnframt duglegur
við að spyrja blaðamann um stöðu heimsmálanna
og framtíð Íslands á milli þess sem hann svarar
spurningum. En skyldi Lions-hreyfingin fylgja ein-
hverri ákveðinni alþjóðlegri stefnu sem ætlað er að
ná fram tiltekinni heimsmynd?
„Við Lionsmenn erum í 200 löndum víðsvegar
um heiminn. Í þessum löndum starfa í okkar þágu
margir framamenn. Við erum ekki pólitískir í eðli
okkar, heldur reynum við að mæta þörfum fólksins.
Þar sem við störfum í svo mörgum löndum er okk-
ur kleift að vera óháðir landamærum í samskiptum
okkar við fólk. Andi Lions-hreyfingarinnar snýst
um samúð og örlæti og við reynum, hvar sem við
störfum, að gefa eins mikið af okkur til þjóðfélags-
ins og mögulegt er. Að þessu leyti náum við fram
breytingum til góðs og köllum fram frið og ham-
ingju án þess að þröngva fram ákveðinni stefnu,“
segir Jimmy.
Sjónátak Lions
„Meðal hverrar hreyfingar sinna menn svo mis-
munandi verkefnum,“ segir hann en útskýrir svo að
viss málefni hljóti ávallt ríka áherslu hjá félaginu
hvar sem er í heiminum.
„Árið 1925 leitaði Helen Keller til Lions-
hreyfingarinnar og bað um aðstoð til hjálpar sjón-
skertum. Strax í kjölfarið hófum við störf í þágu
blindra og sjónskertra. Síðan þá hafa mörg Lions-
samtök veitt þeim aðstoð sem þurfa gleraugu, en
hafa ekki efni á þeim og veitt styrki til kaupa á bún-
aði til rannsóknar og lækningar vegna sjónörð-
ugleika barna.“
„Snemma á 10. áratugnum hófst sérstakt sjón-
átak hjá hreyfingunni og 150 milljónir bandaríkja-
dala voru settir í sjóð. Með góðum fjárfestingum
tókst að stækka þennan sjóð í 200 milljónir og þeim
peningum var svo eytt í baráttu gegn þeirri tegund
blindu sem hægt er að koma í veg fyrir. Sjónátakið
er því raun dæmi um eitthvað sem Lions-
hreyfingin sinnir alstaðar í heiminum.“
Spurður um veru sína á Íslandi kveðst Jimmy
mjög ánægður. „Ég var líka hérna fyrir einu og
hálfu ári. Það eina í heiminum sem er fallegra en
Ísland eru Íslendingar,“ segir hann. „Andi samúðar
og örlætis gefur landinu vissa hlýju, sem fær mig til
að hlakka til næstu heimsóknar minnar,“ segir Tex-
as-búinn geðþekki að lokum.
Alþjóðaforseti Lions-hreyfingarinnar, Jimmy M. Ross, er nú staddur hér á landi ásamt konu sinni í
boði Lions-hreyfingarinnar á Íslandi. Bergur Ebbi Benediktsson hitti hann á Nordica hóteli.
„Andi samúðar og örlætis“
Morgunblaðið/Eggert
„Það eina í heiminum sem er fallegra en Ísland
eru Íslendingar,“ segir Jimmy M. Ross.
bergur@mbl.is
Í TILKYNNINGU frá Flugmála-
stjórn segir að Loftur Jóhannsson,
formaður FÍF, fari með ósannindi í
fjölmiðlum þegar hann segi að skipu-
lagsleysi hafi valdið töfum á flugum-
ferð frá Keflavíkurflugvelli að
morgni 21. ágúst.
Þar segir ennfremur: „Hann segir
að einungis tveir flugumferðarstjór-
ar hafi átt að mæta á vaktina en ann-
ar þeirra hafi ekki komist vegna
veikinda. Hið rétta er að af fjórum
flugumferðarstjórum sem áttu vakt
kl. 07.00 boðuðu þrír veikindi. Alls
voru fjórir af fjórtán flugumferðar-
stjórum veikir þennan dag og ekki
tókst að manna vaktir þeirra þó að
hringt hafi verið í 19 flugumferðar-
stjóra og því sköpuðust nokkrar tafir
á brottflugi frá Keflavíkurflugvelli í
um eina klukkustund.
Fjórir af
fjórtán veikir
á mánudag
ALCOA Fjarðaál hefur sent frá sér
athugasemd vegna frétta um styrki
fyrirtækisins til lögreglumanna á
Austurlandi.
„Alcoa Fjarðaál hefur á undan-
förnum árum veitt um 150 milljónir
króna til samfélagslegra verkefna á
Austurlandi. Þar ber hæst framlag
fyrirtækisins til byggingar íþrótta-
húss í Fjarðabyggð, en einnig hefur
fyrirtækið veitt Heilbrigðisstofnun
Austurlands styrk til kaupa á búnaði
til að koma röntgenmyndum á staf-
rænt form og stutt við bak hvers
kyns menningarstarfsemi.
Stuðningur Alcoa Fjarðaáls og
fleiri aðila við námsför tveggja lög-
reglumanna af Austurlandi árið 2004
hefur vakið athygli fjölmiðla. Alls
greiddi Alcoa 76.951 kr. vegna uppi-
halds mannanna tveggja, þar sem
þeir sóttu námskeið á Flórída í fíkni-
efnaleit í frítíma sínum,“ segir í
ályktuninni.
„Fíkniefni eru vandamál, líka á
landsbyggðinni. Því þótti fyrirtæk-
inu það verðugt verkefni að styrkja
þessa tvo lögreglumenn á sínum
tíma,“ er haft eftir Ernu Indriða-
dóttur, upplýsingafulltrúa Alcoa
Fjarðaáls. Hún segir umferð um
Austurland stöðugt aukast og er-
lendum ferðamönnum fjölga jafnt og
þétt, auk þess sem á annað þúsund
erlendir verkamenn hafi verið að
störfum við framkvæmdir á Austur-
landi undanfarin misseri
„Því miður hafa fleiri fíkniefnamál
komið upp en ákjósanlegt er. Hugs-
anlega má þakka æ betri árangur
lögreglunnar á Austurlandi í fíkni-
efnaleit námskeiði á borð við það
sem þessir lögreglumenn sóttu,“ er
haft eftir Ernu Indriðadóttur í at-
hugasemdinni.
Athugasemd
frá Alcoa
Rangt nafn verslunar
RANGHERMT var í myndatexta á
baksíðu blaðsins í gær að myndin
væri tekin í versluninni Griffli. Hið
rétta er að myndin var tekin í versl-
uninni Office One.
LEIÐRÉTT
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi athugasemd frá Desiree
D. Tullos.:
„Fyrst myndi ég vilja gera það
ljóst að ég gegni ekki stöðu prófess-
ors (full professor) við Oregon State
University, heldur er ég lektor (ass-
istant professor), en mér skilst að það
sé ekki alveg sambærilegt við það
sem gerist í íslensku háskólaum-
hverfi. Þá færi sennilega betur á að
þýða starfsheiti mitt „river engineer“
sem „ár-verkfræðingur“. Sem ár-
verkfræðingur rannsaka ég eðlisafl-
fræði áa og afleiðingar þess að eiga
við eðlisfræðina fyrir efnafræði og líf-
fræði þessara virku kerfa. Þetta er
annars konar áhersla en hjá vatns-
aflsverkfræðingum, þó svo að rann-
sóknir á stíflum og áhrifum þeirra á
eðlisfræðilegar, efnafræðilegar og líf-
fræðilegar aðstæður í ám falli alfarið
innan ramma þessara vísinda, og sem
ég hef lagt áherslu á í rannsóknum
mínum.
Þá hef ég verið beðin um að skýra
frekar ummæli mín varðandi siðfræði
verkfræðinnar. Ég vil leggja á það
áherslu að ég hef ekki í frammi neina
gagnrýni eða ásakanir í garð siðfræði
verkfræðinga á Íslandi. Með ummæl-
um mínum er ég að láta í ljós eigin
óróleika yfir framkvæmdum þar sem
óvissuþættirnir eru svo margir,
vegna þeirrar lagalegu skyldu minn-
ar að virða fyrstu grundvallarreglu
siðareglna byggingarverkfræðinga
um að „hafa öryggi, heilsu og heill al-
mennings að leiðarljósi“.
Váin sem bent er á í skýrslunni
„Earthquakes and faults in the Kára-
hnjúkar area: Review of hazards and
recommended further studies“
(„Jarðskjálftar og misgengi á Kára-
hnjúkasvæðinu: Úttekt á hættum og
ráðleggingar um frekari rannsókn-
ir“) (sjá einnig [Kristján] Sæmunds-
son og [Haukur] Jóhannesson 2005)
vekur upp alvarlegar efasemdir í
mínum huga um styrkleika fram-
kvæmdanna við Kárahnjúka.
Áhyggjur þessar eru samhljóma
áhyggjum sérfræðinga í jarðfræði Ís-
lands ([Grímur] Björnsson 2002,
[Guðmundur E.] Sigvaldason 2003).
Áhyggjur mínar byggjast á uppgötv-
unum og niðurstöðum þessara
skýrslna, sérstaklega á ráðlegging-
um þeirra fyrrnefndu (sem eru að-
gengilegar á netinu á
slóðinni http://www.lv.is)
og sem beint er vitnað
til:
„i) Kárahnjúkasvæðið
er um þessar mundir
ekki talið mjög virkt
jarðskjálftasvæði. Ný-
legar jarðfræðirann-
sóknir benda hins vegar
til að sprunguhreyfingar
á nútíma hafi átt sér stað
í Sauðárdal og að þær
nái undir framtíðar-
svæði Hálslóns þar sem
síðustu þekktu sprungu-
hreyfingarnar urðu fyrir
nokkrum þúsundum ára.
Misgengiskerfið við stíflustæðið á
Kárahnjúkum er einnig umfangs-
meira en áður var talið og jarðhitinn
tengist misgengjum á svæðinu. Þess-
ar nýju athugasemdir benda til að
jarðskorpuhreyfingar á Kárahnjúka-
svæðinu séu ekki fullkomlega í jafn-
vægi og að jarðfræðileg vá sé víðtæk-
ari en áður var talið.
ii) Spennu- og aflögunarsvið á
svæðinu kunna að breytast og end-
urvekja skjálftavirkni. Gerð Hálslóns
og aukinn vatnsþrýstingur geta
hrundið af stað misgengishreyfingum
á Kárahnjúkasvæðinu, svo og valdið
því að jarðskjálftar langt í burtu
hrindi slíku af stað. Enn fremur geta
misgengi á svæðinu orsakast af
kvikuvirkni í nálægum eldstöðvum,
þar á meðal Öskju, Kverkfjöllum og
Snæfelli.
iii) Mesta misgengishreyfing sem
talið er að geti orðið á Kárahnjúka-
svæðinu er eðlileg sighreyfing þar
sem skjálftavægi er um 3 x 1018 Nm.
Mjög langt yrði á milli slíkra atburða
samanborið við skjálftavirkni á helstu
jarðskjálftasvæðum Íslands. Kort af
Sauðárdalsmisgenginu sýna að það
er nægilega stórt til að valda slíkum
atburði. Uppsafnað skjálftavægi í
slíku misgengi getur losnað í fjölda
jarðskjálfta, að hluta til vegna færslu
án skjálfta, eða í einum skjálfta. Hvað
sem öðru líður ætti umtalsverður
jarðskjálfti með upptök í næsta ná-
grenni að vera verðugt umhugsunar-
efni.
iv) Hætturnar af sprungugliðnun
vegna aukins vatnsþrýstings eru
taldar umtalsverðar þar sem minnsta
lárétta spenna er lítil
og nálægt því að vera
jafnmikil og vatns-
þrýstingurinn frá lón-
inu, og reikna má með
því að sprungur á
svæðinu séu mjög lek-
ar.
v) Mælt er með að
eftirlit í nágrenni
stíflnanna og Hálslóns
á byggingartíma stífln-
anna og á meðan verið
er að fylla uppistöðu-
lónið verði aukið, með
það að markmiði að
mæla hreyfingar og
greina mögulega
sprungugliðnun í uppistöðulóninu og
nágrenni þess af völdum aukins álags
og vatnsþrýstings.
vi) Skýrsla þessi byggist á tiltölu-
lega takmörkuðum upplýsingum og
framtíðarverkefni varðandi hættu af
jarðskjálftum og sprunguhreyfingum
ættu að fela í sér áframhaldandi at-
hugun þeirra þátta sem hér hefur
verið fjallað um, mat á því hvernig
fyrirhuguð mannvirki standist hugs-
anlega vá og aukna eftirlits- og rann-
sóknarvinnu sem miði að því að efla
skilning á virkni jarðskorpuhreyfinga
í nálægum eldstöðvum. Virkni á
breiðu belti á norðanverðu Íslandi
kann að hafa áhrif á vá í næsta ná-
grenni við Kárahnjúka. Enda þótt
slík vinna kunni aðeins að hafa tak-
mörkuð áhrif á hönnunarþætti sem
beitt er á Kárahnjúkum, mun hún
þegar til lengri tíma er litið draga að
hluta til úr þeirri óvissu sem rædd er í
skýrslu þessari og auðvelda viðbrögð
við og draga úr framtíðarvá.“
Eins og höfundar skýrslunnar frá
2005, sem vitnað er til hér að ofan
leggja til, svo og Skipulagsstofnun í
úrskurði sínum frá 2001, eru frekari
rannsóknir á jarðfræðilegri virkni og
heildarvá framkvæmdanna réttlæt-
anlegar. Ég geng svo langt að segja
að það sé hvorki fagmannlegt né hag-
kvæmt að hanna stíflu sem er sú
hæsta í Evrópu og með þeim hæstu í
heimi eftir að framkvæmdir eru hafn-
ar. Mjög óvenjulegt er að rannsóknir
á grundvallar- og undirstöðujarð-
fræði fari fram eftir að framkvæmdir
hefjast, einkum í ljósi viðvarana um
vána við framkvæmdirnar sem komu
snemma fram hjá helstu sérfræðing-
um Íslands, Guðmundi E. Sigvalda-
syni eldfjallafræðingi (2003) og Grími
Björnssyni jarðeðlisfræðingi (2002).
Á grundvelli óviðeigandi einfaldaðra
líkana af jarðskorpusigi og vísbend-
inga um jarðvarmavirkni, skil ég sjálf
ekki hvers vegna menn treystu sér til
að þróa mannvirkin sem eiga eftir að
mynda Hálslón (með geymslurými
upp á 2,4 km3) við Kárahnjúka við
þær óvissu jarðfræðilegu aðstæður
sem ríkja á svæðinu og ég leyfi mér
að vefengja opinskátt allt ferlið sem
lýtur að samþykki og leyfisveitingu
fyrir framkvæmdunum. Áhættan,
kostnaðurinn og ávinningurinn af
vatnsaflsvirkjun við Kárahnjúka eru
sérstaklega óljós í mínum augum og
starfsbræðra minna víða um heim,
svo og ástæðurnar fyrir því að fram-
kvæmdunum skuli haldið áfram án
frekari rannsókna.
Enn fremur er það ekki rétt að ég
telji að engin bandarísk fyrirtæki
myndu taka þátt í framkvæmdunum
við Kárahnjúka af því að Montgomer-
ie Watson Harza (bandarískt hönn-
unarfyrirtæki) er vissulega þátttak-
andi í framkvæmdum þessum. Það
sem ég benti á í staðinn er að fyr-
irtæki myndu eiga í miklum erfiðleik-
um með að fá leyfi fyrir jafnáhættu-
sömum framkvæmdum, fá þær
hannaðar og samþykktar í Banda-
ríkjunum og að mörg fyrirtæki
myndu þess vegna vera treg til að
ráðast í slíkt verkefni.
Að lokum hefur komið fram gagn-
rýni á hæfni mína til að ræða fram-
kvæmdirnar á Kárahnjúkum en ég
hef ekki áhuga á að fjalla um hana
hér. Íslensku þjóðinni er velkomið að
meta upp á eigin spýtur bæði hæfni
mína sem og gæði og áhættu fram-
kvæmdanna við Kárahnjúka. Ég legg
til að þeir sem hafa gagnrýnt mig og
hæfni mína einbeiti sér nú að því að
koma á framfæri við almenning þeim
gögnum og greiningu sem réttlæta
öryggi og gildi þessara framkvæmda
fyrir íslensku þjóðina.
Ég óska eftir því að frekari um-
mælum og spurningum verði komið
beint til mín (tullosd@engr.orst.edu)
á ensku til að ég geti svarað þeim
fljótt og vel.
Virðingarfyllst,
Desiree Tullos.“
„Óvissuþættirnir eru svo margir“
Desiree D. Tullos
Athugasemd frá Desiree D. Tullos vegna umræðu um Kárahnjúkavirkjun
♦♦♦
LAUNAVÍSITALA hækkaði um
1,7% milli júní- og júlímánaðar og
helgast mikil hækkun vísitölunnar
fyrst og fremst af samkomulagi Al-
þýðusambands Íslands og Samtaka
atvinnulífsins vegna endurskoð-
unarákvæða kjarasamninga og
samnings um taxtaviðauka.
Hækkun launavísitölunnar síð-
ustu tólf mánuði er 10,2% sam-
kvæmt útreikningi Hagstofu Ís-
lands.
Launavísitala
hækkar vegna
endurskoðunar
♦♦♦