Morgunblaðið - 23.09.2006, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
BÆJARSTJÓRN Reykjanes-
bæjar samþykkti nýverið, fyrst
allra sveitarstjórna á landinu,
fyrirkomulag á sérstökum
umönnunargreiðslum til for-
eldra ungbarna frá því fæðing-
arorlofi lýkur, þar til barnið
byrjar á leikskóla. Greiðslurnar
nema kr. 30,000 á mánuði og
greiðast foreldrum hvort sem
þeir kjósa að koma barni sínu
fyrir hjá dagmóður eða sjá um
það sjálfir. Greiðslur hefjast
þann 1. október nk.
Þessi stuðningur við foreldra
ungbarna er í samræmi við
kosningaloforð okkar sjálfstæð-
ismanna frá því fyrir kosningar
í vor. Eins og íbúar Reykjanes-
bæjar vita og hafa reynt látum
við ekki sitja við orðin tóm,
heldur stöndum við það sem við
lofum.
Við rekum frumkvöðla-
starfsemi í sveitarstjórn-
armálum undir styrkri stjórn
bæjarstjórans, Árna Sigfússon-
ar. Við höfum samhenta forystu
sem hikar ekki við að taka þau
skref sem við teljum að standi
bæjarfélaginu okkar og íbúum
þess til framfara. Önnur sveit-
arfélög fylgja gjarna í kjölfarið
með samskonar úrræðum. Er
það vel og til vitnis um að fleiri
sjá ljósið þegar við höfum
kveikt það. Því miður á það
ekki við um A-listann í Reykja-
nesbæ. Af einhverjum ástæðum
sér hann ekki ljósið í þessu
framfaraskrefi okkar. Sama
verður ekki sagt um mik-
ilmennið Gunnar Birgisson í
Kópavogi. Hann var svo fljótur
að sjá ljósið, að hann segist
meira að segja hafa kveikt það
sjálfur.
Garðar K. Vilhjálmsson
Frumkvöðlastjórn-
mál í Reykjanesbæ
Höfundur er bæjarfulltrúi í
Reykjanesbæ.
AUSTFIRÐINGAR vakna! Vilja
sjálfir taka frumkvæði að gerð
Norðfjarðarganga. Húrra fyrir
þeim. Og Sturla undrast – af því að
nú er hann einmitt að setja þessi
göng í forgangsröð! Húrra líka fyr-
ir honum, ráðherra í
framför. Nú horfir
svo, að brátt verði
gaman að vera til,
hvort heldur sá er
ráðherra eða óbreytt-
ur Íslendingur.
Nema hvað? Í for-
gangsröð – hvað þýðir
það? Göng strax, fyrr
en öll önnur, eða eftir
5 ár, 10 ár eða …
Ekkert bólar enn á
göngum frá Bolung-
arvík, þar gætu enn
orðið slys, ekki einu
sinni er lokið hönnun og kannski
ekki rannsóknum? Eystra hygg ég
að gegni öðru máli, þar sé rann-
sóknum lokið, samkvæmt því sem
mér var tjáð fyrir ári. Allir hafna
nú fjallvegi á ný undir Oddsskarði,
heldur skuli verða láglendisvegur
frá botni Eskifjarðar í 100 m hæð í
Fannardal í Norðfirði. Árangur 7
ára baráttu minnar í Morg-
unblaðinu.
Auk hinna nefndu ganga tvennra,
bráðliggur líka á öðrum tvennum,
2,5 km göngum um Lónsheiði, sem
stytta Hringveginn um 14 km og
loka hinni háskalegu leið um Hval-
nesskriður, og í öðru lagi 7 km
göngum til Súðavíkur vegna stöð-
ugs háska af skriðuföllum og eru
því alvarleg hindrun á Djúpvegi.
Þessi fern göng þarf að vinna fljótt
og hafa hraðan á, líkt og fátt annað
væri aðkallandi í samgöngumálum.
Menn verða að loka augunum
fyrir Héðinsfjarðarundri steinald-
armanna og láta eins og það sé fyr-
ir utan íslenzkan veruleik, kosti
hvorki fé né tíma. Hefjum sem
fyrst gerð þrennra þessara ganga,
frá Bolungarvík, til Norðfjarðar
(hvor tveggju í for-
gangsröð!) og í þriðja
lagi hin örstuttu göng
um Lónsheiði, en þar
skortir líklega á rann-
sóknir. Látum svo
vera á hinn bóginn að
Súðavíkurgöng bíði
þangað til Óshlíðin er
frá.
Að þessu loknu, og
Héðinsfirði, væri sann-
gjarnt að gera nokkurt
hlé. En ekki langt, því
að fleiri göng eru að-
kallandi, t.d. frá Arn-
arfirði í báðar áttir, um Vaðlaheiði,
Bakkaselsbrekku, Hellisheiði o.fl.
og væri rétt að vinna að þeim stöð-
ugt, byrja á næstu göngum jafn-
skjótt og þeim fyrri lýkur, eins og
fyrrverandi forsætisráðherra lýsti á
fundi á Akureyri í sumar. En núna
fyrst verði unnin tvenn samtímis.
En þetta er hvergi nærri nóg, og
verður þó jafnvel þetta að bíða. Því
að í rauninni liggur enn þá meira á
að leggja nýjan hringveg um land-
ið, breiðari og miklu traustari en
við búum við nú. Hvorki vegur né
brýr, nema allra nýjustu, þola þá
umferð sem nú er boðin. Það var
að vísu alvarlegt glappaskot að
hleypa inn á hann öllum þunga-
flutningum, sem skip önnuðust áð-
ur. Af þessu leiðir ekki aðeins
skemmdir og loks eyðileggingu
hins eina vegar, heldur fylgir líka
þvílík slysahætta að jafna má við
rússneska rúllettu. En verður aftur
snúið?
Batnandi og sem nýr samgöngu-
ráðherra stígur nú enn fram og
tekur því líklega að banna hinum
allt of stóru flutningavögnum að
bæta við sig tengivagni. Væri það
gert kynni að verða tap á flutning-
unum – og þá yrði einhverju
breytt. Líkum áhrifum mætti e.t.v.
ná með því að láta þessa háskalegu
og eyðileggjandi flutninga bera
þann kostnað sem þeir valda í
raun.
Hvar skal byrja, hvar skal
stanza? Ekki veitti nú af heilli bls.
enn, það gengur ekki. En hér má
líka setja amen eftir efninu.
E.S. 18. sept.: Grein í Mbl. 31.
ágúst. „Ný Oddsskarðsgöng – hvað
tefur rannsóknir?“ Og áfram: „…
ekki sammála … að einungis sé
hægt að vera með ein göng undir í
einu … verður að gera þá kröfu á
samgönguráðherra að nú þegar
verði hafist handa um rannsókn-
arboranir fyrir nýjum Oddsskarðs-
göngum.“ Heyr á endemi – er þetta
steinaldarmaður að tjá sig? Nafn
hans er Kristján L. Möller. Vill
maðurinn í raun og veru annan
fjallveg um Oddsskarð, í 340 m
hæð, eins og að vísu var ráðgert
um skeið? Nei, gamli maður, ekki
um Oddsskarð. Því er nú hafnað.
Og rannsóknum er lokið á réttum
stað, ef rétt var skilið í fyrra. Nú
er mál að bora. En vel sé hverjum
þeim sem hvetur, og lýsing Krist-
jáns á núverandi leið brýnir vel.
Batnandi er sér-
hverjum bezt að lifa
Guðjón Jónsson fjallar
um samgöngumál
»… í rauninni liggurenn þá meira á að
leggja nýjan hringveg
um landið, breiðari og
miklu traustari en við
búum við nú.
Guðjón Jónsson
Höfundur var kennari.
Í JÚLÍ síðastliðnum skilaði Hall-
grímur Snorrason, forstöðumaður
Hagstofunnar, skýrslu um hátt
matvælaverð á Íslandi, sem mikið
hefur verið til umfjöllunar í fjöl-
miðlum á síðustu mánuðum. Nið-
urstaðan sem hann kemst að er í
meginatriðum sú að verndartollar á
innflutt matvæli séu helsti orsaka-
valdur fyrir háu mat-
vælaverði. Á bls. 10 í
skýrslunni komst hann
að þeirri niðurstöðu að
með afnámi vöru-
gjalds, 14% vsk. á all-
ar matvörur og nið-
urfellingu tolla af
matvörum, þar með
töldum búvörum, geti
hlutfallslegt verðlag á
matvörum hér orðið
114 stig (miðað við að
15 ESB-ríki séu með
vísitöluna 100). Hlut-
fallslegt verðlag á
matvöru í Svíþjóð 2003 var 117 stig.
Þar er vsk. á mat 12%, markaður-
inn margfalt stærri og hluti af innri
markaði ESB.
Dettur einhverjum í hug að verð-
lag á Íslandi geti orðið lægra en í
Svíþjóð? Þá kemur jafnframt fram
að með því að afnema tollvernd á
búvöru að fullu megi lækka mat-
arreikning heimilanna um 15,6%
eða tæpar 82 þúsund kr. á ári. Er
raunhæft að gefa sér að þessar að-
gerðir skili sér að fullu til neytand-
ans? Er ekki hætta á því að inn-
flutningsaðilar og verslanakeðjur
hækki sína álagningu að einhverju
leyti? Þessir aðilar leitast eðlilega
við að hámarka sinn hagnað. Af
hverju reka hagsmunaðilar í versl-
un svona gríðarlegan áróður fyrir
því að fella niður tolla á innflutt
matvæli? Er það svo þeir geti lækk-
að verð til neytandans án þess að fá
nokkuð fyrir sinn snúð eða sjá þeir
fram á að geta aukið sína álagningu
og grætt þ.a.l. meira? Svari hver
fyrir sig. Það er því augljóslega
nokkur einfeldni af hagstofustjóra
að gera ráð fyrir því að tollalækk-
anir á innfluttar búvörur skili sér
beint í vasa neytandans. Finnland
gekk inn í Evrópusambandið 1995
og það var ekki að sökum að
spyrja, á sama ári lækkaði af-
urðaverð til finnskra bænda um 40–
50%. Verð til neytenda
lækkaði hins vegar um
11%, enda jókst sam-
keppni á smá-
sölumarkaði innan-
lands ekkert við að
fella niður tolla á inn-
flutt matvæli.
Hvað með öll störf-
in?
En hverju er fórnað
með því að fella niður
tolla á innflutt mat-
væli? Umræðan hefur
gjarnan verið þannig
að bændum hafi fækkað svo mikið
að í raun og veru séu tiltölulega fá
störf í húfi. Það er vissulega rétt að
tækniframfarir og hagræðing-
araðgerðir hafa fækkað störfum til
sveita á undanförnum áratugum.
Það gleymist þó gjarnan að taka til-
lit til allra þeirra starfa sem skap-
ast við úrvinnslu á landbúnaðar-
afurðum og ýmsa aðra þjónustu við
atvinnuveginn. Nýverið var haldinn
fundur á Akureyri til að fjalla um
þessi mál. Yfirskrift fundarins var
,,Mikilvægi landbúnaðar og úr-
vinnslustöðva á Norðvestur- og
Norðausturkjördæmum í atvinnu
og byggðamálum“. Í framsöguer-
indi Sigurðar Jóhannessonar, fram-
kvæmdastjóra SAH Afurða ehf. á
Blönduósi, kom fram að störf sem
koma með beinum eða óbeinum
hætti að því ferli að framleiða land-
búnaðarvörur í Norðurkjördæm-
unum eru um 10.000. En tæplega
helmingur allra landbúnaðarafurða
landsins er framleiddur á þessu
svæði.
Sú aðgerð að fella niður tolla á
innflutt matvæli myndi hafa það í
för með sér að stór hluti þessara
starfa legðist af. Þrátt fyrir minnk-
andi vægi landbúnaðar í þjóð-
arframleiðslu skiptir hann oft höf-
uðmáli á þeim stöðum þar sem
byggð á undir högg að sækja. Vilj-
um við veikja atvinnulíf á lands-
byggðinni enn frekar gegn því að fá
hugsanlega eitthvað lægra mat-
vælaverð? Hvaða áhrif hefur þetta
á ferðaþjónustuna? Fróðlegt væri
að efna til málþings um afleiðingar
á byggðaþróun í landinu, ef tollar á
innflutt matvæli yrðu felldir niður.
Þann 7. september síðastliðinn
stóðu Samtök verslunar og þjón-
ustu fyrir fundi þar sem viðfangs-
efnið var að fjalla um leiðir til að
lækka matvælaverð á Íslandi. Þar
kom m.a. fram í erindi Ágústs Ein-
arssonar, prófessors við viðskipta-
og hagfræðideild HÍ, að þó svo að
farið yrði að ýtrustu tillögum hag-
stofustjóra yrðu matvæli samt dýr-
ari hér á landi en innan ESB. Í er-
indi Ágústs kom einnig fram að
frjáls viðskipti borgi sig, en ekki
fyrir alla. Ekki þarf að deila um
þetta við Ágúst, enda alkunn sann-
indi þar á ferðinni. Það er hins veg-
ar óhjákvæmilegt að velta því fyrir
sér hvort prófessorinn sé búinn að
gleyma tengslum á milli tekna og
verðlags sem hagfræðin fjallar ein-
mitt mikið um. Því mætti spyrja, er
raunhæft að verð á matvöru á Ís-
landi verði hlutfallslega lægra í
samanburði við útlönd heldur en
önnur vara og þjónusta hér á landi?
Svo dæmi sé tekið er verð á mat-
vælum í Danmörku 60% hærra
heldur en á Spáni. Samt heyra bæði
löndin undir sömu landbún-
aðarstefnuna (ESB), það er frjálst
vöruflæði á milli þessara landa,
sömu reglur um innflutning frá 3ja
ríki o.s.frv. Mismunurinn á verði
kemur til af því að tekjur og verð-
lag er mun hærra í Danmörku en á
Spáni.
Mikilvægt er að þjóðarsátt náist
á nýjan leik um landbúnað hér á
landi og þar verða bændur eins og
aðrir að rétta út sáttarhönd, en
kröfurnar sem settar verða á bænd-
ur verða líka að vera raunhæfar.
Einfeldni hagstofustjóra
Ingvi Stefánsson fjallar um
matvælaverð á Íslandi »Mikilvægt er aðþjóðarsátt náist á
nýjan leik um land-
búnað hér á landi og þar
verða bændur eins og
aðrir að rétta út sátt-
arhönd, en kröfurnar
sem settar verða á
bændur verða líka að
vera raunhæfar.
Ingvi Stefánsson
Höfundur er formaður
Svínaræktarfélags Íslands.
RITSTJÓRAR Morgunblaðs-
ins hafa í skrifum sínum í Morg-
unblaðinu nokkrum sinnum
fjallað um það á saknaðarfullan
hátt að Frjálslyndi flokkurinn
gæti og ætti að sameinast Sjálf-
stæðisflokknum. Til að taka af all-
an vafa er rétt og skylt að taka
fram að Frjálslyndi flokkurinn
hefur mér vitanlega aldrei verið í
umræðum um sameiningu við
aðra flokka. Svo virðist á Stak-
steinum 21. september sl. að rit-
stjórinn meti það svo að einka-
draumur hans um að Frjálslyndi
flokkurinn sameinist Sjálfstæð-
isflokknum sé fyrir bí. Minningin
sækir nú á hann sem martröð eft-
ir að fyrir liggur að fólkið í Nýju
afli hafi ákveðið að leggja það nið-
ur sem stjórnmálaflokk.
Fólkið úr Nýju afli hefur verið
hvatt til þess af forystumönnum
sínum að ganga í Frjálslynda
flokkinn og sameinast um stefnu-
mál á landsvísu. Sem formaður
Frjálslynda flokksins gleðst ég
yfir því að fólk gangi til liðs við
okkur í Frjálslynda flokknum og
býð það velkomið. Ég hvet einnig
aðra sem hafa velt fyrir sér lands-
málum að kynna sér málefni þau
sem Frjálslyndi flokkurinn hefur
sett fram í sinni málefnabók og
skoða heimasíðu flokksins eða
koma og ræða við okkur. Við vilj-
um stækka Frjálslynda flokkinn
og þar eru allir velkomnir af
hvaða þjóðerni sem er eða hvort
þeir eru trúaðir eða ekki.
Skyldi órói ritstjórans vera
vegna þess að þar með telji hann
að skarpari línur verði milli
Frjálslynda flokksins og Sjálf-
stæðisflokksins? Ef það er ástæð-
an fyrir óróa og skrifum ritstjór-
ans þá kann vel að vera að línur
verði skarpari í gagnrýni á núver-
andi stefnu ríkisstjórnarinnar
sem aukið hefur á misskiptingu
með þjóðinni og staðið í sér-
stökum deilum við láglaunamenn,
aldraða og öryrkja. Ríkisstjórn
sem m.a. vill festa einkaeign-
arhald á fiskistofnum við landið,
einni meginauðlind þjóðarinnar, í
sessi og færa varanlega til þeirra
sem nú hafa veiðiréttinn.
Í niðurlagi Staksteina er talað
um snjalla forystu og að snilld
manna í pólitík byggist á því að
sjá það sem aðrir sjá ekki. Sá sem
þetta ritar býr ekki að þeirri
djúpstæðu pólitísku þekkingu og
snilldar plottum sem menn hafa
skólast í hjá Morgunblaðinu og
forystu Sjálfstæðisflokksins. Ég
hef reyndar miklar efasemdir um
hvort í þeirri þekkingu um undir-
málsplott sem rennur fram á
smjörklípuþekkingu felist reynsla
sem er mannbætandi og eft-
irsóknarverð í íslenskri pólitík.
En ég spyr hins vegar: Hvers
vegna halda ritstjórar Morg-
unblaðsins áfram í því hlutverki
að fjalla nánast aldrei um þau
málefni sem þingmenn Frjáls-
lynda flokksins leggja fram til
þjóðmálanna? Eigum við að skilja
þau skilaboð blaðsins á þann hátt
að framsetning okkar í Frjáls-
lynda flokknum sé ekki nógu
snjöll og djúpplottuð til þess að fá
inni í hugsun og birtingarplani
ritstjórnar Morgunblaðsins?
Guðjón A. Kristjánsson
Frjálslyndi
flokkurinn
Höfundur er alþingismaður og for-
maður Frjálslynda flokksins.