Morgunblaðið - 19.01.2007, Qupperneq 21

daglegt líf
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 2007 21
20%
vi›bót
arafsl
áttur
af allri út
söluvöru
. Reikna
st af við
kassann.
990 kr.
1.990 kr.
2.990 kr.
4.990 kr.
6.990 kr.
S M Á R A L I N D
bláa bomban
495 kr.
995 kr.
1.495 kr.
2.495 kr.
3.495 kr.
-50%
-50%
-50%
-50%
-50%
-20%
-20%
-20%
-20%
-20%
396 kr.
796 kr.
1.196 kr.
1.996 kr.
2.796 kr.
Upprunalegt verð: 50% afsláttur af allri útsöluvöru: 20% viðbótarafsláttur á Bláu bombunni
Nýtt

kor
ta-
tíma
bil
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/D
E
B
3
57
48
0
1/
07
STÆRÐIN skiptir máli fyrir
fugla – sérstaklega þegar heilinn
er annars vegar. Því stærri sem
heili þeirra er hlutfallslega miðað
við líkamsstærð, því meiri mögu-
leika eiga þeir á að lifa af úti í
náttúrunni.
Forskning.no greinir frá breskri
rannsókn þar sem hugmyndin um
að hægt sé að tengja stóra heila
lágri dánartíðni er í fyrsta sinn
prófuð á vísindalegan hátt. Meðal
niðurstaðna rannsóknarinnar er
að stórir heilar geri dýrum kleift
að þróa með sér sveigjanlegra at-
ferlismynstur en ella. Það geri
þau aftur hæfari til að takast á við
óvæntar áskoranir í lífinu.
200 fuglategundir
í ólíku loftslagi skoðaðar
Dæmi um slíkar áskoranir má
taka af rándýrum ofarlega í fæðu-
keðjunni. Þau eiga ekki í nokkrum
vandræðum með að næla sér í
fugl sem situr neðar í keðjunni –
svo fremi sem hann hafi ekki gáf-
ur til að forða sér áður.
Sem dæmi um aðra áskorun má
nefna þegar náttúruleg heimkynni
fuglanna verða fyrir eyðileggingu
eða þegar loftslagsbreytingar
verða.
Vísindamennirnir við Bath-
háskólann á Englandi báru saman
heilastærð, líkamsstærð og dán-
artíðni fjölda fuglategunda. Alls
tóku þeir fyrir 200 tegundir sem
lifa í köldu loftslagi, meðalheitu
loftslagi og frumskógaloftslagi.
Áður hefur verið sýnt fram á að
rándýr á borð við púmur og hlé-
barða taki dýr með smáa heila
fram yfir önnur þegar þau velja
sér bráð, einmitt vegna þess að
heilastærðin hefur áhrif á hæfni
dýra til að flýja frá þeim sem ráð-
ast á þau.
Hentugra að vera
heilastór fugl
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Sveigjanleiki Stórir heilar gera dýrum kleift að þróa með sér sveigjanlegra
atferlismynstur og hæfni til að takast á við óvæntar áskoranir.
Pétur Urbancic hringdi vegnafyrirspurnar umsjónarmanns
um dæmi þar sem stuðlað væri
saman sl og st eða sn og st. Hann
sagði sl með tannhljóði alþekkt
framburðarafbrigði í byggðunum í
kringum Breiðafjörð. Og nefndi
dæmi um slíkt í vísu, þó að hann
þekkti hana ekki alla:
Slys að útför steðja hans,
slitna hanskasilar.
Einnig nefndi Pétur dæmi um að
sn og st væri látið stuðla saman með
broti úr þriðja kafla kvæðis
Matthíasar Jochumssonar Til
Vestur-Íslendinga, sem ber
yfirskriftina Bragar-bót og byrjar
svo: „Sé ég hendur manna mynda/
megin-þráð yfir höfin bráðu.“
Ljóðið er meðal hans bestu kvæða
og sjötta erindi hefst svo:
Sturla kvað yfir styrjahjarli
Snorri sjálfur á feigðarþorra.
Lárus Blöndal bókavörður, afi
umsjónarmanns, kenndi að stuðla
mætti sl og st saman. Og dæmi um
það eru ófá, til að mynda úr Skúla
fógeta eftir Grím Thomsen:
Rifna þá voðir og slitna þá stög,
stengur og viðir molast,
fyllir knör og í freyðanda lög
fjórir af hásetum skolast.
Þess finnast einnig dæmi hjá
Kristjáni Karlssyni í kvæðinu
Hedvige á 79th Street og í Rúnaslag
Gríms Thomsens. Einnig er algengt
að sn stuðli við st, svo sem í Íslandi
Jónasar Hallgrímssonar:
Nú er hún Snorrabúð stekkur og lyngið
á lögbergi helga
blánar af berjum hvurt ár, börnum og
hröfnum að leik.
Dæmi um slíka stuðlun má einnig
finna í ljóðaflokki Guðmundar
Guðmundssonar skólaskálds,
Hafsins börnum, og í Rakka segir
Grímur Thomsen:
Ef nokkur líkið snertir, styggur
stinna sýnir hann jaxla þá,
og fram á sínar lappir liggur
líki bóndans hjá.
VÍSNAHORNIÐ
Af stuðla-
setningu
pebl@mbl.is
Fullkomnaðu
verkið með
Þ
A
K
R
E
N
N
U
K
E
R
FI
á
öllhús
–
allsstaðar
Þ
A
K
R
E
N
N
U
K
E
R
FI
á
öllhús
–
allsstaðar
BLIKKÁS –
Smiðjuvegi 74
Sími 515 8700