Morgunblaðið - 12.03.2007, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 12. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
DAUÐANS ALVARA Á FJÖLLUM
Um helgina lögðu björgunar-sveitarmenn sig í hættu ogmilljóna króna kostnaður féll
til af því að leita þurfti að fólki, sem
lagt hafði á fjöll að því er virðist án
þess að athuga veðurspá.
Mesta leitin var gerð að hópi vél-
sleðamanna, sem höfðu lagt á Lang-
jökul og ættingjar fóru að óttast um.
Þeir fundust eftir mikla leit, þar sem
43 hópar björgunarsveitarmanna
komu við sögu, svo og þyrla Landhelg-
isgæzlunnar. Ýmsir aðrir þurftu að-
stoðar við en sem betur fer skiluðu all-
ir sér heim heilir á húfi. Slíkt var ekki
sjálfgefið.
Það er gaman á fjöllum þegar vel
gengur og hálendið verður æ vinsælla
til útivistar. Fleiri og fleiri hafa líka
efni á þeim búnaði, sem þarf til fjalla-
ferða, vel búnum jeppum og vélsleð-
um. Alltof margir virðast hins vegar
gleyma því að á hálendi Íslands er
allra veðra von, raunar allan ársins
hring en alveg sérstaklega á veturna.
Að leggja á fjöll að vetrarlagi getur
snúizt upp í dauðans alvöru. Og að
gera það án þess að athuga veður-
spána – eða án þess að taka mark á
henni – er einfaldlega óðs manns æði.
Ekki stefna menn aðeins eigin lífi og
samferðamannanna í hættu, heldur
geta björgunarsveitir þurft að tefla í
tvísýnu til að hafa uppi á fólki, sem
hefur anað til fjalla þrátt fyrir vonda
veðurspá, jafnvel án þess að láta nokk-
urn mann vita um ferðaáætlun sína.
Undanfarin ár hafa komið upp
nokkur mál þar sem leita hefur þurft
að erlendum ferðamönnum sem
hvorki hafa hlustað á viðvaranir né
látið vita af sér. Það er hægt að skrifa
slíkt á ókunnugleika útlendinga. En
Íslendingar, sem búa í þessu landi og
þekkja veðurfarið, hafa ekkert sér til
afsökunar þegar þeir týnast í stórhríð
sem spáð var fyrirfram.
Sá, sem hefur efni á jeppa eða vél-
sleða, hefur líka efni á að fara á nám-
skeið í því hvernig á að haga sér á fjöll-
um, hvað ber að varast og hvaða búnað
á að hafa meðferðis. Hann hefur líka
efni á fjarskiptabúnaði sem dugir til
að láta vita af sér ef eitthvað kemur
upp á.
Sá, sem hefur nægilega skarpa at-
hygli til að taka eftir jeppaauglýsing-
unum, hlýtur líka að geta hlustað á
veðurspána.
Og sá, sem hefur fengið nægilega
skipulagshæfileika í vöggugjöf til að
ráða við að muna eftir benzíninu á bíl-
inn og vélsleðann og kakói á hitabrús-
ann hlýtur líka að geta komið ferða-
áætlun sinni til réttra aðila þannig að
vitað sé hvar eigi að leita að fólki ef
eitthvað bregður út af.
Boð og bönn, sektir og trygginga-
gjöld eru ekki lausn á því vandamáli,
sem ábyrgðarlausar hálendisferðir
óneitanlega eru. Það verður einfald-
lega að höfða til skynsemi fólks og
ábyrgðar.
Ef allir fjallamenn hugsa sig tvisvar
um áður en þeir ana út í óvissuna
þurfa uppákomur eins og þær sem
áttu sér stað um helgina ekki að verða
fastur liður.
AUÐUR OG ÖRBIRGÐ
Ekkert er jafn aðkallandi og aðvinna á fátækt í heiminum. Fá-
tækt er ekki nýr förunautur mannsins
en hins vegar hefur mannkyn senni-
lega aldrei verið í betri stöðu til þess
að láta til skarar skríða gegn fátækt-
inni og þeirri eymd og hörmungum
sem henni fylgja. Það er ef til vill ekki
einfalt að hrinda af stað þeim umbót-
um sem gera þarf. Það var það heldur
ekki á Vesturlöndum en þar hefur það
tekist með þeim hætti að himinn og
haf er á milli vestrænna ríkja og þró-
unarlanda. Hagfræðingurinn Jeffrey
D. Sachs, sem hefur helgað sig rann-
sóknum á fátækt og auðlegð og veitt
hagnýt ráð um aðgerðir, telur að það
ætti að vera hægt að binda enda á fá-
tækt fyrir árið 2025.
Hluti af því að ná árangri í barátt-
unni við fátækt er nýtt hugarfar
þeirra sem eiga peningana og hafa
bolmagnið. Í Morgunblaðinu í gær
lýsir Ragna Sara Jónsdóttir því
hvernig fyrirkomulag þróunaraðstoð-
ar hefur breyst á undanförnum miss-
erum. Hún lýsir því í greininni hvern-
ig einkageirinn hafi lengi vel verið
álitinn ein af uppsprettum vandamála
í þróunarlöndunum. Þau hafi sum nýtt
sér „veika stöðu fátækra samfélaga,
og byggðu þar upp mengandi iðnað
eða nýttu náttúruauðlindir þjóðanna í
eigin þágu“. Það er ljóst að fyrirtæki,
sem koma þannig fram, eru engir au-
fúsugestir meðal almennings, þótt
sjónarmið skammtímagróða geti ráð-
ið hug ráðamanna, og iðulega hafa slík
viðskipti verið afdrifarík fyrir gest-
gjafana.
Eins og sagt er frá í greininni tók
Kofi Annan, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna,
sér fyrir hendur að kynna hugmyndir
um nýtt hlutverk einkageirans þannig
að hann yrði hluti af lausninni en ekki
vandamálinu þegar þúsaldarmarkmið
Sameinuðu þjóðanna komu fram árið
200 um það hvernig ráðist skyldi gegn
fátækt. Þar sagði að aðeins yrði hægt
að leysa vandamál þriðja heimsins ef
einkageirinn, ríkisstjórnir vestrænna
landa, þróunarlanda, frjálsar félaga-
stofnanir og alþjóðasamtök tækju
höndum saman.
Í greininni eru tekin dæmi um
nokkur fyrirtæki, sem hafa lagt sitt af
mörkum. Hefur flugfélagið SAS til
dæmis lánað vélar og áhafnir þegar
þær hafa ekki nýst annars staðar.
Hér eru margir möguleikar fyrir ís-
lensk fyrirtæki. Þegar upp er staðið
má síðan búast við því að allir hagnist
á samvinnunni. Útgangspunkturinn
má hins vegar ekki vera hagsmunir
fyrirtækisins heldur hagsmunir þess
ríkis sem um er að ræða. Það verður
að vera ljóst að markmiðið er að við-
komandi ríki standi betur að vígi eftir
en áður en ekki verði skilin eftir hol
skel eins og oft hefur verið raunin.
Óttinn við að sagan endurtaki sig má
hins vegar ekki koma í veg fyrir að
nýjar leiðir verði reyndar.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
Hvert sæti var skipað ogþurftu margir að sættasig við að standa í salTónlistarskóla Ísafjarð-
ar þegar fram fór borgarafundur
undir yfirskriftinni „Lifi Vestfirðir!“
var haldinn þar í gærdag. Sjö fram-
sögumenn, nokkurs konar þver-
skurður af vestfirsku samfélagi,
stigu upp í pontu og ljóst er að ólga
er meðal íbúa.
„Tilefni fundarins eru þær blikur
sem eru á lofti í atvinnumálum
svæðisins, en ótíðindi hafa verið að
berast síðustu vikurnar og fleira
hangir í loftinu,“ segir Ólína Þor-
varðardóttir sem sá um fundar-
stjórn, en ásamt henni kom að fund-
inum sjálfskipaður, þverpólitískur
hópur íbúa á svæðinu. Ólína segir
hugmyndina hafa kviknað þegar
Marel hf. tilkynnti að fyrirtækið ætl-
aði að loka starfsstöð sinni á Ísafirði,
en bendir að auki á fleiri þætti sem
spiluðu inn í. „Öflugt byggingafyr-
irtæki, Ágúst og Flosi, varð gjald-
þrota fyrir nokkrum vikum, Síminn
hefur sagt upp fimm starfsmönnum,
búið er að leggja niður rannsókn-
arþjónustuna Agar, gjaldþrot vofir
yfir fleiri fyrirtækjum og alvarlegir
erfiðleikar sem vitað er um. Það
verður að slá botninn í þessa nið-
urför og reyna spyrna okkur aftur
upp.“
Heilsársbyggð útrýmt
á nokkrum áratugum
Einar Hreinsson, starfsmaður á
veiðafærasviði Hafrannsóknastofn-
unar á Ísafirði, var ómyrkur í máli
þegar hann fjallaði um byggðaáætl-
anir.
Hann rifjaði upp eldri áætlanir og
minntist m.a. á fyrstu byggðaáætlun
Vestfjarða sem kom fram árið 1963,
og miðaði að því að stöðva brott-
flutning úr landshlutanum. Einar
sagði að þrátt fyrir allar byggða-
áætlanir sem gerðar hefðu verið,
alla fundi sem haldnir hefðu verið
hefði fólki aðeins fjölgað á Vestfjörð-
um á einu tímabili frá árinu 1960, á
tímabilinu 1970–80. Nú væri svo
komið að það væri enginn pólitískur
vilji til að standa við byggðaáætlan-
ir. „Enginn núverandi stjórnmála-
flokkur ætlar svo mikið sem að lyfta
litla fingri til að efla byggð á Vest-
fjörðum sérstaklega. Árleg innspýt-
ing ríkisins er tæplega andvirði
blokkaríbúðar á höfuðborgarsvæð-
inu og árangurinn eftir því.“
Einar spáði svo fyrir um að ef
fram héldi sem horfði mundi heils-
ársbyggð á svæðinu hverfa eftir
nokkra áratugi.
Guðrún Anna Finnbogadóttir,
starfsmaður hjá Matís, sagði frá
reynslu sinni af því misrétti sem fæl-
ist í að búa á landsbyggðinni. Hún
ætlaði að taka lífeyrissjóðslán en fé-
lagsmenn á landsbyggðinni eiga
hins vegar ekki rétt á því í öllum til-
vikum. „Landinu er vandlega skipt í
lánshæfisvæði og ólánshæfisvæði.
Það varð mér til happs að hafa valið
hús í miðbæ Ísafjarðar, en allt fyrir
utan hann var ólánshæft í þessum
sjóði, jafnvel þó að húsnæðið væri
innan sama bæjarfélags.“
Hún gagnrýndi jafnframt út-
færslu á flutningi opinberra starfa
út á landsbyggðina því þau hefðu
mörg hver leyndan galla. „
að ræða tímabundna ráð
verkefnið í tilraunaskyni.“
Ólafur B. Halldórsson
andi lagði þá fram tillögu u
isvaldið sæi til þess að á næ
um árum fengju Vestfirð
þúsund þorskígildistonn ti
„Er til of mikils ætlast að
Vestfirðinga þeirri auðlind
þeim var rifin með opinb
gerðum og leitt hafa til
hruns, þver ofan í skjalf
gang laganna?“ spurði Ólaf
Nauðsyn að fá háskóla
Umræða um stofnun h
Vestfjörðum verður sífel
áberandi og sagði Lín
Tryggvadóttir, þjónustu-
isstjóri Intrum á Ísafirð
nauðsynlegt að efla mög
menntunar. „Með því að g
kleift að menna sig í hei
aukast líkurnar á því að þa
áfram og skapi ný störf. Ég
menntuðu fólki á Vestfjörð
áfram að fjölga og að hér m
Háskóli Vestfjarða innan
því stofnun hans getur o
þáttur í því að byggðaþ
verði snúið til hins betra.“ H
það jafnframt eðlilega kröf
Vestfirði í forgang hvað
Steinþór
Bragason
Þorleifur
Ágústsson
Kolbrún
Sverrisdóttir
Ólafur B.
Halldórsson
Lína Björg
Tryggvadóttir
Ákaft klappað Greinilegt var að fundargestir voru samhuga í sa
flestum ef ekki öllum finnst ekki nóg að gert fyrir Vestfirðinga, e
Eðlileg krafa að
Vestfirði í forga
Fjölmennur borg-
arafundur um búsetu- og
atvinnumál á Vest-
fjörðum var haldinn á
Ísafirði í gærdag. Kallað
var eftir samstöðu þings
og þjóðar vegna þess
vanda sem blasir við.
„FÓLKI er nóg boðið og það var mjög táknrænt
þegar Marel ákvað að hætta rekstri fyrirtækis
sem hafði verið rekið í um fjörutíu ár, en Marel
hafði aðeins rekið það sjálft í þrjú ár,“ sagði
Halldór Halldórsson, bæjarstjóri á Ísafirði, eft-
ir borgarafundinn í gær. Hann segist hafa setið
þá nokkra, baráttufundina á Vestfjörðum í
gegnum tíðina og ljóst að ekki hafi nóg verið að
gert.
Halldór hvatti þá þingmenn, sem mættu á
fundinn, til að segja frá því í öðrum lands-
hlutum að þeir ætli að gera meira fyrir Vest-
firðina. Hann segir þingmenn of gjarna að lofa
öllu fögru í öllum landshlutum og sitja svo uppi
með langan lista loforða sem ekki næst að efna.
„Fólk vill sjá það að ríkisstjórnin sé tilbúin til
að sýna meira í verki, meiri staðfestingu á því
að það eigi að þróast hérna byggð. Hægt er að
nefna að við sjáum mjög mikið í samgöngu-
málum en fólki þykir löngu hafa verið kominn
tími til þess.“ Hann segir að ef marka megi orð
þeirra stjórnmálamanna, sem töluðu í gær, þá
ætli þeir, þ.e. fái þeir til þess fylgi, að setja
Vestfirði í forgang.
Halldór segir að eitt brýnasta verkefnið fyrir
Vestfirðinga sé að flutningskostnaður sé jafn-
a
a
s
v
f
u
h
a
m
b
f
s
Flutningskostnað verður