Morgunblaðið - 12.04.2007, Qupperneq 28

tyrkland
28 FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Stefán Þór Sæmundsson, mennta-
skólakennari og forvarnarfulltrúi
MA, velti vöngum yfir því á heima-
síðu sinni á dögunum hvort ekki væru
allir jafnir fyrir lögum. „Mega veit-
ingamenn nokkuð hleypa inn 16 ára
krökkum á vínveitingahús og selja
þeim áfengi, jafnvel þótt þeir skapi
einhverja atvinnu í bænum? Njóta
fíkniefnasalar einhverra forréttinda á
Akureyri?“ spurði Stefán.
  
Í nýjum pistli á heimasíðu Stefáns
fjallar hann enn um málið. Lesningin
er áhugaverð og ég gerist því svo
djarfur að birta hluta pistils Stefáns
hér. Þessi orð eiga erindi við alla.
Hann segir:
„Sem almennum borgara og uppal-
anda þætti mér hentugt að fá að vita
hvaða lög eru marklaus, hvaða lög
eru hlægileg og hvaða lög er nánast
skylda að brjóta. Ég veit að það má
sekta mig um tugi þúsunda fyrir að
missa bílinn á 50–60 km hraða niður
Eyrarlandsveg þar sem hámarks-
hraðinn er 30. Ég reyni að fara eftir
umferðarlögum en mörgum finnst
það ástæðulaust. Sumir telja það jafn
eftirsóknarverða íþrótt að brjóta um-
ferðarlögin eins og að svíkja undan
skatti. Nú, ekki má ég stela úr versl-
unum heldur mega þær bara stela af
mér, ekki er löglegt að berja leið-
inlega menn og sennilega er illa séð
að afhausa kött nágrannans.“
  
Stefán segir hins vegar að í
ákveðnum tilvikum sé það undir hæl-
inn lagt hvort nokkuð sé gert með
brot á lögum og reglum: „Að hleypa
ungmennum undir 18 ára inn á vín-
veitingastað, að selja ungmenni undir
20 ára áfengi, að hafa undir höndum
fölsuð skilríki, að vera ölvaður á al-
mannafæri, að vera með lítilræði af
hassi á sér, að raska næturró í fjöl-
býlishúsi og yfirhöfuð að haga sér
eins og íslensk ungmenni hafa gert
undanfarna áratugi.
Þarna grunar mig að merg málsins
sé að finna. Ráðamenn hafa sjálfir al-
ist upp við hið íslenska stjórnleysi,
taumleysi og agaleysi. Það var mann-
dómsmerki að detta í það eftir ferm-
ingu og auðvitað frábært ef maður
komst í Ríkið eða Sjallann 16 ára.
Götufyllirí 14–16 ára barna voru ekki
óalgeng og hvað með það þótt ein-
hverjir menntskælingar væru að
fikta við hassreykingar? Já, þeir sem
komust nokkuð klakklaust í gegnum
þetta fara nú með völd í þjóðfélaginu
og sjá ekkert athugavert við að næstu
kynslóðir gangi í gegnum það sama.
Ég er bara ekki alveg sammála þessu
viðhorfi því það sem mín kynslóð iðk-
aði á unglingsárum var bara alls ekk-
ert sniðugt á köflum eða til eftir-
breytni. Nær væri að Íslendingar
lærðu af reynslunni og þroskuðust og
reyndu að líkjast meira suðrænum
menningarþjóðum eða að minnsta
kosti að tileinka sér meiri aga og
skynsemi.
Ég hélt að lög og reglur væru
ákveðin agastjórnunartæki en verð
sennilega að endurskoða afstöðu
mína. Í þeirri stöðugu lífsleikni, for-
varnafræðslu og umræðu um sið-
ferðileg álitamál sem fléttast inn í alla
kennslu væri gott að fá skýrari línur
frá yfirvöldum um það hverjir mega
pissa bak við hurð og hvenær því það
er aldrei að vita hvenær manni verð-
ur mál.“
  
Þorsteinn Pétursson lögreglumaður
er annar áhugamaður um forvarnir
og hefur lagt mikið af mörkum til
þeirra gegnum tíðina. Er þó nefndur
hér af öðru tilefni; Steini er nefnilega
í forsvari fyrir Hollvini Húna II,
stærsta eikarbáts sem smíðaður var á
Akureyri en hann er nú í eigu Iðnað-
arsafnsins. Aðalfundur Hollvina
Húna verður haldinn 19. apríl, sum-
ardaginn fyrsta, kl. 20 – um borð í
bátnum.
AKUREYRI
Skapti Hallgrímsson
Ljósmynd/Kristján
Glæsilegur Húni II á Pollinum á Akureyri á Sjómannadaginn í fyrra.
É
g var á gangi í neðan-
jarðarþorpi, fetaði mig
dýpra og dýpra niður í
jörðina, gekk framhjá
híbýlum manna, mat-
arbúrum og vatnslaugum. Þetta var
undarlegur staður, loks rak ég höf-
uðið inn í einskonar loftrás eða
brunn og horfði endalaust niður og
svo án fyrirstöðu upp. Þessi stokkur
gegndi á sínum tíma tvennskonar
hlutverki. Hann var brunnur sem
matvæli voru látin síga niður í og
hann var loftræsikerfi í
neðanjarðarþorpinu.
Þorpið er völundarhús, grafið út í
mjúkt móberg – það var athvarf
flóttamanna og þorpsbúa í Kaymakli
í Kappadókíu sem nú tilheyrir Tyrk-
landi. Reglulega var fólkinu ógnað
af óvinaherjum sem vildu drepa það
í baráttu sinni fyrir yfirráðum. Opin
í þorpið voru lokuð með gríð-
arstórum steindyrum sem hægt var
að rúlla fyrir.
Kaymakli er í sjö lögum eða hæð-
um. Þar eru vistarverur fyrir dýr og
til að vinna vín. Sterkar dyr huldu
innganginn og veigruðu óvinir sér
við að ráðast inn. Þorpið er flókin
smíð, það var jafnvel hægt að flýja
þaðan inn í annað neðanjarðarþorp
sem lá við hliðina. Talið er að u.þ.b.
15 þúsund manns hafi búið neðan-
jarðar í borginni Kaymakli þegar
mest var. Þorpið bjó yfir samkomu-
sölum, kirkjum og kapellum, mat-
arbúrum, grafhýsum og hverju öðru
sem nauðsynlegt þótti. Fjórar efstu
hæðirnar hafa verið grafnar út og
gefst gestum tækifæri til að skoða
þær – enn á eftir að grafa þrjár
hæðir niður í Kaymakli.
Bergbúar ofan jarðar og neðan
Kappadókía var stórt hérað inni í
landi í Litlu-Asíu þar sem nú er
Tyrkland. Landslagið í Kappadókíu
er einstakt. Höfuðskepnurnar hafa
mótað móbergið þar sem myndaðist
frá nálægri eldstöð: keilur, píra-
míðar, súlur og stallar mynda ævin-
týralegan heim og heilu bæirnir
hafa verið grafnir í mjúkt bergið,
bæði ofan- og neðanjarðar. Í grennd
við Kaymakli er ofanjarðarþorp
grafið í steina, þar sem fólkið bjó ef
engin ógn steðjaði að.
Kappadókía var fjölþjóðlegt svæði
því margir leituðu þar athvarfs: fólk
frá Palestínu og öðrum löndum á
flótta undan Rómverjum, múslimum
og mongólum. Í Kappadókíu var
byggður grunnur að fyrsta kristna
söfnuðinum í heiminum. Íbúar sem
áður tilheyrðu grískum trúarbrögð-
um, rómverskum og gyðingdómi
reistu híbýli sín í klettum og grófu
neðanjarðarborgir til að flýja í und-
an óvinum og nýta þegar kalt var að
vetri til. Vitað er að Páll postuli kom
á ferðum sínum um heiminn til
Kappadókíu og stofnaði söfnuð.
Á tímum Heródótosar föður sagn-
fræðinnar (um 490–425 f. Kr.)
bjuggu Kappadókar á öllu svæðinu
frá Tárusfjöllum að Svartahafi.
Nafnið kemur fyrst fyrir seint á 6.
öld f. Kr. sem heiti á landi innan
Persaveldis. Hið undarlega landslag
í Kappadókíu varð til í þremur eld-
gosum: Erciyes, Hasan og Melendiz
Daðlari.
Eftir könnunarferð í djúpum Kay-
makli þokast ég aftur út um munn-
ann. Tildrög ferðar minnar í Kapp-
adókíu eru þau að ég hitti Friðrik G.
Friðriksson fararstjóra á hóteli í
Miðjarðarhafsborginni Antalíu og
fékk að slást í för með hópnum hans.
Friðrik telur Kappadókíu vera eitt
best varðveitta og merkilegasta
leyndarmál ferðaþjónustunnar.
Göreme-þjóðgaðurinn
Næsta dag héldum við í Göreme-
þjóðgarðinn í Kappadókíu sem jafn-
framt er á heimsminjaskrá
UNESCO. Þar er líkt og að maður
sjái inn í álfheima, sjái híbýlin sem
þeir gera sér í klettum. En hér voru
engir álfar á ferð heldur menn sem
reistu munka- og nunnuklaustur,
kirkjur og aðrar vistarverur í klett-
um. Hér hafa kristnir menn tekið
Jesús á orðinu og byggt kirkju sína
ekki aðeins á kletti heldur í kletta.
Í Göreme er hægt að flækjast
daglangt og skoða fagurskreyttar
bergkirkjur og undrast við hvert
fótmál. Undrunin var sambærileg
við þá sem ég naut þegar ég skoði
píramíðana í Kaíró.
Borgarbyggðin í Göreme-þjóðgarðinum Híbýlin minna á óneitanlega á álfaheima. Í Dal álfastrompanna Umhverfið hér er óneitanlega sérstakt á að líta.
Völundarhúsin
í Kappadókíu
Á tveimur ógleyman-
legum dögum skoðaði
Gunnar Hersveinn
Göreme-þjóðgarðinn,
neðanjarðarþorp og álfa-
borgir í Kappadókíu sem
er undrafagurt landsvæði
í Tyrklandi. Þetta svæði
telja sumir eitt best varð-
veitta leyndarmál ferða-
þjónustunnar.
Ljósmynd/Gunnar Hersveinn
Með tilþrifum Íssalarnir í Kappadókíu hafa hátt og eru með leiktilburði
þegar þeir selja svöngum ferðalöngum ísinn sinn.
úr bæjarlífinu