Morgunblaðið - 18.05.2007, Síða 34

34 FÖSTUDAGUR 18. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Séra Guð-mundur Óli
Ólafsson fæddist í
Reykjavík 5. des-
ember 1927. Hann
lést á heimili sínu
aðfaranótt 12. maí
2007. Foreldrar
Guðmundar Óla
voru Hallfríður
Bjarnadóttir hús-
freyja frá Eskihlíð í
Reykjavík f. 16.8.
1901, d. 3.7. 1973,
og Ólafur Guð-
mundsson frá
Ægissíðu í Holtum, húsgagna- og
húsasmíðameistari í Reykjavík, f.
24.7. 1894, d. 2.5. 1976. Bræður:
Friðrik, kennari f. 17.7. 1921, d.
18.12. 1941, Bjarni, lektor og
húsasmíðameistari, f. 3.8. 1923,
Felix, prestur f. 20.11. 1929.
Hinn 30. ágúst 1952 kvæntist
hann Önnu Guðrúnu Magnús-
dóttur frá Ólafsvík, kennara og
húsfreyju, f. 17.12. 1927, d. 24.4.
1987. Móðir hennar var Rósa
Einarsdóttir Thorlacius, ljós-
móðir, f. 26.8. 1890, d. 15.6. 1977,
og faðir sr. Magnús Guðmunds-
son, sóknarprestur í Ólafsvík, f.
30.7. 1896, d. 1.8. 1980.
Guðmundur Óli var stúdent
frá MR 1949. Hann lauk guð-
fræðiprófi frá HÍ 1953, stundaði
framhaldsnám í
Noregi og Þýska-
landi 1953-54. Hon-
um var veitt Skál-
holtsprestakall frá
1. júní 1955. Hann
varð prófastur í Ár-
nesprófastdæmi frá
1. október 1995.
Hann lét af störfum
1. desember 1997.
Jafnhliða sinnti
hann um árabil
kennslu og marg-
víslegum ritstörf-
um. Hann var mikil
áhugamaður um tónlist og var
meðal hvatamanna að sumartón-
leikunum í Skálholti. Hann var
hestamaður og stofnaði hesta-
mannafélagið Loga í Biskups-
tungum. Hann kom víða við í fé-
lagsstörfum, kynntist ungur
starfi KFUM og KFUK, kristni-
boðsins, einn af stofnendum KSS
og gegndi mörgum trúnaðar-
störfum hinna ýmsu félaga, eink-
um innan krikjunnar og í Bisk-
upstungum.
Eftir að hann lét af störfum
byggði hann sér hús í Reykjanesi
í Grímsnesi og bjó þar til dauða-
dags.
Útför sr. Guðmundar Óla
Ólafssonar verður gerð frá Skál-
holtskirkju í dag kl. 14.
Minningarnar um látinn vin til
margra ára eru svo fjölmargar, að
vandi er úr að velja svo einhver
regla verði á.
Því ætla eg að byrja á byrjuninni.
Við kynntumst fyrst á skúrþaki
við Baldursgötu 14, níu ára að aldri
báðir.
Eg var nýfluttur í hverfið og stóð
í stríðu við að halda frá mér hóp
stráka með snjókasti og hafði flúið
upp á skúrþak til að standa betur að
vígi. Eg mátti mín lítils við margn-
um. Sé eg þá útundan mér strák á
mínum aldri klifra upp á þak aftan
við mig. Tók hann orðalaust til við
að hjálpa mér í snjókastinu með
þeim árangri, að hinir flýðu af
hólmi. Þá fór hann til baka sömu
leið og hann kom án þess að yrða á
mig.
Þetta var Guðmundur Óli Ólafs-
son.
Næstu daga kynntumst við betur
og upp úr þessu greri svo vinátta,
sem entist alla okkar ævi, eða þar til
Óli lést.
Við vorum afar ólíkt skapi farnir,
en það varð aldrei til vandræða,
okkur kom alltaf vel saman.
En árin liðu og við þroskuðumst.
Var þá farið að nefna, hvað við ætl-
uðum að verða
„þegar við yrðum stórir“. Svar
Óla var einfalt. „ Eg ætla að verða
prestur í sveit og eiga fullt af hest-
um“. Hann hvarflaði aldrei frá
þeirri hugmynd.
Hann gekk því menntaveginn,
sem endaði með útskrift hans sem
guðfræðingur frá Háskóla Íslands
Um sama tíma steig hann sitt
stærsta hamingjuspor í lífinu, er
hann gekk að eiga Önnu Magnús-
dóttur prests í Ólafsvík. Hún var þá
nýútskrifuð barnakennari frá Kenn-
araskólanum.
Fljótlega vildi Óli bæta við
menntun sína og fór til Noregs og
síðan Þýskalands að kynna sér bet-
ur fræði Lúters. Anna fylgdi honum
út.
Er þau komu aftur heim fór Óli
að líta í kring um sig eftir presta-
kalli. Þau voru ekki mörg á lausu
þá.
Svo kom að því að Skálholts-
prestakall var sett til umsóknar.
Sótti Óli þar um ásamt einum öðr-
um presti.
Hófst nú „kosningaáróðurinn“
sem fólst í því, að umsækjendur
fóru um sóknina og kynntu sig fyrir
fólkinu. Í þessari kynningu stóð
Anna eins og klettur við hlið manns
síns. Varð það mjög honum til góðs,
eins og síðar kom fram.
Kosningin fór svo, að Guðmundur
Óli var kosinn löglegri kosningu
sem prestur Skálholtsprestakalls og
var vígður til þess 5. júní 1955.
Óli hafði oft gaman af að segja frá
því, að er fram liðu stundir voru
sumir bændur að stríða honum með
því að segja „þú veist, að við kusum
Önnu, en ekki þig“. Það var allt í
lagi að segja þetta, því fljótt kom í
ljós, að öllum líkaði prýðilega við
prest sinn.
Nú var Óli orðinn prestur uppi í
sveit og þá var komið að því að eign-
ast hestana.
Ekki stóð á því. Fljótlega eign-
aðist hann góða hesta og hægt og
rólega byggði hann upp sitt eigið
hestakyn. Margir föluðust eftir
hestum frá honum.
En svo kom reiðarslagið. Anna dó
árið 1987 eftir langvarandi veikindi.
Þetta tók gífurlega á Óla, því Anna
var honum allt í öllu. Hann saknaði
hennar allt fram á sinn eigin dauða-
dag.
Hann varð þó að halda lífinu
áfram og hélt ótrauður áfram að
boða trúna á Guð almáttugan og son
hans Jesú Krist. Hann boðaði ætíð
trúna af festu, sannfæringu og ör-
yggi. Honum varð aldrei haggað
með efasemdum. Hann þjónaði
Skálholtsprestakalli alla sína starfs-
ævi til sjötugs.
Í gegn um allt hans líf hélst vin-
átta okkar óhögguð þótt stundum
aðskildu okkur álfur og höf svo ár-
um skipti. En þegar við hittumst
aftur, var eins og við hefðum kvaðst
í gær.
Það var gott að eiga hann að vini,
við hann var hægt að tala um allt
sem íþyngdi eða gladdi.
Eg þakka Óla samfylgdina gegn
um 70 ár og bið Drottinn að blessa
sálu hans.
Eg samhryggist öllum nákomn-
um.
Baldur Bjarnasen.
Síra Guðmundur Óli Ólafsson lést
aðfaranótt 12. maí s.l. Hann varð
bráðkvaddur. Við höfðum talast við
í síma um morguninn og var þá eng-
in veikindi í máli hans að heyra,
heldur var hann glaður í sinni. En
„ein nótt er ei til enda trygg.“ Á
þessari nóttu lauk áratuga tryggða-
vináttu okkar. Hún var bundin sam-
eiginlegum verkahring í þjónustu
kristinnar kirkju og hugðarefnum,
sem við áttum saman. Þannig var
háttað samneyti okkar.
Sr. Guðmundur Óli ólst upp með
trúuðum kristnum foreldrum og
þrem bræðrum, sem var eins farið
um mótun og uppeldi. Á ungaaldri
kynntust þeir kristnum félagsskap í
K.F.U.M. og urðu tryggir í starfi
þar. Þeir kynntust sr. Friðriki Frið-
rikssyni og ágætum starfsmönnum,
guðfræðingum og prestum og með
þeim kynntust þeir hreinni lúth-
erskri trúarboðun, sem þeir tileink-
uðu sér í ævistarfi sínu.
Sr. Guðmundur Óli stundaði nám
í Menntaskólanum í Reykjavík.
Hann reyndist ágætur námsmaður.
Ég hygg, að það hafi verið á
námsárum sr. Guðmundar Óla í MR
eða í guðfræðideildinni, sem ég sá
hann fyrst, svo að ég tæki eftir hon-
um. Var það við föstuguðsþjónustu í
kapellu Hallgrímskirkju. Ég minn-
ist þess, er ég hlýddi á hann, hve
tök hans á íslenzku máli voru eft-
irtektarverð og vönduð, og trúar-
boðun skýr, hlý, þroskuð og áhrifa-
rík.
Árið 1955 var hann kosinn
sóknarprestur í Skálholtspresta-
kalli. Þar þjónaði hann í 42 ár. Þau
hjónin Anna Magnúsdóttir og sr.
Guðmundur Óli sátu staðinn með
sæmd. Anna var stórmyndarleg
húsfreyja. Gestrisnin var mikil. Hún
var ötul í starfi við hlið eiginmanns
síns, bæði í kirkju og utan hennar.
Hún lést árið 1987.
Sr. Guðmundur Óli bar mikla
virðingu fyrir starfi sínu og söfn-
uðum sínum. Hann rækti vináttu við
alla og naut vinsælda. Hann var sér-
stakalega vandaður prestur. Pre-
dikun hans var einlæg, skýr kristinn
boðskapur, fluttur af trúarvissu.
Hann játaði ekki trú sína með fyr-
irvara. Á niðurskipan efnisins og
orðfæri voru tök listamanns. Þjón-
ustan var veitt í vitundinni um heil-
agleika Guðs.
Hann var ritstjóri tveggja tíma-
rita um skeið. Annað var „Hestur-
inn okkar“. Sr. Guðmundur var
hestamaður ágætur. Hitt tímaritið
var „Kirkjuritið“. Hann ritaði þar
um kristniboð meðal Gyðinga. Þann
áhuga hafði Ólafur Ólafsson kristni-
boði vakið með honum. Hann hafði
forgöngu um stofnun félagsskapar
hérlendis um kristniboð meðal Gyð-
inga.
Auk þess að vera ágætlega ritfær
maður var hann skáldmæltur og
orti bæði í bundnu máli og lausu, en
flíkaði því ekki.
Þáttur var í lífi sr. Guðmundar
Óla, sem ekki má liggja í láginni.
Það var tónlistaráhugi hans. Hann
var einn megin-stuðningsmaður
sumartónleikanna í Skálholti, sem
Helga Ingólfsdóttir, semballeikari,
var frumkvöðull að og veitti for-
stöðu. Það var áhugamál sr. Guð-
mundar að þetta tónleikahald héld-
ist við með sama sniði og verið
hafði, meðan Helga Ingólfsdóttir
veitti því förstöðu.
Ég kveð sr. Guðmund Óla með
söknuði. Hann var staðfastur og
tryggur vinur minn. Maður heil-
steyptur og heiðvirður, ríkur sam-
úðar og vinsemdar í annarra garð,
vandur að orðum sínum og vel virt-
ur.
Arngrímur Jónsson.
Fyrir rúmum 50 árum hagaði svo
til í Biskupstungum að söfnuðir þar
skyldu velja sér nýjan prest. 2 ungir
guðfræðingar kepptu um hylli
Tungnamanna og héldu framboðs-
messur sem voru vel sóttar.
Er messa skyldi í Úthlíðarsókn á
miðjum vetri, gekk prestsefnunum
illa að komast austur, því Hellis-
heiði var ófær. Var þá snúið til baka
og farin Krísuvíkurleið. Var því
komið kvöld er þeir birtust. Bæði
prestsefnin höfðu með sér konur
sínar en mikið var upp úr því lagt að
prestfrúin væri líkleg til að verða
leiðandi afl í kvenfélagi sveitarinn-
ar. Fyrrverandi prestsfrú á Torfa-
stöðum hafði alla tíð verið ókrýnd
drottning sveitarinnar. Á þessu
messukvöldi hitti ég séra Guðmund
Óla í fyrsta skipti og Önnu Magn-
úsdóttur konu hans sem var glæsi-
leg kona. Átti hún stóran þátt í sigri
Guðmundar um prestsembættið.
Guðmundur og Anna settust að á
Torfastöðum vorið eftir.
Hinum ungu prestshjónum gekk
vel að kynnast sveitafólkinu og laga
sig að þeirra siðum og einnig að
bjóða upp á ýmsar nýjungar. Séra
Guðmundur var einkar prúður í sín-
um kennidómi, hann hafði Biblíuna
að leiðarljósi og lagði ávallt út af
texta dagsins og blandaði ekki hinu
daglega amstri manna það mikið inn
í sínar ræður. Anna kona séra Guð-
mundar tók mikinn og virkan þátt í
starfi manns síns. Var hún afburða
góð söngkona og söng að jafnaði við
allar athafnir kirknanna meðan líf
og heilsa entist.
Nýr prestsbústaður var byggður í
Skálholti um leið og nýja kirkjan
eftir miðja síðustu öld. Fluttu Guð-
mundur Óli og Anna þangað og stóð
heimili þeirra sem áður öllum opið.
Mikil gleði var það þegar ungmenn-
in fermdust á vorin. Sá sem þessar
línur ritar á þar skuld að gjalda en
séra Guðmundur skírði og fermdi
öll mín börn. Er Anna kona hans
féll frá á miðjum aldri var stórt
skarð höggvið sem ekki var hægt að
fylla en óbugaður hélt séra Guð-
mundur áfram á þessum stóra stað
þar sem móðir allra kirkna á Íslandi
stendur.
Séra Guðmundur Óli var hesta-
maður af lífi og sál og átti hann
nokkuð af hrossum alla tíð. Hans
mesta yndi var að umgangast hross-
in og hirða um þau. Hann var for-
maður hestamannafélagsins Loga í
mörg ár og tók virkan þátt í fé-
lagsstarfi Loga bæði á samkomum
og kappreiðavellinum. Kappreiðar
Loga hófust gjarna með helgihaldi
hjá séra Guðmundi.
Traust vinátta var alla tíð með
okkur Guðmundi og okkar fólki en í
Úthlíð messaði hann í 12 ár þar til
sóknin var flutt að Torfastöðum.
Hann var talsmaður þess að end-
urreisa Úthlíðarkirkju og hvatti mig
til að byggja kirkjuna í Úthlíð. Mikil
var gleði okkar er hann flutti bæna-
messu í kirkjunni hálfbyggðri. Upp-
hóf raust sína: Ef Guð byggir ekki
húsið erfiða smiðirnir til einskis.
Er ævistarfinu lauk flutti hann að
býlinu Reykjanesi vestan við
Brúará beint á móti Skálholti. Þar
átti hann góð ár með hrossunum
sínum og í var sambandi við góða
vini.
Fyrir 2 árum bauð hann nokkrum
gömlum samherjum til veislu. Þá sá
ég að hann var kóngur í sínu ríki.
Til nokkurs hafði hann heillað
Tungnamenn fyrir 50 árum og gefið
þeim alla sína krafta. Ég sendi öll-
um ástvinum hans innilegar sam-
úðarkveðjur.
Björn Sigurðsson, Úthlíð.
Þegar trúfastir þjónar Drottins
eru kallaðir heim og hverfa af sjón-
arsviðinu rifjast oft upp fyrir okkur
sem eftir erum hvað við eigum mik-
ið fyrir að þakka að hafa fengið að
njóta trúfesti þeirra og starfa.
Þannig er nú með séra Guðmund
Óla sem var lítið fyrir sviðsljósið en
naut sín meðal vina sinna svo að
þeir höfðu allir unun af.
Guðmundur Óli var mikill vinur
og talsmaður kristniboðsins. Hann
kynntist starfinu á unglingsárum og
tengdist því sterkum böndum upp
frá því með ýmsum hætti. Áhugi
hans setti m.a. mark á Kirkjuritið
þau ár sem hann var ritstjóri þess
við upphaf 8. áratugar liðinnar ald-
ar. Þar birtust greinar og viðtöl við
kristniboða og forsvarsmenn frjálsa
kristilega starfsins hér heima.
Þegar við hjónin, bróðir minn og
mágkona vígðumst sem kristniboð-
ar fyrir 25 árum var það eðlileg ráð-
stöfun að hann var kallaður til að
vígja okkur til þeirrar þjónustu.
Guðmundur Óli var einnig um tíma
áhugamaður um kristna boðun með-
al Gyðinga. Hópur í kringum hann
studdi það starf og minnti á skuld
okkar við þjóðina sem gaf okkur
frelsarann, fagnaðarerindið og
Biblíuna. Veröldin öll var akur
Drottins í huga Guðmundar Óla.
Ég þakka samfylgdina og stuðn-
ing hans við málefni kristniboðsins
og bið Guð að blessa minningu hans,
ættingja alla og vini.
Ragnar Gunnarsson.
Á kaldri en bjartri vornóttinni
kvaddi séra Guðmundur þennan
heim eftir 80 ára vist hér á jörð og
hélt á vit nýrra ævintýra. Við leið-
arlok er margs að minnast en Guð-
mundur skírði mig og fermdi, auk
þess að skíra Andra Björn elsta son
minn. 50 ára ferill Guðmundar sem
prestur Tungnamanna markar djúp
spor í þeirri sveit. Ég varð þeirrar
gæfu aðnjótandi að vera í skóla hjá
Guðmundi og Önnu. Allur sá tími er
ógleymanlegur hverjum þeim sem
hjá þeim numdi. Sérstaklega er
spurningatíminn eftirminnilegur
vorið 1976, en þá gistum við bekkj-
arsystkinin nokkra daga í Skálholti.
Galsinn og lífgleðin var mikil en ein-
hvernveginn tókst Guðmundi að
koma böndum á liðið, eins og bald-
inn fola, og fá okkur á sitt band. Fá
okkur til að hugsa um muninn á
réttu og röngu og finna réttan takt
fyrir hvert og eitt okkar. Fyrir góða
leiðsögn mér til handa, vináttu og
stuðning við okkur fjölskylduna í
Úthlíð, í blíðu og stríðu, vil ég
þakka. Aðstandendum votta ég
mína dýpstu samúð.
Ólafur Björnsson og fjölskylda.
Komið er að kveðjustund fyrir-
varalítið og við starfsbræður sr.
Guðmundar Óla í Árnessprófasts-
dæmi hugsum til baka og minningar
leita á hugann.
Hann átti sína starfsævi til 70 ára
aldurs í Skálholtsprestakalli og Ár-
nessprófastsdæmi og tók miklu ást-
fóstri við vettvang sinn. Raunar
sinnti hann oftsinnis þjónustu eftir
að hann lét af störfum ef þannig
stóð á og má þar gjarnan nefna
vikulegar föstumessur hans og sr.
Arngríms Jónssonar á Mosfelli allt
til þessa árs.
Guðmundur Óli sat á Torfastöð-
um til ársins 1963 er hann flutti að
höfuðbóli kirkju og héraðs á Skál-
holtsstað. Þar er staður mikillar
sögu því þar voru um aldir mikil
umsvif og ótrúlegar byggingar að
allri reisn. Þó er það nú svo að vöxt-
ur varð ekki minnstur á dögum sr.
Guðmundar Óla og ævintýri hans að
taka þátt í því og eiga hlut að allri
uppbyggingu sem þar er orðin.
Sannlega vildi hann veg staðarins
sem mestan. Af mörgu er að taka á
hans árum þar. Fornleifagröftur,
bygging kirkjunnar og undirbúning-
ur að vígslu hennar. Vissulega bjó
sr. Guðmundur við þá sérstöðu, sitj-
andi þennan mikla stað, að margir
komu þar að verki og létu sig málin
varða eins og trúlega óhjákvæmi-
legt er við hina miklu dómkirkju
sem þar reis.
En húsin öll þurfti að fylla af lífi
og þar hafði sr. Guðmundur Óli
framtíðarsýn.
Uppbygging sumarbúðanna var
ríkur þáttur í starfi sr. Guðmundar
en þar reis síðust Oddstofan sem
hann batt vonir við sem menning-
arsetur.
Tónlistarhefðin var ríkuleg og bar
mikinn ávöxt. Sumartónleikarnir
lyftu staðnum og stóð séra Guð-
mundur Óli þar eins og klettur og á
þakkir skildar fyrir það. Þar var
mikið hæfileikafólk í fararbroddi en
átti jafnan hans liðstyrk og fyrir-
bæn.
Að sönnu voru þetta umbrota-
tímar og kannski mætti segja fæð-
ingarhríðir. Margt hefur breyst,
skólastarfið og sumarbúðastarfið en
vissulega voru sköpuð skilyrði fyrir
fjölbreyttri þjónustu.
Sr. Guðmundur Óli var alla tíð
mjög virkur í kirkjulegu starfi og í
samfélagi okkar prestanna. Hann
var bæði í stjórn Prestafélags Suð-
urlands og Prestafélags Íslands,
áhugamaður um trúmál og út-
breiðslu trúarinnar, stuðningsmað-
ur kristniboðs og sérstakur áhuga-
maður um kristniboð í Ísrael. Hann
var ágætlega ritfær og ritaði marga
sögupistla er hann dreifði í sínum
söfnuðum. Hann samdi skáldsögu er
bregður birtu á líf staðarins til
forna og nefna má merka þýðingu
hans á ævisögu Lúthers og sögu
Prestafélags Suðurlands. Er hér
stiklað á stóru, því margt hefur bor-
ið við á langri leið.
Ekki hafa allir verið sammála sr.
Guðmundi Óla. Það er nú eins og
gengur að skoðanir eru of marg-
breytilegar til þess að öllum verði
gert til hæfis samtímis. En einlægni
sr. Guðmundar Óla og heiðarleiki
verður ekki dreginn í efa. Sannlega
vildi hann vera trú sinni og köllun
trúr og hafði það leiðarljós umfram
Guðmundur Óli
Ólafsson