Morgunblaðið - 21.05.2007, Blaðsíða 21

Morgunblaðið - 21.05.2007, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. MAÍ 2007 21 FRÉTTASKÝRING Eftir Ásgeir Sverrisson asv@mbl.is Umboðið er skýrt og ætlaverður að Nicolas Sar-kozy, sem tók við emb-ætti Frakklandsforseta á miðvikudag, standi við stóru orðin um nauðsyn róttækra breytinga á sviði efnahags- og félagsmála. Breytinga er ekki síður að vænta á vettvangi franskra utanríkismála og sýnist t.a.m. líklegt að forsetinn beiti sér fyrir bættum samskiptum við stjórn hins bandaríska starfsbróður síns, George W. Bush. Lítið fór að sönnu fyrir utanríkismálum í kosn- ingabaráttunni í Frakklandi en um- mæli, sem forsetinn hefur látið falla á undanliðnum dögum og vikum, gefa til kynna að hann nálgist þenn- an málaflokk á annan hátt en forveri hans, Jacques Chirac. Kjör Sarkozy felur í sér söguleg þáttaskil í frönskum stjórnmálum. Forsetinn er fæddur árið 1955 og var því eins árs gamall er Jacques Chir- ac fór fyrir frönskum herflokki í stríðinu í Alsír. Og hann hafði ekki litið dagsins ljós er Chirac sótti sum- arnámskeið við Harvard-háskóla og lagðist í hið fræga bakpokaferðalag sitt um Bandaríkin. Með brotthvarfi Chiracs lýkur 40 ára valdaferli hans í Frakklandi. Síðustu ár hans í emb- ætti forseta voru ár kyrrstöðu og, að margra mati, þar með hnignunar; Sarkozy boðar breytingar og sýn kynslóðar hans til samtíma og veru- leika er allt önnur en sú sem mótað hefur Jacques Chirac og aðra þá leiðtoga er upplifðu síðari heims- styrjöldina og hófust til valda í kalda stríðinu. Á vettvangi utanríkismála er nálgun forsetans nýja sömuleiðis önnur og ummæli Sarkozy verða ekki skilin á annan veg en að hann hyggist leitast við að bæta samskipt- in við Bandaríkjamenn. Á hinn bóg- inn skyldu menn forðast að hrapa að ályktunum í því efni. Ágreiningur um Írak úr sögunni? Í kosningabaráttunni bar heldur lítið á að tekist væri á um grundvall- arstefnu á vettvangi utanríkismála. Fjendur Sarkozys héldu því á hinn bóginn á lofti að hann væri hlynntur Bandaríkjunum og létu að því liggja að hann myndi gerast sekur um und- irlægjuhátt gagnvart Bush forseta, svipaðan þeim sem Tony Blair, frá- farandi forsætisráðherra Bretlands, var vændur um og kostaði hann að lokum embættið háa. Andstæðingar Frakklandsforseta vísa gjarnan til hans sem „Ameríkanans Sarko“ (fr. „Sarko l’Americain“) og í kosninga- baráttunni létu vinstri menn útbúa plakat með mynd af Sarkozy heilsa Bush forseta. Skilaboðin voru þau að Sarkozy myndi reynast „kjölt- urakki“ Bush yrði hann kjörinn for- seti. Hafa ber í huga í þessu samhengi, að sú ákvörðun Jacques Chirac að leggjast gegn innrásinni í Írak og koma í veg fyrir samþykkt í þá veru á vettvangi öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna, mæltist afar vel fyrir í Frakklandi. Sennilega verður þessi ákvörðun til að halda nafni Chiracs á lofti meðal Frakka og höfð til marks um að hann hafi ekki verið með öllu jarðsambandslaus síðustu árin í embætti. Áhersla hans á sérstöðu Frakka á sviði utanríkis- og öryggis- mála studdist að vísu við gamla hefð í þeim efnum en þegar horft er til þess hvílíkum straumhvörfum innrásin í Írak sýnist ætla að valda, liggur fyrir að staðfesta Chiracs verður einkum til þess að varpa jákvæðu ljósi á ann- ars heldur dapurlegan valdaferil. Sarkozy var sammála því mati Chiracs að Frakkar gætu ekki stutt innrás í Írak. Í sigurræðu sinni 6. þessa mánaðar lagði forsetinn eftir- tektarverða áherslu á samband Frakka og Bandaríkjamanna. „Ég vil ná til hinna bandarísku vina okk- ar. Ég vil segja Bandaríkjamönnum að Frakkar munu jafnan standa við hlið þeirra þegar þeir þurfa á stuðn- ingi að halda. En ég vil einnig taka skýrt fram að vinátta felur í sér að menn geti hugsað með ólíkum hætti.“ Vart leikur vafi á að með um- mælum þessum var Sarkozy að vísa til ágreinings vegna herfararinnar í Írak. Forsetinn vill sýnilega leggja hann til hliðar og vitað er að í Banda- ríkjunum er áhugi fyrir því hinu sama. Með brotthvarfi „hauka“ á borð við Donald Rumsfeld úr fram- línu bandarískra stjórnmála hefur orðræðan enda breyst þar vestra og nú vísa ráðamenn ekki lengur til „hinnar gömlu Evrópu“ eða meintra óheilinda og uppgjafar Frakka. Í Bandaríkjunum leggja hátt settir embættismenn á sviði utanríkismála nú áherslu á mikilvægi samstarfs við Evrópuríkin og ágreiningur um ágæti þessa virðist ekki lengur uppi innan stjórnar Bush forseta. Sarkozy hefur á stjórnmálaferli sínum jafnan lagt áherslu á gildi Atl- antshafstengslanna og fékk hlýjar móttökur er hann gekk á fund Bush forseta í Hvíta húsinu í september í fyrra. Valdataka hans gefur því tækifæri til „að hreinsa borðið“ hvað varðar ágreininginn vegna Íraks en engar líkur eru á að hann hyggist í einu og öllu fylgja Bandaríkjamönn- um á sviði utanríkis- og öryggismála. Slík umskipti myndi franska þjóðin aldrei líða. Hafa ber og í huga að vestra er nú tekist á af mikilli hörku um framhald mála í Írak og forseta- kosningar fara fram á næsta ári. Frakklandsforseti mun ekki blanda sér í þau átök og tilkynna um grund- vallarbreytingu á afstöðu til ófriðar- ins í Írak enda væri það í senn ástæðulaust og galið. Líklegt er á hinn bóginn að hann sæti snemma þrýstingi um að halda áfram úti liðs- afla í Afganistan undir merkjum Atl- antshafsbandalagsins (NATO). Frakkar leggja um 1.000 hermenn til liðsafla þessa, sem alls er um 37.000 menn. Átök fara þar harðnandi og ljóst er að vestrænu hersveitirnar eiga í meiri erfiðleikum en almennt er viðurkennt. Sarkozy lét að því liggja í kosningabaráttunni, að fram- lag Frakka kynni að verða endur- skoðað. Aukinn þrýstingur af hálfu NATO og Bandaríkjanna vegna liðs- aflans í Afganistan verður trúlega fyrsta stórverkefnið, sem Sarkozy þarf að glíma við á þessum vettvangi. Eindregin andstaða við aðild Tyrkja að ESB Og ekki verður framhjá því litið að ágreiningur er til staðar. Frakk- landsforseti hefur gagnrýnt Banda- ríkjamenn fyrir að sýna hnattrænni hlýnun lítinn áhuga og vísað sérstak- lega til ábyrgðar þessa forysturíkis á sviði alþjóðamála. Framtíð mann- kyns sé í húfi og ótækt sé að Banda- ríkin leggist gegn viðleitni til að tak- ast á við vandann. Sarkozy er sömuleiðis öldungis andvígur því að Tyrkir fái aðild að Evrópusambandinu (ESB) en í því efni hafa þeir notið stuðnings banda- rískra stjórnvalda. Andstaða Sarko- zys við aðild Tyrkja að ESB virðist jafnvel eindregnari en sú sem Chirac opinberaði. Sarkozy hefur lýst yfir því að Tyrkir geti engan veginn talist Evrópuþjóð enda búi þeir í „Litlu- Asíu“. Því megi ljóst vera hverjum manni að Tyrkir geti aldrei bæst í hóp aðildarþjóðanna. Forsætisráð- herra Tyrklands, Recep Tayyip Erdogan, sá á dögunum sérstaka ástæðu til að hvetja Sarkozy til að skipta sér ekki af viðræðum Tyrkja og ESB með þeim orðum að þar í landi vonuðust menn til að þurfa ekki að lesa yfirlýsingar líkar þeim sem forsetinn hefði birt í kosningabarátt- unni. Ólíklegt er að Sarkozy leitist við að stöðva viðræður Tyrkja og ESB enda hæpið að þær skili nið- urstöðu á næstu árum takist á annað borð að leiða þær til lykta. Sarkozy hefur á hinn bóginn lagt til að myndað verði „Miðjarðarhafs- samband“ Evrópu- og Afríkuþjóða sem verði nýr efnahagslegur og póli- tískur samstarfsvettvangur. Hug- myndin er m.a. sú að samband þetta taki á þeim vanda sem fylgir hæl- isleitendum og ólöglegum innflytj- endum auk þess að vinna að þróun og uppbyggingu í Norður-Afríku og Mið-Austurlöndum. Forsetinn virð- ist telja að þarna væri fundinn réttur vettvangur samstarfs Evrópu og Tyrklands. Um tillögu þessa gildir að alla nánari útfærslu skortir. Í forustu á ný á vettvangi ESB Á vettvangi Evrópusambandsins leggur forsetinn nýi áherslu á að Frakkar hafi í engu hvikað frá þeirri stefnu að styrkja beri stofnanaþátt samstarfsins. Fyrir nærri tveimur árum höfnuðu Frakkar nýrri stjórn- arskrá þessa apparats í þjóðarat- kvæðagreiðslu en Sarkozy er áfram um að treysta á ný forustuhlutverk Frakka á vettvangi ESB og boðar að einfalda beri stjórnlagatextann og lögfesta án þess að til þjóðarat- kvæðagreiðslu þurfi að koma í aðild- arríkjunum. Sendimenn forsetans hafa átt fundi með þýskum embætt- ismönnum um mál þetta þar eð Þjóð- verjar eru í forsæti innan ESB nú um stundir og í fyrstu ferð sinni sem Frakklandsforseti hélt Sarkozy á fund Angelu Merkel, Þýskalands- kanslara. Sarkozy leggur ríka áherslu á að máli þessu verði lokið sem fyrst líkt og fram kom eftir fund hans með Merkel í Berlín á miðviku- dag. Merkel hefur ákaft beitt sér fyrir að lausn verði fundin á stjórn- kerfisvanda ESB en tíminn gerist naumur; Portúgalar taka við forsæti ESB 21. næsta mánaðar. Kólnandi samskipti við Rússa? „Frakkar munu standa með hin- um kúguðu og þjökuðu um heim all- an, líkt og þjóðin hefur jafnan gert,“ sagði Sarkozy í sigurræðu sinni 6. maí og hafði áður kunngjört að utan- ríkisstefna Frakka yrði grundvölluð á skilyrðislausri virðingu fyrir mannréttindum yrði hann kjörinn forseti. Sarkozy tók og skýrlega fram í kosningabaráttunni að hann væri þeirrar skoðunar að forseta Frakklands bæri að gagnrýna opin- berlega mannréttindabrot stjórn- valda í Kína og Rússlandi. Nicolas Sarkozy er maður atorku- samur og annálaður fyrir hamslausa vinnugleði. Líklegt er að í upphafi valdaferilsins verji hann einkum kröftum sínum og tíma til breytinga á vettvangi innanríkismála í Frakk- landi. Til þess var hann fyrst og fremst kosinn. Forsetinn mun þó án nokkurs vafa móta öll grundvallar- viðmið utanríkisstefnunnar. Sarkozy mun því hafa næg verkefni á sinni könnu og ef marka má það orðspor sem af honum fer, kann hann því vel. Reuters Samherjar Fyrsta embættisverk Nicolas Sarkozy var að halda á fund Angelu Merkel Þýskalandskanslara í Berlín. Báðum er umhugað um að stjórnkerfisvandi Evrópusambandsins (ESB) verði leystur hið fyrsta. Hvert stefnir Sarkozy? Forseti Frakklands hyggur á breytingar á sviði utanríkismála en hefur engin áform uppi um að gerast „kjölturakki“ starfsbróður síns í Hvíta húsinu Sigurvegari Nicolas Sarkozy við Sigurbogann í París eftir að hafa tekið við embætti forseta. Sarkozy kveðst vera boðberi mikilla breytinga. hrifa- inga sem ns, Mað- ði um þá jálf- iri frí- gðast og nningur ndum. ug- ferð á una- áhrif á mfélags- ba í og varð oða í ag og ekki síst ein- í anda ð menn gið líf. kön sín, teikn- þrívídd, lagði þá stað- ar það nfari hug- um, lipr- m sem ðferðinni aðurinn arlíkana. nda dor Isou, na svo- arar si- með sam- ou tt al- u, eins og . ð svífa og hann slum við sólarljós mannsins mur var lli íveru- st af flæði. Þegar líkön Constant voru sýnd á alþjóðlegu listsýningunni Dokumenta í Kassel 1997 vöktu þau mikla athygli, einnig að hann neitaði að sýna líkönin nema í samhengi við málverk sín. Listin innan situationisma Í fyrirlestri sínum kom Halldór Björn síðan inn á vinnu Asger Jorn eftir Cobra, m.a. samstarf hans við situationistana og mál- verk kennd við „détournement“. Viðhorf situationistanna til list- arinnar var ávallt nokkuð á reiki, eftir því sem á leið varð augljós- ara hversu pólitísk hreyfingin var í raun. Þeir afneituðu hefðbund- inni listsköpun og vinnuaðferðin „détournement“ í merkingunni viðsnúningur eða umbreyting, sem Asger Jorn ástundaði, hent- aði vel. Jorn keypti gömul mál- verk á flóamörkuðum og málaði yfir þau, umbreytti þeim. Vinnu- aðferðin tók á sig ýmsar myndir en hefur einnig gengið í end- urnýjun lífdaga undir nafninu „appropriation painting“ eða yf- irtaka. Í lokin sýndi Halldór Björn áhorfendum fjölmörg dæmi um listamenn sem vinna í anda þeirra hreyfinga sem fjallað var um, og kemur ekki síst fram í málverkum þar sem rýmið og rýmistilfinning er í fyrirrúmi, en slík verk hafa verið fyrirferðarmikil í listinni á undanförnum árum. Vítt og breitt um Cobra Þegar erindum þeirra Halldórs og Hönnu var lokið urðu nokkrar umræður um starfsemi Cobra, undir stjórn Guðna Tómassonar listsagnfræðings. Aðspurð hvort Hanna Guðlaug hefði viljað skrifa Vandercam inn í Cobra-hópinn með ritgerð sinni svaraði hún því til að Cobra væri jafnan álitinn hópur málara og ástæða til að leggja áherslu á breiddina sem hefði einkennt starf þeirra. Guðni Tómasson velti því fyrir sér hvort hugmyndin um hina nýju Babýlon hefði einkennst að einhverju leyti af stórmennsku- brjálæði og Halldór Björn nefndi þá staðreynd að margir innan Cobra hefðu verið stórir persónu- leikar sem þurftu á ákveðnu rými að halda. Upp kom sú spurning hvers vegna áhrif Cobra hingað heim hefðu ekki orðið meiri en raun bar vitni. Halldór Björn svaraði því til að íslenskir listamenn hefðu jafnan átt erfitt með að vinna með hinn samfélagslega þátt í list sinni, ein- hvern vegin hefði náttúran jafnan tekið yfir. Íslensk list hefði aldrei verið eins pólitísk og Asger Jorn var, hér hefði t.d. aldrei beinlínis verið deilt á stofnanakerfið, held- ur var listin meira eins og paradís til hliðar við mannlífið. Ekki mætti þó gleyma áhrifum t.d. í verkum Þorvalds Skúlasonar. Fram kom að hér hefði íslenskt samfélag skorið sig frá því danska og evrópska, sú borgarastétt sem listamennirnir settu sig upp á móti var einfaldlega ekki til stað- ar hér. Lokaniðurstaða þessa fróðlega málþings var sú staðreynd að enn væri mikið órannsakað um Cobra- hreyfinguna og að sú tilhneiging fræðimanna að eigna sér ákveðin viðfangsefni væru rannsóknum ekki alltaf til framdráttar. Ekki fer á milli mála að hér er um áhugavert efni að ræða og að hreyfingin hefur haft mikil áhrif, allt fram til dagsins í dag. lend- sins i sem vís- rdaginn cobsen. tasafni Íslands 19. maí

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.