Morgunblaðið - 17.11.2007, Qupperneq 6

6 LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
HEILDARGREIÐSLA af óverð-
tryggðu fasteignaláni á 15,75% vöxt-
um er lægri en af verðtryggðu láni
hjá Íbúðalánasjóði á 5,3% vöxtum
miðað við 2,5% verðbólgu. Miklu
hagstæðara er þó að taka erlent lán,
þ.e.a.s. ef lánið hækkar ekki vegna
breytinga á gengi íslensku krónunn-
ar.
Allar fjármálastofnanir bjóða við-
skiptavinum sínum að reikna út
kostnað við lán á heimasíðum sínum.
Ef maður hugsar sér að taka 5 millj-
ón króna fasteignalán til 40 ára getur
hann valið um verðtryggt eða óverð-
tryggt lán og einnig erlent lán.
Flestir taka verðtryggt lán enda
hljómar óverðtryggt lán með 15,75%
vöxtum ekki beint aðlaðandi. Af-
borgun af slíku láni er mun þyngri í
upphafi en af hefðbundnu jafn-
greiðsluláni hjá Íbúðalánasjóði eða
bönkunum. Heildargreiðsla af óverð-
tryggða láninu er 20,9 milljónir, en
um 21,5 milljónir af láni Íbúðarlána-
sjóðs miðað við 2,5% verðbólgu. Við
þennan samanburð er eðlilegt að
reikna með einhverri verðbólgu.
Verðbólgumarkmið Seðlabankans er
2,5%, en núna er verðbólgan 5,3%.
Heildargreiðsla af hefðbundnu
íbúðaláni í banka með 6,35% vöxtum
(2,5% verðbólga) er 23,6 milljónir. Ef
þetta fimm milljón króna lán er tekið
í erlendri mynt yrði heildargreiðslan
10,8 milljónir. Erlenda lánið er
óverðtryggt og því bætast engar
verðbætur við höfuðstólinn þó að
umtalsverð verðbólga sé á Íslandi. Á
móti kemur að gengi krónunnar get-
ur breyst og við gengisfellingu
hækkar höfuðstóllinn. Ef gengi
krónunnar styrkist eftir að lánið er
tekið lækkar hins vegar höfuðstóll
lánsins.
Eftirstöðvar lækka eftir 19 ár
Eignamyndun er mjög hæg þegar
tekið er hefðbundið jafngreiðslulán
hjá Íbúðalánasjóði eða bönkum. Í
þessu tiltekna dæmi hækka eftir-
stöðvar lánsins samfellt fyrstu 19 ár
lánstímans. 20 árum eftir að lánið er
tekið fara eftirstöðvar lánsins loks-
ins að lækka.
Hagstæðara að taka
óverðtryggt lán
Í HNOTSKURN
»Bankar og Íbúðalánasjóð-ur bjóða fólki að reikna
út kostnað við lán og
greiðslubyrði á heimasíðum
sínum.
»Samanburðurinn sýnir aðhagstæðast er að taka er-
lent lán, en slíku láni fylgir
gengisáhætta sem bæði getur
hækkað og lækkað höfuðstól
lánsins.
»Lækkun á gengi króunnargetur hækkað höfuðstól
lánsins, en verðtrygging inn-
lendra lána gerir raunveru-
lega alveg það sama. Gengis-
sveiflurnar geta hins vegar
verið mjög snöggar og leitt
til þess að greiðslubyrði
þyngist tímabundið.



  

 


 
 

!"

## 

$%$&
'



(

#)

$
*)
+ 
,
,
-& &- /&00 &- ,-
,-
,
,
&0&/ &/& &-& &&- . 



 


 ! !
 
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
„ÞAÐ er sjálfgefið að þetta gleður mann að sjálfsögðu, og
er mjög dýrmætt fyrir mig persónulega,“ segir Sigurbjörn
Einarsson biskup sem veitti í gær viðtöku Verðlaunum
Jónasar Hallgrímssonar. Verðlaunin eru veitt á degi ís-
lenskrar tungu ár hvert, 16. nóvember, sem jafnframt er
fæðingardagur Jónasar.
Verðlaunin hlýtur einstaklingur sem þykir hafa með
sérstökum hætti unnið íslenskri tungu gagn í ræðu eða
riti, með skáldskap, fræðistörfum eða kennslu, og stuðlað
að eflingu hennar, framgangi eða miðlun til nýrrar kyn-
slóðar.
Aðspurður segir Sigurbjörn það hafa sérstaka þýðingu
fyrir sig að hljóta verðlaun sem kennd eru við Jónas.
„Vitaskuld held ég mikið upp á Jónas, og hef unnað honum
og dáð hann frá því ég man eftir mér. Ég minnist þess ekki
síst hversu mikinn þátt hann átti í þeirri vakningu gagn-
vart tungunni sem varð fyrir áhrif Fjölnismanna og
Bessastaðaskóla.“
Tungan er okkar fjöregg
Eftir Sigurbjörn liggur mikið ritað og hefur hann ávallt
lagt sérstaka áherslu á góða málnotkun, bæði í ræðu og
riti. „Mér var það eiginlegt frá upphafi að vanda mitt mál,
það var mér innrætt snemma,“ segir hann, og bætir því við
að gott mál komi ekki af sjálfu sér. „Ég lærði tungutak al-
þýðunnar ósjálfrátt í upphafi, og það var býsna auðugt í þá
daga. Fólk kunni mikið af góðum textum og talaði gjarnan
skynsamlega við börn því það var engin aðgreining á kyn-
slóðum í þá daga eins og nú er. Í uppvexti fylgdist maður
með fólki við dagleg störf, heyrði á tal þess og nam það.
Það var oft gaman þegar gestir komu því þá sóttist maður
eftir því að hlýða á samtöl fólks, og hjó eftir orðatiltækjum
sem voru ný fyrir manni.“
Sigurbjörn segir tungumálið hafa breyst mikið í seinni
tíð og hefur hann miklar áhyggjur af þeirri þróun sem hef-
ur átt sér stað. „Til dæmis er orðfæð áberandi, en einnig
latmælgi, því fólk nennir ekki að kveða að orðum. Og svo
er vitaskuld óhemjumikið af enskuslettum, bæði beinum
og óbeinum. Það er meira að segja greinilegt í ritmáli þar
sem oft er hugsað á ensku, þótt verið sé að skrifa á ís-
lensku,“ segir Sigurbjörn sem telur vandamálið sér-
staklega áberandi hjá ungu fólki, og að það liggi því í aug-
um uppi að best sé að ráðast gegn vandanum í
skólakerfinu. „Það er enginn vafi að skólarnir mættu efla
íslenskukennsluna og vanda yfirleitt allt sitt starf. Það er
til dæmis herfileg aðför að tungunni að hætta að láta fólk
læra kvæði utanbókar, því með utanbókarlærdómi lærir
maður mest varðandi tunguna.“
Að sögn Sigurbjörns er þó mikilvægt að hafa bjartsýn-
ina að leiðarljósi. „Ég loka ekki augunum fyrir stað-
reyndum sem blasa við, en ég er ekki svartsýnn að eðl-
isfari og mín trú bannar mér að vera bölsýnn, og hamrar
gegn því á allan hátt. En við megum ekki sofa á þessum
dýrmæta verði því tungan er okkar fjöregg, og við verðum
að átta okkur á því að það er veraldarundur að við skulum
umgangast 1.000 ára gamla texta með auðveldu móti.“
Orðfæð og
latmælgi
áberandi
í íslensku
Morgunblaðið/Golli
Utanbókar Sigurbjörn Einarsson saknar utan-
bókalærdóms í skólum.
Í HNOTSKURN
» Verðlaunin voru fyrst afhent 1996 og var VilborgDagbjartsdóttir fyrsti handhafi þeirra.
» Handhafi verðlaunanna hlýtur eina milljón krónaog ritsafn Jónasar Hallgrímssonar í skinnbandi.
Sigurbjörn Einarsson hlýtur Jónasarverðlaunin
ÍSLENSK erfðagreining hleypti í
gær af stokkunum nýrri þjónustu,
deCODEme.
Með þessu er verið að nýta þá
sérþekkingu, sem fyrirtækið hefur
byggt upp síðasta áratuginn, til að
færa erfðafræði nær almenningi,
samkvæmt tilkynningu.
Á vefsíðunni www.decodeme.com
verður hægt að panta þjónustuna,
sem er tvíþætt og felur í sér annars
vegar vinnslu upplýsinga úr erfða-
efni viðskiptavina og hins vegar að-
gang að vefsíðunni þar sem erfða-
upplýsingar viðskiptavina eru settar
í samhengi við þá þekkingu sem er
til staðar í heiminum í dag.
Meðal þess sem boðið er upp á er
greining á uppruna einstaklinga, og
hægt er að skoða hvernig erfða-
mengi einstaklinga lítur út með til-
liti til þeirra erfðaþátta sem vitað er
að auka eða minnka líkur á algeng-
um sjúkdómum eins og hjartaáfalli,
sykursýki og
fótaóeirð, sam-
kvæmt tilkynn-
ingu.
„Dagurinn í
dag er gleðidag-
ur hér í fyrirtæk-
inu. Það er
myndarlegt skref
fyrir okkur að
geta nú boðið öll-
um þeim, sem áhuga hafa, upp á að
skoða eigin erfðaupplýsingar og
notfæra sér þannig það sem vís-
indin hafa upp á að bjóða,“ segir
Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskr-
ar erfðagreiningar, í tilkynningu.
Þjónustan mun kosta í kringum
sextíu þúsund krónur (985 banda-
ríkjadali) til að byrja með og munu
fyrstu viðskiptavinirnir fá tækifæri
til þess að móta þjónustuna þar sem
hún mun verða löguð að þörfum
þeirra á næstu vikum.
Erfðagreining
fyrir almenning
Kári Stefánsson
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
ÞRÁTT fyrir að Íbúðalánasjóður
hafi í gær hækkað vexti um 0,45 pró-
sentustig eru vextir sjóðsins enn um
einu prósentustigi lægri en vextir
bankanna. Vextir Íbúðalánasjóðs
eru núna 5,3% af lánum án upp-
greiðslugjalds, en vextir sem bank-
arnir bjóða fólki sem er í viðskiptum
við þá eru 6,2-6,4%.
Íbúðalánasjóður efndi í gær til út-
boðs á skuldabréfum, en fjármuni,
sem sjóðurinn aflar með þeim hætti,
notar hann til að lána til þeirra sem
kaupa húsnæði. Eins og búist var við
var ávöxtunarkrafan í útboðinu tals-
vert hærri en í síðasta útboði og í
kjölfarið hækkaði sjóðurinn vexti um
0,45 prósentustig. Vextir sjóðsins
eru nú 5,55% af lánum með sérstöku
uppgreiðsluálagi og 5,30% af lánum
án sérstaks uppgreiðsluálags.
Þeir sem lögðu inn lánsumsókn
áður en tilkynnt var um hækkun á
vöxtum Íbúðalánasjóðs fá lán á vöxt-
um eins og þeir voru fyrir hækkun.
Allir bankarnir hækka vexti
Í tilkynningu frá Íbúðalánasjóði
segir að vaxtaákvörðun sjóðsins
byggi á ávöxtunarkröfu í útboði
íbúðabréfa sem haldið var í gær,
ásamt vegnum fjármagnskostnaði
uppgreiðslna ÍLS-veðbréfa. Vegnir
vextir í útboði íbúðabréfa og upp-
greiddra ÍLS-veðbréfa eru 4,85%.
Vaxtaálag vegna rekstrar er 0,25%,
vegna varasjóðs 0,20% og vegna
uppgreiðsluáhættu 0,25%, samtals
0,70%.
Allir bankarnir hafa nú hækkað
vexti í kjölfar stýrivaxtahækkunar
Seðlabankans. Vextir af íbúðalánum
hjá Kaupþingi eru 6,4% fyrir þá sem
eru í föstum viðskiptum við bankann.
Aðrir þurfa að greiða 7,15% í vexti.
Vextir af íbúðalánum Glitnis eru
6,35%. Vextir af íbúðalánum Lands-
bankans eru 6,3% af lánum sem eru
með fasta vexti út lánstímann. Lán
sem eru með vöxtum sem eru endur-
skoðaðir á fimm ára fresti bera 7,8%
vexti. Vextir af íbúðalánum SPRON
eru 6,2%, en vextir af lánum með
endurskoðunarákvæði eru 6,9%.
Íbúðalánasjóður
hækkar vextina
Vaxtahækkun sjóðsins er 0,45 punktar
Vextir Íbúðalánasjóðs hækkuðu.
BIRNA Jóns-
dóttir formaður
Læknafélags Ís-
lands segir stjórn
félagsins ekki
hafa ályktað um
hina nýju þjón-
ustu ÍE. Hún
bendir á að það sé
hlutverk þjóð-
félagsins að setja
reglur um hvernig nota skuli upplýs-
ingar af þessu tagi. Bendir hún á að
margir hafi velt því fyrir sér hvort til
dæmis tryggingafélög fari fram á að
viðskiptavinir, í leit að sjúkdóma-
eða líftryggingum, gefi svona upp-
lýsingar um sjálfa sig. Sömuleiðis
snúi áhyggjur fólks af því hvort
vinnuveitendur muni biðja fólk um
hið sama.
„Mér finnst eðlilegt að í siðuðu
samfélagi eigi löggjafinn að setja
reglur um hvaða upplýsingar trygg-
ingafélögum sé heimilt að biðja um,“
segir Birna og vísar til frumvarps til
laga um tryggingavernd sem nú ligg-
ur fyrir Alþingi. Að öðru leyti segist
hún ekki gera athugasemdir við það
þótt fyrirtæki, deCODE eða önnur,
selji vörur sínar í frjálsu landi.
Á hinn bóginn bendir hún á að
sumir einstaklingar, sem ákveða að
kaupa upplýsingar um erfðamengi
sín, gætu lent í vanda með að túlka
upplýsingarnar, þ.e. hvað þær muni
þýða í reynd fyrir þá.
„Það getur verið mjög gott fyrir
fólk að vita af áhættu á sjúkdómum
ef um er að ræða sjúkdóma sem má
hafa áhrif á með lífsstílsbreytingum,
t.d. sykursýki 2.“
Á svipaðan hátt segir hún að
slæmt geti verið ef vitneskja um lík-
ur á tilteknum sjúkdómum valdi fólki
áhyggjum.
Segir þörf á reglum um
notkun erfðaupplýsinga
Birna Jónsdóttir