Morgunblaðið - 05.12.2007, Side 25

hollráð um heilsuna | lýðheilsustöð
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2007 25
geta því nálgast efni
þar sem er farsíma-
samband og samkvæmt
kynningu á vefsvæði
Amazon er niðurhalið
endurgjaldslaust. Vík-
verji hefur reyndar
ekki kannað hvernig
viðskiptavinur á Íslandi
þyrfti að bera sig að, en
væntanlega myndi það
kosta langlínusamtal að
sækja bók ef það er þá
yfir höfuð hægt að nota
það utan Bandaríkj-
anna. Það er því spurn-
ing hvort þetta tæki
myndi virka til bóka-
kaupa hér á landi, en
ugglaust mun koma að því að það
berist hingað með einhverjum hætti
x x x
Í kynningunni á Amazon er mikiðgert úr því hve þægilegt sé að
lesa það sem stendur á skjánum á
þessu nýja tæki. En það er spurning
hvort svona tæki getur komið í stað-
inn fyrir það að hafa bók í höndunum,
fletta henni og handleika. Víst er hins
vegar að ferðaglaðir lestrarhestar
munu nú geta tekið með sér haug af
bókum þegar þeir leggja land undir
fót án þess að þurfa að óttast yf-
irvigtina.
Bókin er dauð, lengilifi bókin. Þetta
gæti verið kjörorð
nýrrar uppfinningar,
sem nú er seld í vef-
bókabúðinni Amazon.
Fyrirbærið nefnist
Kindle og í gegnum það
er hægt að nálgast 90
þúsund bókatitla og
kaupa dagblöð frá
nokkrum löndum. Nýj-
ar bækur kosta rúm-
lega 500 krónur og
hægt er að sækja þær
beint inn á tækið, sem
er á stærð við papp-
írskilju. Hægt er að ná
í kafla úr bókunum
endurgjaldslaust og skoða áður en
ákvörðun er tekin um kaup.
x x x
Í tölvunni er hægt að geyma tvöhundruð bækur. Hægt er að
merkja við kafla og setningar og
einnig er boðið upp á þann möguleika
að finna leitarorð, sem er umfram
prentaðar bækur. Textinn á skjánum
mun sjást greinilega við öll birtuskil-
yrði, meira að segja í skjannabirtu.
x x x
Tækið er þráðlaust og byggist ásömu tækni og farsímar. Menn

 

    
 víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
Kvæðamannafélagið Iðunnheldur jólafundinn 7.
desember næstkomandi, en þá
munu nokkrir félagar kynna
nýútkomnar bækur sínar, auk þess
sem fluttar verða rímur og spiluð
jólalög. Vitaskuld munu lestar
Skáldu fyllast á fundinum, en fleyið
safnar jafnan í sig kveðskap frá
fundarmönnum. Sigrún
Haraldsdóttir orti á nýlegum fundi:
Að vita nóg um rangt og rétt
mér reynist heldur strangt.
Þó tel ég víst að rétt sé rétt
og rétt sé varla rangt.
Nýlega stóð til að fundur Iðunnar
sameinaðist gleðskap
borgarstarfsmanna, en ekkert varð
af því. Gunnar Thorsteinsson orti:
Þeirra loforð þráfalt dvína,
þetta er ekkert fjandans grín.
Það er djöfuls þraut og pína
þegar vantar brennivín.
Og Ragnar Böðvarsson bætti við:
Þraut er að sitja þurran fund
því ber ekki að neita.
Ef ég hitti á óskastund
yrði hérna bleyta.
Loks orti skáldkonan Bjargey
Arnórsdóttir:
Fáviska mér féll í skaut
fyrsti hemill dáða,
marga létta myndi þraut
mætti vitið ráða.
pebl@mbl.is
VÍSNAHORNIÐ
Af rímum og brennivíni
Matarsalt nefnist á máli efna-fræðinnar natríumklórið.Mikil neysla þess getur áttþátt í að hækka blóðþrýst-
ing. Háþrýstingur er einn af áhættuþátt-
um hjarta- og æðasjúkdóma en hann
tvöfaldar t.d. áhættuna á heilablóðfalli
samkvæmt rannsóknum Hjartaverndar.
Aðrir lífsstílstengdir þættir geta einnig
haft áhrif til hækkunar á blóðþrýstingi
svo sem offita, hreyfingarleysi, reyk-
ingar og ofneysla áfengis.
Rannsóknir hafa sýnt að með því að
minnka saltneyslu má draga úr hækkun
blóðþrýstings. Mest eru áhrifin hjá þeim
sem hafa háþrýsting fyrir og hjá þeim
sem eru yfir kjörþyngd en einnig má
draga úr þeirri blóðþrýstingshækkun
sem yfirleitt fylgir hækkandi aldri.
Ráðleggingar
Æskilegt er að saltneysla kvenna sé
ekki meiri en 6 grömm á dag og 7
grömm á dag hjá körlum. Samkvæmt
niðurstöðum landskönnunar á mataræði
2002 er saltneysla hér á landi mun meiri
en æskilegt getur talist en hún er að
minnsta kosti 9 grömm að meðaltali á
dag. Þá er ekki meðtalið það salt sem oft
er stráð á matinn við borðhaldið. Stærsti
hluti salts í fæði kemur úr unnum mat-
vælum svo sem tilbúnum réttum, unnum
kjötvörum, pakkasúpum og sósum, nið-
ursuðuvörum, brauði og morgunkorni.
Vönduð matvælaframleiðsla þar sem
saltnotkun er stillt í hóf er því mikilvæg
forsenda þess að hægt sé að minnka
saltneyslu þjóðarinnar.
Hvernig get ég borðað minna salt?
Hinn almenni neytandi getur ýmislegt
gert til að minnka saltneyslu sína. Ein-
faldasta leiðin er að borða meira af
ferskmeti, t.d. nýjum ávöxtum og græn-
meti, ferskum fiski og kjöti, og að auki
að takmarka notkun salts við matreiðslu
en nota þess í stað annað krydd til að
bragðbæta matinn. Dæmi um saltsnauð
krydd eru laukur, hvítlaukur, pipar,
engifer, basilika, oregano, timian, mynta,
koríander og sítróna. Salt er hins vegar
að finna í flestum kryddblöndum og ef
slíkar blöndur eru notaðar við matseld-
ina þarf að taka tillit til þess, að öðrum
kosti verður maturinn allt of saltur.
Einnig er mikilvægt að vanda valið við
innkaupin ef tilbúnar vörur eru keyptar
því þó við stjórnum ekki saltmagninu í
þeim þá getum við valið vörur með sem
minnstu salti. Á umbúðum er oft hægt
að sjá hve mikið salt er í matnum.
Stundum er aðeins natríummagn gefið
upp og þá er góð þumalputtaregla að
margfalda það magn með 2,5 til að fá út
saltmagnið.
Nú fer í hönd tími aðventu og jóla-
halds með tilheyrandi veisluhöldum þar
sem mikil hefð er fyrir reyktum og sölt-
uðum mat. Hvatt er til þess að stilla
skömmtum af slíkum mat í hóf, sér-
staklega fyrir þá sem eru veikir fyrir en
fá sér í staðinn meira af grænmeti og
öðru meðlæti.
Minna salt dregur úr háþrýstingi
Holl Fersk krydd eins og engifer, basilika, oreg-
ano, timian, mynta og koríander eru saltsnauð.
Hólmfríður Þorgeirsdóttir, verkefnisstjóri
næringar, Lýðheilsustöð
Salt Saltneysla ætti ekki að fara yfir sex grömm
daglega hjá konum og sjö hjá körlum.
 Velja lítið unnin matvæli í stað tilbúinna rétta þar sem þeir innihalda almennt mikið salt.
 Takmarka notkun salts við matargerð – fjöldi annarra krydda getur kitlað bragðlaukana
 Sleppa því að bera fram salt með matnum.
 Lesa á umbúðir og vanda valið við innkaupin.
 Takmarka skammtastærðina þegar saltur matur er borðaður.
Nokkur góð ráð
ókeypis
smáauglýsingar mbl.is