Morgunblaðið - 05.12.2007, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
STYRKTARFÉLAG vangefinna
hefur einsett sér að vera í far-
arbroddi varðandi at-
vinnuúrræði fatlaðra
og með það í huga
stofnað til sérstaks
átaks í þeim efnum.
Með þessu átaki er
ýtt úr vör þróun-
arverkefni í atvinnu-
málum þar sem nýjar
og aðrar áherslur en
yfirleitt tíðkast eru
lagðar í því ferli þegar
fyrirtæki ræður til sín
fatlaðan starfsmann.
Verkefnið á að stuðla
að því að koma sem
flestum þjónustuþegum okkar á
sem farsælastan hátt í almenna
vinnu. Áherslan er ekki lögð á
fjöldann heldur að gæði verkefn-
isins séu á þann hátt að þeir sem
ráðnir eru til vinnu á vegum verk-
efnisins endist í þeirri vinnu sem
þeir fá, að þeim líði vel og séu
teknir inn í þann hóp sem fyrir er.
Tilgangurinn er sá að þeir nái að
falla sem eðlilegast í hóp starfs-
manna staðarins og öðlist þá virð-
ingu og stuðning sem þeim ber til
þess að líða vel í starfi.
Verkefnið er hugsað sem nýtt
sjálfstætt tilboð til viðbótar við þau
sem fyrir eru. Umsækjendur hafi
fjölbreyttara val um atvinnu og á
hvern hátt hún er stunduð. Sem
dæmi um breyttar áherslur má
nefna að umsækjandi getur sótt
um vinnu hluta úr degi og/eða
hluta úr viku óski hann þess, án
þess að missa það tilboð sem hann
er í, t.d. á vernduðum vinnustað
eða hæfingarstöð.
Verkefnið, sem hlotið hefur nafn-
ið „Allt að vinna“, einsetur sér að
kynna hugmyndafræði verkefnisins
sem best fyrir þeim fyrirtækjum
sem haft er samband við varðandi
atvinnu. Reynt er eftir fremsta
megni að vinna sem næst því sem
almennt gerist þegar fólk sækir
um vinnu á almennum vinnumark-
aði. Staðan er metin í hvert skipti
og sameiginleg ákvörðun tekin um
hvers konar aðstoð henti best.
Ávallt er skipaður tengill innan
nýja vinnustaðarins sem sér um að
nýbyrjaður starfsmaður nái að
falla sem eðlilegast í þann starfs-
hóp sem fyrir er á vinnustaðnum.
Tengill fær kynningu á hlutverki
sínu og er hann í nánu
sambandi við verk-
efnastjóra. Tengillinn
er alltaf starfsmaður
fyrirtækisins. Hann er
útnefndur af yf-
irmönnum þess.
Grundvöllur þessa fyr-
irkomulags er vilji fyr-
irtækisins til þess að
taka þátt í því.
Reynt er að standa
að ráðningu fatlaða
starfsmannsins eins
og um ráðningu ófatl-
aðs starfsmanns væri
að ræða. Því er eftir fremsta megni
reynt að komast hjá þeirri greiðslu
sem Tryggingarstofnun ríkisins
leggur fram til að liðka fyrir ráðn-
ingu fatlaðs starfsmanns til al-
mennrar vinnu, þar sem 75% launa
eru greidd af Tryggingastofnun
fyrstu tvö árin sem starfsmaður er
í vinnu. Eftir þessi tvö ár lækkar
síðan styrkurinn um 10% á hverju
ári. Fyrirkomulag þetta er að
mörgu leyti úrelt og hafa sumir
fatlaðir á almennum vinnumarkaði
kvartað yfir því að þeim finnist
þeir ekki vera fullgildir starfsmenn
ef þeir eru í vinnu undir þessum
formerkjum. Mikilvægt er að málin
séu í sívirkri skoðun og ávallt sé
metið hlutfall þeirrar greiðslu sem
TR greiði ef um slíkt er að ræða.
Líka má velta því fyrir sér hvað
verði um starfsmanninn þegar
styrkurinn lækkar frá Trygg-
ingastofnun, hvort fyrirtækin séu
tilbúin að greiða honum full laun
þegar fram í sækir. Til er raun-
verulegt dæmi um það að fyrirtæki
vilji ekki hafa starfsmann í vinnu
eftir að greiðslum Tryggingastofn-
unar lýkur.
Hjá Reykjavíkurborg eru nokk-
uð skýrar línur um réttindi fatlaðra
til að sækja sér vinnu, innan borg-
arkerfisins í það minnsta. Í fjórða
kafla mannréttindastefnu Reykja-
víkurborgar, sem samþykkt var í
borgarstjórn 16. maí 2006, segir
meðal annars:
„Óheimilt er að mismuna fólki
vegna fötlunar. Unnið skal mark-
visst að því að gera fötluðum kleift
að taka virkan þátt í borgarsam-
félaginu. Framlag hvers og eins
skal metið að verðleikum.“ „Allir
eiga rétt á virkri þátttöku í reyk-
vísku borgarsamfélagi og sann-
gjarnri og réttlátri meðferð, óháð
fötlun …“ og „Fatlaðir ein-
staklingar skulu njóta sömu kjara
og ófatlaðir …“
Á vegum verkefnisins hefur
borgarstjóra verið sent erindi um
að fylgja þessari mannréttinda-
stefnu í verki og skorað á borgina
að sýna gott fordæmi með átaki í
atvinnumálum fatlaðra. Viðbrögð
borgarstjóra vora almennt jákvæð
og hefur hann fullvissað verk-
efnastjóra um að þessi mál séu
komin í góðan farveg.
Styrktarfélag vangefinna vill að
réttur fatlaða til að hafa möguleika
á að afla sér lífsviðurværis með
vinnu að eigin vali í vinnuumhverfi
án aðgreiningar sé virtur. Drög að
atvinnustefnu hafa verið lögð fyrir
stjórn félagsins og þegar þeirri
vinnu er lokið verður stefna félags-
ins birt á heimasíðu þess.
Styrktarfélagið er brautryðjandi
í baráttu fatlaðs fólks fyrir auknum
mannréttindum og er þetta verk-
efni hluti af þeirri baráttu. „Allt að
vinna“ er hugsað sem aukið úrræði
fyrir fatlað fólk til að fá vinnu á al-
mennum vinnumarkaði og er á
engan hátt bundið öðrum atvinnu-
miðlunum.
Þeir sem hafa áhuga á að sækja
um starf geta haft samband við
verkefnastjóra og/eða pantað viðtal
á skrifstofu Styrktarfélags vangef-
inna, Skipholti 50c (3. hæð).
Heimasíða félagsins er: http://
www.styrktarfelag.is.
Nýtt atvinnuúrræði
fyrir fatlaða
Sigurður Sigurðsson skrifar
um rétt fatlaðra til að hafa
möguleika á að afla sér lífsvið-
urværis með vinnu
» Í tilefni af Alþjóða-degi fatlaðra hinn 3.
des. sl. vill Styrkt-
arfélag vangefinna
kynna nýtt atvinnuúr-
ræði fyrir fatlaða
Sigurður Sigurðsson
Höfundur er verkefnastjóri atvinnu-
mála hjá Styrktarfélagi vangefinna.
SEM ég sat við sjónvarpsskjáinn
í fréttatíma í gær (28. nóv.) og
heyrði boðskap fjármálaráðherra
um frestun og endurskoðun bygg-
ingar Landspítalans varð ég grip-
inn því ástandi, sem sálfræðingar
kalla „dejavu“, – þetta hefi eg lifað
og séð áður! – Þessi upplifun mín
var augljós og ekki mjög langsótt
og nátengd málinu og
gerðist eitthvert árið
um 1985-1986.
Ég á þar við fund,
sem við forsvarsmenn
lækninga og deilda á
Landspítalanum þá-
verandi voru boðaðir
á af þáverandi fjár-
málaráðherra og heil-
brigðismálaráðherra
til að tilkynna, að nú
yrði hætt við að full-
gera svonefnda K-
byggingu á Landspít-
alalóðinni. Forsaga
þeirrar byggingar,
sem aldrei var kláruð
nema að hálfu leyti og
aldrei náði að uppfylla
þær fyrirætlanir,
skipulagsbreytingar
og væntingar, sem við
hana voru bundnar,
tengist langri og
skrautlegri forsögu
um endurbyggingu og
hönnun Landspítalans,
kennd við breskan
„snilling“ og löngum
nefnd „Weeks“- áætlunin. Allar
þær bollaleggingar og umræður
sem þar höfðu gerjast gegnum tíð-
ina leiddu loks af sér nokkra, að
vísu heldur alllauslega, sýn á veru-
lega og skynsamlega endurbygg-
ingu og útvíkkun spítalans. Þýðing-
armikill þáttur í upphafi þess ferlis
var einmitt K-byggingin, sem átti
að rýma verulegan hluta þeirrar
þjónustu- og aðgerðastarfsemi, sem
þá var öll í molum og aðþrengdum
plássum og er enn. Það má rifja
upp, að þar var búið að áætla og
nánast fullhanna nýjar skurð-
stofueiningar, svæfinga- og gjör-
gæsludeild, fullkomna röntgen- og
myndgreiningardeild, auk bættrar
aðstöðu fyrir ýmsa stoðstarfsemi
tengda þessum höfuð-þjónustu-
kjörnum. Í framhaldi var svo m.a.
gert ráð fyrir nýbyggingum fyrir
meinafræði, blóðbanka, auk nútíma-
legra fyrirkomulags sjúkradeilda,
bæði með breytingum og nýbygg-
ingu.
Auðvitað sáu menn, að rými spít-
alalóðarinnar væri takmarkað, þó
mátti auka byggingahlutfall tals-
vert. Ég fer ekkert í felur með það,
að mér persónulega hugnaðist bet-
ur að byggður yrði nýr háskólaspít-
ali frá grunni, og
reyndi af veikum
mætti að hafa áhrif á
að lóð Borgarspítalans
yrði þar fyrir valinu
auk sameiningar spít-
alanna. Ég held, að
skammsýni og hrepp-
arígur hafi valdið ein-
hverju um, að ekki var
hlustað af alvöru á þær
raddir; m.a. þótti mér
borgaryfirvöld sýna
málinu sérlega lítinn
skilning. Reyndar má
ég nefna aðra hug-
mynd, sem ég fleytti
við spítalayfirvöld og
heilbrigðisráðherra
einhvern tíma, en hún
var að kaupa allan
reitinn milli Eiríksgötu
og Egilsgötu til niður-
rifs og uppbyggingar
myndarlegs háskóla-
sjúkrahúss. Ég er enn
þeirrar skoðunar að
það hefði verið lausn,
mun hugnanlegri en sú
staðsetning sem nú er
á teikniborðinu. Enda þótt hug-
myndin hafi þótt stórkarlaleg og
óframkvæmanleg á sínum tíma, er
hún í fullu samræmi við þær skipu-
lagsbyltingar sem nú eru í gangi og
í vændum, og þætti ekki frágangs-
sök í framkvæmdaumhverfi okkar í
dag.
Minnugur örlaga K-bygging-
aráætlananna og hafandi í huga
loðin ummæli fjármálaráherra í
gær og nokkuð óljós orð heilbrigð-
ismálaráðherra í þessum efnum, er
ég ekki mjög bjartsýnn á fram-
haldið, en verði framhald, þá ætti
að huga að annarri staðsetningu;
annaðhvort „Eiríksgötureitinn“ eða
Vífilsstaðatúnið!
Landspítali
–loforð eða efndir?
Ásmundur Brekkan fjallar um
uppbyggingu Landspítala
Ásmundur Brekkan
»Ég fer ekk-ert í felur
með það, að mér
persónulega
hugnaðist betur
að byggður yrði
nýr háskólaspít-
ali frá
grunni …
Höfundur er prófessor emeritus.
ÞJÓÐFÉLAGSUMRÆÐAN
undanfarna daga og vikur hefur
verið sérkennileg, svo ekki sé nú
meira sagt.
Það er tekist á um orkumál og
útrás, pólitík og pen-
inga, auð og fátækt,
en þrátt fyrir mikinn
orðaflaum hefur um-
ræðan ekki leitt til
framfara.
Við skulum byrja á
borgarstjórn Reykja-
víkur, þar sem fulltrúi
Framsóknar framdi
pólitískt sjálfsmorð
með því að slíta
meirihlutasamstarfi
við Sjálfstæðisflokk-
inn. Það gerði kapp-
inn án þess að geta
bent á málefnalegan ágreining, um
leið og hann efndi í nýjan Reykja-
víkurlista. Þetta upphlaup lyktar
af pólitískum hefndum framsókn-
armanna. Þeir voru ekki sáttir við
stjórnarslitin eftir síðustu kosn-
ingar og fyrir skömmu var for-
maður þeirrar nefndar, sem átti
að leiða byggingu á nýju háskóla-
sjúkrahúsi, settur af fyrirvaralaust
af ráðherra Sjálfstæðisflokksins.
Sá var einn af „gulldrengjum“
Framsóknar, sem þekktir eru fyr-
ir að gjalda rauðan belg fyrir grá-
an. Mér segir svo hugur, að Guðni
Ágústsson og Alfreð Þorsteinsson
hafi verið skipstjórarnir á bak við
stjórnarskiptin hjá Reykjavík-
urborg. Væntanlega með þá von í
brjósti, að sömu
flokkar geti tekið yfir
stjórn landsmálanna
áður en langt um líð-
ur.
Að þessu slepptu
snýst umræðan um
hækkandi fast-
eignaverð og erf-
iðleika unga fólksins,
ekki síst námsmanna,
við að eignast þak yf-
ir höfuðið. Það er eins
og þjóðfélagið sé að
sporðreisast vegna
þess að unga fólkið
geti ekki gengið inn í nýja íbúð
um leið og efnt er til sambýlis eða
hjónabands. Í mínu ungdæmi
þurfti unga fólkið að hafa fyrir
þessu. Margir sættu sig við að
hokra fyrstu árin í skjóli pabba og
mömmu, „í horninu“ eða kjall-
aranum, með notaðan viðbúnað.
Þegar efni og aðstæður leyfðu var
hafist handa við að byggja, stund-
um frá grunni í orðsins fyllstu
merkingu, en upp úr miðri síðustu
öld fóru margir þá leið að kaupa
„fokhelt“ eða „tilbúið undir tré-
verk“. Þá lögðu menn oft nótt við
dag, því þetta var gert samhliða
fastri vinnu. Þetta var mörgum
erfitt, en herti menn um leið. Ekki
er ég að mælast til þess að við
hverfum aftur til fortíðar, en höf-
um við gengið til góðs í úrbótum. Í
lífgæðakapphlaupi undanfarinna
missera þykir það sjálfsagður
hlutur, að opinberir sjóðir fjár-
magni nýja íbúð fyrir þá sem eru
að hefja búskap og síðan sjá
kortafyrirtækin um mublurnar og
tækin, allt nýtt. Margir reisa sér
hurðarás um öxl, eru í raun búnir
að binda sig í afborgarnir öll bestu
ár ævinnar. Margir kikna og oft
endar þetta fjárfestingafyllirí með
skilnaði, gráti og gnístran tanna.
Er þá gengið til góðs?
Alla umræðu í landinu skapa
fjölmiðlar, sem allir þeir áhrifa-
mestu eru með bækistöðvar í
Reykjavík. Sú umræða er því mið-
ur að verða allt of sjálfhverf; þar
falla menn sí og æ í þá gryfju, að
vera að fjalla hver um annan.
Sumir fjölmiðlamenn mega ekki
skipta um brók, án þess að koll-
egar þeirra láti þess getið. Þátt
eftir þátt er kallað í sama fólkið til
að fjalla um málefni dagsins, sem
flest hver eru bundin við hags-
muni höfuðborgarbúa. „Pakkið“ á
landsbyggðinni á ekki erindi upp á
dekk, að þeirra mati. „Lúkkið“
þarf að vera flott, segja stjórn-
endur fjölmiðlanna, við þurfum
unga og „sexý“ stjórnendur, en
kærum okkur ekki um gráa djúp-
siglandi reynslubolta. Þetta þotul-
ið lætur þess af og til getið, að
það sé allt í steik úti á landi, en
sjaldan er reynt að komast að
raun um, hvers vegna. Það er
sjaldan fjallað um málefni lands-
byggðarinnar af þekkingu eða
reynslu.
Það liggur ljóst fyrir, að allt frá
því vistarbandinu var slitið hefur
íslenska þjóðin verið að færa sig
úr sveitum í bæ og þaðan í borg.
Nú er lokaþátturinn hafinn. Unga
fólkið er horfið úr sveitum lands-
ins. Það stefnir í algjört hrun þeg-
ar núverandi kynslóð er gengin.
Það er engin til að taka við. Skól-
arnir eru talandi dæmi, en í fá-
mennustu sveitarfélögum landsins
eru þeir vart starfhæfir. Fámenn-
asti skólinn er á Ströndum, með
þrjá nemendur. Á norðausturhorni
landsins hefur hvert áfallið rekið
annað. Skammsýnir menn aflífuðu
Kísiliðjuna í Mývatnssveit með
þeim afleiðingum að allt athafnalíf
sveitarinnar er í dróma. Við
þekkjum söguna um Raufarhöfn
og fleiri lítil sjávarpláss, sem hef-
ur verið að blæða út á und-
anförnum árum. Það verður að
gera eitthvað, segja stjórn-
málamenn hver um annan þveran,
en það er ekkert gert. Það er eins
og þessi byggðarlög, íbúarnir,
eignir þeirra og velferð skipti
stjórnarherrana engu máli.
Það er löngu ljóst, að unga fólk-
ið á Íslandi vill ganga mennta-
veginn, sé þess nokkur kostur.
Þetta á við um ungt fólk um allt
land, ekki bara unga fólkið á suð-
vesturhorninu. Þetta fólk þarf líka
vinnu við hæfi að námi loknu. Ef
við ætlum ekki að safna þjóðinni
allri saman við Faxaflóa, þá þarf
sterka vítamínsprautu inn í at-
vinnulífið á landsbyggðinni, sér-
staklega á Vestfjörðum, Norður-
landi vestra og á
Norðausturhorninu. Undirbún-
ingur að álveri á Bakka við Húsa-
vík er komin hvað lengst. Það þarf
að hraða þeim framkvæmdum og
undirbúa sókn fyrir vestan. Um
leið má draga úr þenslunni á suð-
vesturhorninu. Þetta þarf að ger-
ast ekki seinna en strax.
Látið verkin tala
Sverrir Leósson skrifar um
málefni líðandi stundar »Ef við ætlum ekki aðsafna þjóðinni allri
saman við Faxaflóa þá
þarf sterka vítamín-
sprautu inn í atvinnu-
lífið á landsbyggðinni og
það strax.
Sverrir Leósson
Höfundur er útgerðar-
maður á Akureyri.