Morgunblaðið - 05.12.2007, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 2007 47
Í FLÓÐI glæpasagna þurfa menn að vera
öðruvísi til að eftir þeim sé tekið; ef eitthvað
óvenjulegt er við sögusviðið (eða uppruna
höfundar) getur það
dugað til að lesandi láti á
bókina reyna og þá er
eftirleikurinn auðveldur
(þ.e. ef bókin er góð).
Lindsey Davis hefur
vegnað vel með glæpa-
sögum sem gerast á tím-
um Rómverja og R.S.
Downie er á svipuðum
slóðum með sögu af
lækninum Ruso, sem er liðsmaður í her-
námsliði Rómverja í Bretlandi í upphafi
annarrar aldar.
Læknisfræði stóð ekki beinlínis í blóma á
þeim tíma miðað við okkar upplýsta um-
hverfi, en menn kunnu þó sitthvað fyrir sér
eins og sannast á störfum Rusos. Það er þó
ekki læknisfræðileg þekking hans sem
skiptir höfðumáli í frásögninni heldur
ályktunargáfa hans og seigla. Svo ber við
nefnilega að dansmær er myrt og hann
flækist nánast í málið gegn vilja sínum þeg-
ar önnur stúlka finnst látin.
Einn helsti galli við sögulegar skáldsögur
er þegar söguhetjurnar eru of nútímalegar,
til að mynda uppfullar af nútímalegum hug-
myndum um mannréttindi, sem flestir vita
að voru óþekktar í fornöld. Downie sneiðir
snyrtilega framhjá þessu og þannig er af-
staða Rusos til þrælahalds sannfærandi -
Rómverjum þótti það sjálfsagt að hneppa
fólk í þrældóm. Fleira má og nefna, til að
mynda afstöðuna til kynferðismála, sem er
hæfilega kæruleysisleg eins og vænta
mætti á tíma þegar mannsævin var stutt og
skítug.
Stíllinn er lifandi og skemmtilega mein-
hæðinn, Ruso hæfilega gölluð söguhetja
með talsverða sögu og umhverfið hrátt og
hráslagalegt. Lofar góðu um framhaldið.
Fortíðar-
spæjari
Ruso and the Disappearing Dancing Girls eftir
R.S. Downie. Penguin gefur út. 465 bls. kilja.
Árni Matthíasson
ERLENDAR BÆKUR» METSÖLULISTAR»
1. Double Cross – James Patter-
son.
2. The Choice – Nicholas Sparks
3. Playing for Pizza – John Gris
ham.
4. Stone Cold – David Baldacci.
5. Confessor – Terry Goodkind
6. A Thousand Splendid Suns –
Khaled Hosseini
7. World Without End – Ken Fol-
lett
8. Home to Holly Springs – Jan
Karon
9. The Chase – Clive Cussler
10. Book of the Dead – Patricia
Cornwell.
New York Times
1. Sepulchre – Kate Mosse
2. A Thousand Splendid Suns –
Khaled Hosseini
3. The Uncommon Reader – Alan
Bennett
4. The Ghost – Robert Harris
5. A Spot of Bother – Mark Had-
don
6. Faces – Martina Cole
7. The Kite Runner – Khaled Hos-
seini
8. Playing for Pizza – John Gris-
ham
9. On Chesil Beach – Ian McEwan
10. Half of a Yellow Sun – Chimam-
anda Ngozi Adichie
Waterstone’s
1. Divine Evil – Nora Roberts
2. Cross – James Patterson
3. A Thousand Splendid Suns –
Khaled Hosseini
4. 501 Must-See Destinations –
Bounty Books
5. Woods – Harlan Coben
6. Anybody Out There? – Marian
Keyes
7. Wintersmith – Terry Pratchett
8. Die For Me – Karen Rose
9. Witch of Portobello – Paulo
Coelho
10. Sword of God – Chris Kuz
neski
Eymundsson
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
FYRIR stuttu kom út á íslensku
ein merkasta bók bandarískrar
bókmenntasögu, The Red Badge
of Courage eftir Stephen Crane,
eða Hið rauða tákn hugprýðinnar,
eins og hún heitir í íslenskum bún-
ingi. Hún vakti mikla athygli við
útgáfuna í október 1895 og nafn
höfundarins, sem var þá 24 ára
gamall, varð þekkt um gervöll
Bandaríkin, en þrátt fyrir gríð-
arlega hæfileika liggur ekki mikið
eftir hann annað en þessi bók,
enda lést hann úr berklum fimm
árum síðar.
Lifað og skrifað
Stephen Crane starfaði sem
blaðamaður og lagði hart að sér til
að kynnast því sem hann skrifaði
um; bjó til að mynda á götunni í
New York áður en hann skrifaði
bók um vændiskonuna Maggie og
setti sig í sjávarháska til að skrifa
sem raunsannasta frásögn í The
Open Boat.
Eftir að hann sló í gegn með
Hið rauða tákn hugprýðinnar var
hann líka títt sendur á vettvang
þar sem merkisatburðir áttu sér
stað, fór til Kúbu, Puerto Rico og
Grikklands; fyrir honum var upp-
lifun höfundarins forsenda þess
að hægt væri að skrifa af þekk-
ingu um viðfangið.
Það sem eftir Stephen Crane
lifir er þó annarrar gerðar - Hið
rauða tákn hugprýðinnar er
skáldskapur Cranes, enda lauk
borgarastyrjöldinni sex árum áð-
ur en hann fæddist.
Svo raunveruleg þótti frásögnin
að þorri lesenda hélt að höfund-
urinn væri fyrrverandi hermaður
og ýmsir urðu til að gagnrýna
hann á þeim forsendum, sögðu
hann til að mynda gera lítið um
hermönnum suðurríkjanna og
eins voru þeir sem héldu því fram
að bókin hefði verið skrifuð að
undirlagi enskra óvildarmanna
Bandaríkjanna.
Raunveruleg orrusta
Þó það hafi ekki verið almenn
vitneskja á þeim tíma sem bókin
kom út þá byggði Crane frásögn
sína á orrustunni við Chancellors-
ville í byrjun maí árið 1863, sem er
einn frægasti bardagi borg-
arastyrjaldarinnar, enda sigraði
lið Suðurríkjamanna ríflega tvö-
falt fjölmennara lið sem var að
auki betur vopnað og betur undir
bardagann búið. Mannfall var
mikið í bardaganum og alls féllu
um 30.000 manns í viku átökum.
Fram að því að Hið rauða tákn
hugprýðinnar kom út voru bækur
um borgarastyrjöldina alla jafna
hetju- og ævintýrasögur, en allt
annað er uppi á teningnum hjá
Crane - hans skoðun var að hlut-
verk rithöfundarins væri að
spegla raunveruleikann og eins að
maðurinn hefði alla jafna lítil áhrif
á örlög sín.
Bókin vakti og gríðarlega at-
hygli og er ekki aðeins talin með
bestu bókum bandarískrar bók-
menntasögu heldur einnig ein sú
áhrifamesta.
Forvitnilegar bækur: Merkilegt brauðryðjendaverk
Raunsönn skáldsaga
Bræðravíg Frá orrustunni við Chancellorsville sem varð kveikja Hins
rauða tákns hugprýðinnar, The Red Badge of Courage.