Morgunblaðið - 07.12.2007, Qupperneq 28

28 FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
DJÚP LÆGÐ FRAMUNDAN?
Ífyrradag birtist athyglisverð for-síða á brezka dagblaðinu Indep-endent, sem er eitt af yngri dag-
blöðum Bretlands, þegar haft er í
huga að sum þeirra eiga sér meira en
200 ára sögu, og hefur haft þann
metnað að teljast í senn í hópi gæða-
blaða og óháð öllum hagsmunahópum.
Fyrirsagnir á forsíðu voru m.a. svo-
hljóðandi:
Bankarnir eru hættir að lána.
Neytendur eru hættir að eyða.
Fjárfestar eru hættir að fjárfesta.
Fyrirtæki eru hætt að ráða fólk.
Húsnæði selst ekki.
Og blaðið spyr síðan hvort óveður
sé framundan í brezku efnahagslífi.
Það er of snemmt að setja slíkar
fullyrðingar fram hér. Þar að auki hef-
ur íslenzkt þjóðfélag ekki þroska til að
taka slíkum fyrirsögnum á forsíðu
dagblaðs. Því yrði haldið fram úr öll-
um áttum, að það sama blað væri með
slíkri forsíðu að reyna að framkalla
þess konar ástand.
En auðvitað eru til staðar vísbend-
ingar um áþekka þróun hér. Það er
t.d. alveg ljóst, að fjárfestar halda að
sér höndum um þessar mundir. Hús-
næði er ekki hætt að seljast en það
hefur hægt mjög á fasteignasölu.
Bankarnir eru ekki hættir að lána en
það eru vísbendingar um að þeir séu
að byrja að stíga á bremsurnar. Ís-
lenzkir neytendur eru ekki hættir að
eyða en það er ýmislegt, sem bendir til
að þeir séu farnir að líta til hægri og
vinstri áður en þeir eyða. Og þótt enn
sé nóg atvinna á Íslandi þarf engum
að koma á óvart, þótt bankar og önnur
fjármálafyrirtæki, svo að dæmi séu
nefnd fari sér hægar í mannaráðning-
um, reyni að draga úr væntingum um
að þar séu alltaf greidd hæstu laun og
feti jafnvel í fótspor eins stærsta
banka heims, Citigroup, sem hefur til-
kynnt uppsagnir 45 þúsund starfs-
manna. Það er ekki lengur óhugsandi
að íslenzk fjármálafyrirtæki fækki
fólki.
Hvort sem litið er til Bretlands, Ís-
lands eða annarra nágrannaþjóða
okkar er ljóst að The Independent er
að lýsa í hnotskurn, því sem er að ger-
ast í öllum þessum löndum, þótt þró-
unin sé misjafnlega hröð.
Það er óróinn á fjármálamörkuðum
um allan heim, sem hefur komið þess-
ari þróun af stað. Afleiðingar hennar
endurspeglast m.a. í þeim þrenging-
um, sem FL Group hefur lent í og köll-
uðu á sérstakar ráðstafanir eigenda til
að styrkja stöðu fyrirtækisins. Þær
afleiðingar endurspeglast líka í mikilli
rýrnun þeirra verðmæta, sem höfðu
orðið til í öðru fyrirtæki Exista, en
gengi hlutabréfa þess hefur fallið mik-
ið á undanförnum dögum og vikum.
Þær koma líka fram í frétt í brezka
dagblaðinu The Daily Telegraph í
gær, þar sem rakin er mikil rýrnun
verðmæta í fatafyrirtækjum í Bret-
landi, sem Baugur Group hefur fjár-
fest í.
Og þar með augljóst, að íslenzku út-
rásarfyrirtækin svonefndu standa
frammi fyrir vanda, sem þau hafa ekki
upplifað áður.
TÍMABÆRAR KJARABÆTUR
Ríkisstjórnin hyggst bæta kjöraldraðra og öryrkja með ýmsum
aðgerðum, sem kynntar voru í fyrra-
dag, og sagði Geir H. Haarde for-
sætisráðherra að frekari aðgerða
væri að vænta. Meðal þess, sem
kynnt var á miðvikudag, var að skerð-
ing tryggingabóta vegna tekna maka
yrði afnumin frá og með 1. apríl, frí-
tekjumark vegna atvinnutekna ellilíf-
eyrisþega á aldrinum 67 til 70 ára
yrði hækkað í allt að 100 þúsund
krónur á mánuði frá 1. júlí og skerð-
ing lífeyrisgreiðslna vegna innlausn-
ar séreignarsparnaðar yrði afnumin
frá 1. janúar 2009.
Afnám skerðingar tryggingabóta
vegna tekna maka er að segja má rök-
rétt ráðstöfun í ljósi sögunnar. Árið
2000 féll í hæstarétti dómur sem í
stuttu máli var þess efnis að tenging
tekjutryggingar örorkuþega við
tekjur maka með þeim hætti, sem
gert hafði verið árum saman, sam-
ræmdist ekki stjórnarskrá. Árið 2003
féll annar dómur, sem kveðinn var
upp í framhaldi af hinum. Þar var
kveðið á um það, svo vitnað sé í for-
sendur dómsins, að þótt dómsorð í
fyrra málinu hafi verið samhljóða
kröfugerð Öryrkjabandalags Íslands
í málinu veiti ekkert í þeim „tilefni til
þeirrar ályktunar, að löggjafanum sé
óheimilt að láta tekjur maka hafa
áhrif á tekjutryggingu öryrkja til
skerðingar, en því valdi eru þó settar
þær skorður, sem að framan er lýst“.
Hækkun frítekjumarksins fyrir
ellilífeyrisþega á aldrinum 67 til 70
ára er mikilvæg kjarabót og tímabær.
Næsta skref hlýtur að vera að útfæra
frítekjumark með svipuðum hætti
fyrir öryrkja líka eins og Sigursteinn
Másson, formaður Öryrkjabandalags
Íslands, bendir á í Morgunblaðinu í
gær.
Skerðing lífeyrisgreiðslna vegna
innlausnar séreignarsparnaðar er
mjög óréttlát aðgerð. Með þeirri
skerðingu hefur fólki verið refsað
fyrir að leggja fyrir. Þarna hefur í
raun verið búin til fátæktargildra,
sem heldur ráðstöfunartekjum fólks
niðri og margir í þeirri stöðu að þeim
hefði verið nær að sleppa séreignar-
sparnaðinum. Það er því mikið rétt-
lætismál að nú eigi að afnema þessa
skerðingu. Það vekur hins vegar
furðu að það muni taka eitt ár að
koma afnámi skerðingarinnar í fram-
kvæmd. Borið er við tæknilegum
annmörkum, en erfitt er að sjá hverj-
ir þeir geti verið. Það er þó bót í máli
að þetta hafi verið tilkynnt. Nú hefur
fólk þó, eins og Jóhanna Sigurðar-
dóttir félagsmálaráðherra benti á,
tök á því að fresta því að leysa út sinn
séreignarsparnað.
Kjör þeirra, sem hafa minnst á
milli handanna í íslensku samfélagi,
hafa verið vanrækt. Nú virðist það
vera að breytast. Á Íslandi ríkir vel-
megun sem aldrei fyrr. Hún á að ná
til allra íbúa landsins.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Jóhönnu Maríu Vilhelmsdóttur
jmv@mbl.is
Mikilvæg málefni urðu útundan við að-
gerðaáætlun ríkisstjórnarinnar til bóta á
stöðu aldraðra og öryrkja, sem tilkynnt
var á miðvikudag. Þetta telja aðstand-
endafélög aldraðra, samtök aldraðra
og fulltrúar fagfélaga í öldrunarþjón-
ustu. Félögin boðuðu til blaðamanna-
fundar í gær og undirrituðu áskorun til
ráðamanna vegna málefna aldraðra.
Áætlun ríkisstjórnarinnar felst í afnámi
skerðingar tryggingabóta vegna tekna
maka, hækkun dagpeninga vistmanna á
stofnunum og hækkun frítekjumarka
vegna atvinnutekna ellilífeyrisþega á
aldrinum 67-70 ára.
Áætlaður kostnaður við aðgerðirnar
nemur alls um 5 milljörðum króna á árs-
grundvelli.
Fulltrúar félaganna sjö sem eru
Landssamband
standenda alzhe
standendafélög
Grund og Drop
stjórnenda í öld
standendafélag
um að vissulega
áætlun stjórnva
henni hefði unn
fyrir bættum kj
Forgangsatriði að bæ
Samtök um málefni aldr-
aðra fagna aðgerðaáætlun
stjórnvalda í öldrunarmál-
um. Þau gagnrýna hana
þó einnig harðlega og
segja mikilvæg málefni
hafa orðið útundan sem
þarfnast skjótra úrlausna.
Áskorun Fulltrúar samtaka um málefni aldraðra kynntu ás
afhenda ráðamönnum. Krafist er skýrrar stefnumótunar í m
FRÉTTASKÝRING
Eftir Agnesi Bragadóttur
agnes@mbl.is
Það gekk mikið á, á bak við tjöld-in, í aðdraganda þess að hluta-fjáraukning var ákveðin í FLGroup. Það átti ekki einungis
við um stærstu hluthafana, sem funduðu
stíft og tókust á um verðmæti og gengi
bréfa daginn inn og daginn út, heldur
einnig um tvo stærstu banka landsins,
Kaupþing og Landsbanka, sem hvor um
sig hafði mikilla, en ólíkra hagsmuna að
gæta.
Vitað er, að það var Kaupþing sem
hafði forystu um að keyra niður verðið á
bréfum í FL Group og það var fyrir at-
beina Kaupþings, að niðurstaðan varð sú
að gengið 14,7 í FL Group yrði lagt til
grundvallar, þegar fasteignasafni Baugs
væri rennt inn í FL Group í formi hluta-
fjáraukningar. Landsbankinn var á hinn
bóginn andvígur því að gengi bréfanna
yrði svo lágt.
Hefur lánað mikið til hluthafa
Skýringin á því að Landsbankinn vildi
halda gengi bréfanna háu er sú að bank-
inn hefur lánað einstökum hluthöfum í
FL mikla fjármuni með veði í FL-bréf-
um. Líklegt er talið að þær lánveitingar
séu nálægt 50 milljörðum króna. Við
lækkun á genginu úr 19,25, sem var loka-
gengi mánudagsins, í 14,7, hríðféll þar
með verðmæti veðsetninganna. Ef við
gefum okkur að lán Landsbankans til ein-
stakra hluthafa í FL Group út á FL-bréf
hafi numið 50 milljörðum króna, þá hefur
verðmæti veðsetningarinnar fallið um
16,4 milljarða króna og er því um 33,6
milljarðar króna. Því blasir við þeim hlut-
höfum, sem í hlut eiga, að verða að koma
með auknar tryggingar fyrir lánum sín-
um í Landsbankanum, eða selja bréf sín
og gera þannig upp við bankann.
Samkvæmt heimildum úr Landsbanka
telja forsvarsmenn hans, að settar hafi
lega áhættusæ
og ekki alltaf
eins og berlega
anförnum mánu
Vitanlega ha
sérstök áhættu
undanfarið læk
eins og ítrekað
um.
Þótt þeir Jó
Hannes Smára
á blaðamannaf
að Hannes hæ
og frjálsum vil
traust á Hanne
verið nægar tryggingar fyrir lánum hlut-
hafa í FL.
Vildi lækka gengið vegna veða
Kaupþing, aftur á móti, er með veð í
ákveðnum fasteignum, sem nú renna inn í
FL Group. Kaupþing hefur talið þau veð,
svo sem á fasteignum inni í Stoðum, vera
mjög góð og örugg veð. Kaupþing var því
hart í þeirri afstöðu, að sleppa ekki þeim
veðum inn í FL Group á því sem bankinn
taldi vera allt of hátt gengi. Það var því
einkum vegna þessarar hörðu afstöðu
Kaupþings, sem fallist var á að gengið
yrði ekki hærra en 14,7, því Kaupþing
mun nú væntanlega fá veð í FL Group í
stað Stoða. Samkvæmt upplýsingum
blaðamanns töldu einhverjir innan Kaup-
þings, að 14,7 væri of hátt gengi.
Talið er að viðskiptabankarnir séu
þokkalega sáttir, misjafnlega þó, við þá
niðurstöðu sem forsvarsmenn
FL Group kynntu á þriðjudag. Er talið
víst að að það sé í hag bankanna að hluta-
fjáraukningin gerist í þetta góðri sátt og
líkur séu til þess að heldur meiri ró færist
yfir markaðinn.
Með öll bréfin í TM sem tryggingu
Fullyrt er að Landsbankanum hafi tek-
ist að fá auknar tryggingar fyrir lánveit-
ingum sínum til FL Group. Þannig hafi
FL Group sett öll bréfin í TM (Trygg-
ingamiðstöðinni) inn til Landsbankans,
sem tryggingu vegna lána félagsins.
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri
Baugs og stjórnarformaður FL Group,
sagði m.a. á blaðamannafundi á þriðju-
dag, þar sem stjórnendur FL kynntu
hlutafjáraukningu félagsins upp á 67
milljarða króna, að stefnt væri að því að
minnka áhættu félagsins og ganga hægt
um gleðinnar dyr.
Stjórnarformaðurinn hitti örugglega
naglann á höfuðið með þessum orðum
sínum, því óhætt er að fullyrða, að fjár-
festingagleði félagsins hefur á stundum
verið á þotuhraða og félagið verið geysi-
Bankarnir að
,"+
!#5
 "4#

"
"#!6
 1#
=
 Landsbankinn vildi standa vörð um hátt
gengi á FL-bréfum vegna lána til einstakra
hluthafa út á hlutabréf í FL Group
 Kaupþing vildi ná niður genginu vegna
veðsetningar á fasteignum í eigu Baugs
sem bankinn metur sem tryggari veð en FL
 Fons keypti 7% í FL Group í gær á geng-
inu 16,1 af Hannesi Smárasyni og Sólmon
ehf., dótturfélagi Materia Invest
Í HNOTSKU
»Landsbabréfin í T
veði fyrir lán
»LandsbaFL, sem
fyrir hlutabr
fram nægar
sínum.
»Kaupþinþeim veð
fasteignum í
sem bankinn
»Jón Ásgetöglin og
Glitni eftir h
Hann getur
»Sennileghluthafa
stærstu, enn
munu verða
»Líklega arhaldsf
aldssonar og
inssonar, au
frekar á næs
í gær.