Morgunblaðið - 21.02.2008, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 2008 29
✝ Ásta Eiríks-dóttir fæddist í
Bakkagerði í Borg-
arfirði eystra 28.
janúar 1912. Hún
lést á Dvalar- og
hjúkrunarheimilinu
Grund 9. febrúar
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Eiríkur Sigfússon
póstafgreiðslu-
maður, f. 17. ágúst
1863, d. 3. sept-
ember 1951 og kona
hans Marin Sigurðardóttir, f. 30.
júní 1870, d. 31. desember 1925.
Þau bjuggu í Bakkagerði og þar
fæddust öll börnin. Systkini Ástu
voru: Jóhanna, f. 9. ágúst 1895, d.
8. mars 1963, Sigfríð, f. 30. júní
1897, d. 18. febrúar 1898, Þorlák-
ur, f. 29. október 1898, d. 18. apríl
1993, Ásgeir f. 22.september
1900, d. 21. apríl 1931, Karl Þor-
steins, f. 18. ágúst 1901, d. 21. jan-
úar 1987, Sigurður, f. 9. júlí 1904,
d. 25. október 1970, Sólveig, f. 3.
mars 1906, d. 23. október 1998, og
Kristján, f. 19. sept-
ember 1909, d. 9.
apríl 1928.
Árið 1930 fór
Ásta til Kaup-
mannahafnar, var
þar fyrst í skjóli
elstu systur sinnar
Jóhönnu, lærði þar
fatasaum og vann
lengi á saumastofu
Magasin du Nord. Í
Höfn kynntist Ásta
Svavari Guðnasyni
sem fór þangað til
listnáms árið 1935 og gengu þau í
hjónaband 4. febrúar 1939. Stríðs-
árin bjuggu þau í Kaupmanna-
höfn, komu heim til Íslands með
málverkasýningu Svavars 1945
en fluttu svo alkomin heim 1951.
Sonur Svavars er Svavar Guðni, f.
21. janúar 1934 og eru börn hans
Svavar Valur, Sigríður og Ásta
Kristín.
Ásta vann alla tíð utan heimilis.
Útför Ástu fer fram frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
Elsku amma mín. Því miður voru
samverustundir okkar allt of fáar
þrátt fyrir þinn háa aldur. En ég á
mjög margar minningar um þig og
þær eru allar fallegar. Mér þótti svo
vænt um að sjá hvað þú fórst vel með
hlutina sem ég gaf þér sem barn,
hluti sem ég hafði búið til í handa-
vinnu eða smíði. Það lýsti sér til
dæmis þannig að þegar ég gaf þér
dúk sem ég hafði þrykkt á, þá fald-
aðir þú hann, settir á hann blúndu og
hengdir upp; ég gaf þér vasa sem ég
hafði unnið úr keramik, hann fékk
sinn sess uppi á kommóðu eða úti í
glugga hjá hinum listaverkunum eft-
ir alvöru-listamennina. Þetta fyllti
mig stolti. Þú varst lagin í að láta
manni líða þannig.
Ég á nú saumavél en ég á nú erfitt
með að trúa að ég nái nokkrum tök-
um á henni sem komast í hálfkvisti
við þín tök. Þú varst listamaður á því
sviði og það í fremstu röð. Ég man
eftir skírnarkjólunum sem þú saum-
aðir á okkur Siggu. Við vorum öll
skírð í einu systkinin þegar Svabbi
ákvað að fermast, og þá vorum við
Sigga eins klæddar. Mér fannst ég
svo fín. En þetta var nú í eitt af fáu
skiptum sem ég fékkst til að vera í
kjól, því miður. Ég varð ekki einu
sinni við ósk þinni um að fermast í
kjól. Það gat ég því miður ekki hugs-
að mér. En var með hálfgert sam-
viskubit þegar ég fermdist að vera í
buxum en ekki kjól. Nú horfi ég á
gullkjólinn þinn sem er í skápnum
mínum sem við Sigga komum til með
að passa vel. Og skil ekkert í því af-
hverju ég vildi aldrei klæðast kjól-
um. En svona voru þínar hugmyndir,
drengir áttu að vera í buxum og
stúlkur í pilsum, kjólum og fínum
kápum. Þú varst ekkert hrifin af að
sjá stelpur í gallabuxum. Það er ekki
„lekkert“.
Þú hefur verið ein mín helsta fyr-
irmynd í gegn um lífið, svo heilbrigð
í hugsun og líferni. Ég held að það
hafi verið grunnurinn að heilsu þinni
og hreysti í gegn um tíðina. Hjólandi
fram eftir öllum aldri og það eru nú
bara 5 ár síðan ég fór með þér út í
fiskbúð og þaðan labbaði ég heim en
þú fórst í strætó og skelltir þér að-
eins í bæinn 91 árs gömul. Ég man
líka eftir því þegar þú og afi kennduð
mér að leggja kapal. Þú kenndir mér
allar reglurnar og svo þegar ég var í
vandræðum þá kom afi og „kenndi
mér að svindla“ og sagði í leiðinni
„Maður á alltaf að láta hlutina ganga
upp.“ Þetta hefur verið mitt leiðar-
ljós í gegn um mitt líf. Þetta kenndi
mér seinna að það eru alltaf ein-
hverjar leiðir færar.
Alltaf þegar maður kom til þín þá
áttirðu alltaf einhver sætindi eða
smákökur og kex í stauk í eldhúsinu
og skipti þá engu hvort maður kom
óvænt eða gerði boð á undan sér.
Það var svo gaman að tala við þig og
heyra þig segja frá og þú varst svo
dugleg að spyrja. Minntir mann
reglulega á að hirða tennurnar al-
mennilega og spurðir út í vini mína
og hvernig ég hefði það í skólanum.
Elsku amma mín, takk fyrir þess-
ar stundir sem við áttum saman, ég
geymi þær í hjarta mínu.
Þín ömmustelpa og nafna
Ásta Kristín Svavarsdóttir.
Það er oft verið að vitna í ein-
hverja klára Frakka sem segja
Cherchez la femme þegar talað er
um mikilmenni af karlkyni, ekki sízt
listsnillinga: já en hver er konan á
bak við manninn sem gerði honum
mögulegt að vera svona stór?
Það var hún Ásta.
Núorðið ættu allir skynbærir Ís-
lendingar að gera sér grein fyrir
hvern snilling við áttum í Svavari
Guðnasyni. En kannski er ekki
seinna vænna að átta sig á því hver
þessi kona var í lífi Svavars sem við
þjóðin mættum þakka fyrir þá heill
sem hún færði Svavari og hvernig
hún gaf honum frelsi til að skapa
handa okkur öllum og varði hann
fyrir ónæði nema því sem hann leit-
aði uppi sjálfur.
Þau kynntust þegar mest reið á og
Svavar hafði brotizt í víkingu til
Hafnar altekinn af sköpunarþrá,
svalt jafnvel heilu hungri á þessu
ókennda valdi svo gekk nær heilsu
þessa rammbyggða listamanns og lá
við að beykiströndin yrði honum ná-
strönd. Og þegar hæst stendur í
hrikalegum átökum kemur konan
óskadís inn í líf hans.
Ásta var fædd á Borgarfirði
eystra, móðir hennar Maren var úr
Mývatnssveit af hinu stórmerka
Gautlandakyni en faðirinn Eiríkur
fæddur á Skriðuklaustri og starfaði
sem póstafgreiðslumaður á Borgar-
firði. Níu voru þau systkin og kom-
ust átta á legg. Tólf ára missir hún
móður sína frá þessum stóra hópi.
Sextán ára fer hún til Reykjavíkur
og fær þar vinnu við kjólasaum með
högum höndum svo athygli vakti.
Átján ára er hún komin til Kaup-
mannahafnar, árið 1930 í vinnu hjá
Magazin du Nord sem þá var stór-
veldi í eigu Dana. Þar komst hún til
metorða þó hún hefði aldrei orð á því
sjálf.
Svavar kom svo til Danmerkur
1935 og þau munu hafa kynnst ári
síðar. Í bók minni um Svavar sem
kom út 1991 stendur á blaðsíðu 24:
„Ekki var Svavar alveg einn á báti
þegar hér er komið sögu. Árið 1939
giftist hann Ástu Eiríksdóttur frá
Borgarfirði eystri og mun ekki of-
sagt að þar hafi skipt sköpum fyrir
þennan stríða og stórláta mann, að
eignast lífsförunaut sem aldrei brást
í baráttunni.“
Eftir að þau fluttu heim vann Ásta
ýmis störf til framfærslu þeim,
lengst hjá Sparisjóði vélstjóra þar
sem hún naut virðingar og trausts og
eignaðist nána vini. Svavar flutti
heim sem sigurvegari, og blasti
heimsfrægðin við ásamt félögum
hans í COBRA-hópnum en þrá hans
stóð til heimahaga. Það var mest
henni að þakka að hann hafði næði til
að njóta sín og brjóta af sér tómlæti
og óskyggni gagnvart nýbreytni í
máttartökum ekki sízt eftir að Ásta
hafði komið svo fyrir að þau höfðu
óvænt gnótt fjár að festa í óskaíbúð
með útsýni til allra átta og vinnusal
handa Svavari. Hún gat alltaf gert
eitthvað úr litlu og þau voru bæði
samlátir höfðingjar.
Ásta var gáfuð og skemmtileg og
sagði vel frá öllu nema sjálfri sér, en
bezt frá Svavari. Hún var hæversk
og huguð, hugulsöm, sérlega barn-
góð, hög til handa og líka næm, gjöf-
ul, góðfús, trygg – dul en opin: að
hlusta og rækta hvaðvetna sem
horfði til góðs. Tigin sál, unni Svav-
ari ung, og ætíð.
Thor Vilhjálmsson.
Hún var kölluð Ásta frænka en
hét Ásta Kristín Eiríksdóttir og ég
hitti hana fyrst á fallegu heimili
hennar á Háaleitisbrautinni. Ásta
var afasystir Maríu konunnar minn-
ar, systir Þorláks Eiríkssonar. Ásta
vildi ætíð hafa allt í röð og reglu og
var af guðs náð í sambandi við lífið
sjálft og naut þess sem það hafði að
bjóða. Ásta var eiginkona Svavars
Guðnasonar listmálara sem hún unni
mjög og var fráfall hans árið 1988
henni þungbært. Við María komum
reglulega í heimsókn til hennar þar
sem hún sagði okkur frá Parísarár-
um þeirra Svavars og lífinu í Kaup-
mannahöfn á stríðsárunum. Hún er
umhugsunarverð staðan sem Ásta
var í þegar hún kynntist Svavari og
ákvað að verða kona myndlistar-
manns sem skildi að listin spratt af
lífinu sjálfu og á fasta innkomu var
ekki hægt að stóla. Það voru margar
sérstakar sögurnar sem hún sagði
okkur frá fátæktarárum í París og
frá stríðsárunum í Kaupmannahöfn.
Stundum er málum þannig háttað að
í listum eru engar málamiðlanir í
boði og listamenn verða að fylgja
eigin sannfæringu. Ásta stóð ætíð
þétt með sínum manni og vann með-
al annars sem yfir-saumakona hjá
Magasin du Nord í Kaupmannahöfn.
Segja má að Ásta hafi staðið í miðri
hringiðu breytinga á heimslistinni
sem átti sér staðar í list Svavars.
Svavar tók að leysa upp liti, form og
fleti á þann hátt sem erfitt er að
segja að gerst hafi í listasögunni fyr-
ir hans tíma. Það var ekki fyrr en
nokkrum árum seinna sem málarar
fóru að glíma við málverkið á svip-
aðan hátt. Heimþráin greip Ástu og
Svavar, þau fluttust til Íslands
stuttu eftir stríð. Það voru sterk
bönd sem bundu Ástu og Svavar við
landið, hann frá Höfn í Hornafirði,
hún frá Borgarfirði eystri. Tengda-
móðir mín Móeiður Þorláksdóttir
man vel þennan tíma og var tíður
gestur hjá þeim á þessum árum. Eft-
ir nokkur ár á Íslandi fluttist Ásta
ásamt manni sínum á Háaleitis-
brautina og bjó þar til æviloka.
Þangað var ætíð gott að koma og var
Ásta alltaf hlý og indæl. Dóttir okkar
er skírð í höfuðið á Ástu og það var
falleg stund að sjá Ástu frænku
halda á dóttur okkar undir skírn í
troðfullri Hallgrímskirkju. Fyrir
nafnið erum við foreldrarnir þakk-
látir og síðast en ekki síst Ásta okkar
sem hefur ætíð dáðst að nafngjafa
sínum og guðmóður. Árum saman
hringdum við í Ástu frænku á hverju
kvöldi til að spjalla við hana og at-
huga hvernig henni liði. Við erum af-
ar þakklát fyrir það að hafa þekkt
Ástu frænku og milli okkar var djúp
vinátta sem við erum þakklát fyrir
að hafa notið. Hvernig hún deildi
með okkur lífsreynslu sinni á
töfrandi fábrotinn og einfaldan hátt
var lærdómsríkt fyrir okkur. Þú
varst þannig gerð, Ásta mín, að þú
gerðir allt líf í kringum þig betra
með skemmtilegri blöndu af frjáls-
legu fasi og íhaldsemi. Nú ert þú far-
in á vit nýrra ævintýra. Þín verður
minnst fyrir góðar stundir sem þú
áttir með okkur og skilur eftir þig
dýpri skilning á lífinu og listinni í
hugum okkar sem eftir sitja. Þökk-
um þér fallegar stundir á lífsins
braut. Hvíl í friði, elsku frænka.
Pjetur Stefánsson,
María Árnadóttir,
Ásta Kristín Pjetursdóttir.
Ásta Kristín
Eiríksdóttir
✝
Elskuleg systir okkar, mágkona og frænka,
GUÐNÝ VALGEIRSDÓTTIR,
Ofanleiti 29,
Reykjavík,
sem lést mánudaginn 11. febrúar á Landspítalanum við Hringbraut,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju þriðjudaginn 26. febrúar kl. 15.00.
Egill Valgeirsson,
Þorbjörg Valgeirsdóttir, Ólafur H. Hannesson,
Ásdís Egilsdóttir, Erlendur Sveinsson,
Hrefna Egilsdóttir, Sigurður Pálsson Beck,
Dagný Egilsdóttir, Magnús Kristinsson,
Garðar Hilmarsson, Sigríður Benediktsdóttir,
Ólöf Kristín Ólafsdóttir, Jón Egilsson,
Ása Ólafsdóttir, Ólafur Örn Ólafsson.
✝
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma,
ALDÍS JÓNA ÁSMUNDSDÓTTIR,
Lindargötu 57,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Dómkirkjunni í Reykjavík
föstudaginn 22. febrúar kl. 13.00.
Blóm og kransar eru vinsamlega afþakkaðir en þeim
sem vilja minnast hennar er bent á líknarfélög.
Sigríður Jóhannesdóttir, Ásgeir Árnason,
Ásmundur Jóhannesson, Margrét Guðbjartsdóttir,
Auður Jóhannesdóttir, Haraldur Lárusson,
Guðni Jóhannesson, Bryndís Sverrisdóttir,
Arnbjörn Jóhannesson,
ömmubörn og langömmubörn.
✝
Elskulegi maðurinn minn, pabbi okkar, tengda-
pabbi, afi og langafi,
BJÖRN SIGURÐSSON
fv. bifreiðastjóri,
Árskógum 6,
Reykjavík,
lést á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ laugardaginn
16. febrúar.
Jarðsett verður í kyrrþey.
Ársól Margrét Árnadóttir,
Margrét Björnsdóttir, Brynjúlfur Erlingsson,
Sigurður Björnsson,
Ólafía Björnsdóttir,
Sólveig Björnsdóttir, Ólafur Einarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Elskuleg eiginkona mín, móðir, tengdamóðir, systir
og amma okkar,
ÞÓRLAUG AÐALBJÖRG JÓNSDÓTTIR
frá Möðrudal,
til heimilis að Laufási 12,
Egilsstöðum,
sem lést á sjúkrahúsi Seyðisfjarðar
þann 17. febrúar verður jarðsungin
laugardaginn 23. febrúar frá Egilsstaðakirkju
kl 14.00.
Sigbjörn Sigurðsson,
Jón Hlíðdal Sigbjörnsson, Fjóla Malen Sigurðardóttir,
Soffía Sigríður Sigbjörnsdóttir, Vilhjálmur Grétar Pálsson,
Jóhanna Birna Sigbjörnsdóttir, Birgir Vilhjálmsson,
Margrét Kristín Sigbjörnsdóttir, Guðmundur Halldórsson,
Gunnar Þór Sigbjörnsson, Helga Þórarinsdóttir,
Þórhalla Dröfn Sigbjörnsdóttir, Hallgrímur Már Jónasson,
Sigurður Steinar Sigbjörnsson, Sunneva Flosadóttir,
ömmubörn og systkini.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma, systir og
frænka,
SVANDÍS JÚLÍUSDÓTTIR,
Skúlagötu 78,
Reykjavík,
lést á líknardeild Landspítalans í Kópavogi
mánudaginn 18. febrúar.
Jarðarförin auglýst síðar.
Karl Valur Guðjónsson, Díana Björnsdóttir,
Brynja Guðjónsdóttir, Sveinn Þór Hallgrímsson,
Júlíus Kristinsson, Lotte Knudsen,
Kristján Kristinsson,
Egill Kristinsson, Hafdís Ósk Gísladóttir,
barnabörn og aðrir aðstandendur.