Morgunblaðið - 26.05.2008, Side 18

fjármál fjölskyldunnar
18 MÁNUDAGUR 26. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Sem nýbakaður garðeigandi finn égpressuna vaxa hið innra. Hvernig erhægt að komast í gegnum sumarið ánþess að hafa garðhúsgögn, gashitara,
fallega lýsingu og ryðfrítt Weber-grill á ver-
öndinni? Hver á eftir að vilja heimsækja
blessuð börnin ef þau eru ekki með trampólín,
dúkkuhús, sandkassa og rólu á flötinni?
Hvernig á að vera hægt að sinna garðverk-
unum án þess að hafa bensínknúna sláttuvél,
rafmagnstrjáklippur og -kantskera við hönd-
ina? Og síðast en ekki síst – hvernig er hægt
að kalla sig Íslending án þess að hafa heitan
pott á pallinum?
Þetta er aðeins brot af „ýtrustu nauðsynj-
um“ í garðinn ef marka má sölu slíkra gripa
undanfarin ár. Nú er kreppan hins vegar
handan við hornið og ástæða til að skera niður
útgjöldin. Skyldi vera hægt að njóta veð-
urblíðunnar og langra sumardaga í garðinum
án þess að styðjast við öll þessi tæki og tól?
Garðhúsgögn – Í stað þess að fjárfesta í nýj-
um garðhúsgögnum má taka borðið og stólana
úr eldhúsinu út á pall þegar vel viðrar til úti-
máltíða, eða jafnvel tjaldhúsgögn sem annars
standa ónotuð inni í skúr eða geymslu.
Kannski má nálgast hræbilleg húsgögn á pall-
inn í Góða hirðinum. Ef allt um þrýtur má
hafa á bak við eyrað að máltíðir undir berum
himni eru uppskrúfaðar á íslenskum sum-
arkvöldum – maturinn kólnar jú á ljóshraða sé
hitinn úti við lægri en 20°C.
Grill – Sé ekkert grill til á heimilinu má finna
lítið horn í garðinum, hlaða upp góðum stein-
um í hring, setja álpappír í holuna, kol ofan á
og nota grindina úr bakaraofninum. Sé fjár-
fest í grilli þarf það ekki að vera það allradýr-
asta en þó er gott að það sé endingargott –
grill sem endist bara eitt sumar er slæm kaup.
Eins er ágætis hugmynd að stinga grillinu inn
í skúr eða geymslu yfir veturinn – það er lygi-
legt hvað líftíminn lengist við slíkar aðgerðir.
Garðlýsing – ofmetið fyrirbrigði hérlendis
enda bjartar sumarnætur framundan. Þegar
komið er fram í ágúst má kveikja á spritt-
kertum í ódýrum trjáluktum og ef gjólan er of
mikil er sennilega hvort eða er ekki notalegt
að sitja úti. Svo má kannski draga upp gaslu-
ktina úr kassanum með tjaldbúnaðinum – hún
gefur afskaplega rómantíska birtu.
Gashitari – Ekki gleyma því að þú ert Íslend-
ingur! Klæddu gjóluna af þér – gamla góða
lopapeysan og Max-gallinn eru í fullu gildi,
líka á sumrin.
Trampólín – Þau eru frábær og hvetja litlu
sófakartöflurnar okkar svo sannarlega til
hreyfingar. Hins vegar eru þau dýr og á
stærð við meðalþyrluflugpall. Þau er samt að
finna í öðrum hverjum garði á landinu og í
flestum þeirra eru gestir hjartanlega vel-
komnir. Í staðinn má koma upp annars konar
og kannski „frumlegri“ leiktækjum í eigin
garði, s.s. gamaldags krokketi, badmin-
tonspöðum, teygju fyrir teygjutvist og dágóð-
um slatta af vatnsblöðrum. Það er ótrúlegt
hvað hægt er að skemmta sér vel og hreyfa
sig mikið í ærlegum vatnsslag í góðu veðri.
Leiktæki – Ekki má gleyma að rólur og sand-
kassa er að finna á lóðum leikskóla og skóla
og það er gott að þessir staðir hafi sitt að-
dráttarafl og töfra. Sé kofi hátt á óskalist-
anum er verðugt verkefni fyrir krakka og for-
eldra að smíða einn slíkan og innrétta eftir
eigin draumum og ímyndunarafli. Eldri
krakkar geta m.a.s. innritað sig á einhvern af
fjölmörgum smíðavöllum borgar og bæja og
fengið þar aðstoð við smíðina – maður er líka
miklu stoltari af eigin húsbyggingu en ann-
arra!
Garðverkfæri – Það er lygilegt hvað leynist í
geymslum og skúrum foreldra, nágranna og
systkina sem oft eru meira en lítið ánægð með
að lána græjurnar sínar og fá þannig betri
nýtingu á fjárfestinguna. Eins má leigja alls
kyns garðtæki og -tól í áhaldaleigum stóru
byggingarvöruverslananna. Stundum borgar
sig margfalt að leigja í stað þess að kaupa.
Heiti potturinn – Aftur komum við að því að
töfrar sumra hluta eru staðbundnir – það er
hætt við að sumarbústaður stéttarfélagsins
missi aðdráttarafl sitt ef heita pottinn er líka
að finna heima. Sé buslþörfinni ekki fullnægt
þar og í sundi má alltaf fara ódýru leiðina að
pottalífinu með því að kaupa eina af þessum
uppblásnu barnalaugum, sem fást fyrir lítið fé
í Rúmfatalagernum og víðar. Þær hafa líka
þann kost að hægt er að pakka þeim saman og
troða inn í geymsluna þegar buslinu lýkur –
sé þar pláss fyrir öllu hinu dótinu.
Dokað við
Kannski er lykillinn einfaldlega fólginn í því
að kúpla sig út úr „allt í einu“-væðingunni
sem hefur tröllriðið öllu undanfarin ár. Að láta
sér nægja eitt skref í einu – kaupa sér eina
græju þetta sumarið og aðra það næsta … og
jafnvel safna fyrir henni. Það er líka ágætis
regla með stærri innkaup að doka við áður en
ráðist er í þau. Hver veit nema yfirþyrmandi
löngunin í heitan pott eða ofurgrill líði hjá í
vetur, enda heimilisfólk kannski búið að átta
sig á því að sumarhamingjan er ekki fólgin í
meira dóti heldur björtum kvöldum, ilmandi
gróðurlykt og hlýjum andvara sem er svo ein-
staklega dýrmætur á ísa köldu landi.
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
Sullumbull Einfaldur buslpottur getur haft ótrúlegt aðdráttarafl – og líka rúmað marga.
Krónurækt í garðinum heima
dögum áður, með
myndlist í öndvegi.
Ekki höfðu allir húmor
fyrir uppátækinu, enda
rasismi alvarlegt mál.
En þýðir uppþotið í
samfélaginu að lista-
manninum hafi tekist
ætlun sín?
Það var skondin sjón
í kvöldfréttum RÚV að
sjá kindarlega íslenska
lögreglumenn mæla
risavaxin veggspjöldin
sem komið hafði verið
upp við Hvalfjarð-
argöngin. Þeir „ákváðu
að aðhafast ekki frek-
ar“. Hvað voru þeir
eiginlega að mæla? Voru þeir
kannski hluti af gjörningnum?
x x x
Víkverji er hjartanlega sammálastjórnarmanni í Lands-
samtökum hjólreiðamanna sem lýsir
aðstæðum hjólreiðamanna í borg-
inni í Morgunblaðinu í dag. Það er
óneitanlega pirrandi þegar hjól-
reiðastígar (þá sjaldan þeir finnast)
gufa upp á miðri leið og hjólaferðin
breytist í martraðakennda háskaför.
Engir hjólreiðastígar voru lagðir
meðfram Vesturlandsvegi og
Reykjanesbraut þegar akreinarnar
voru tvöfaldaðar bendir stjórn-
armaðurinn á. Svokallaðir „útivist-
arstígar“ eru alltof þröngir og ætl-
aðir hjólandi sem gangandi.
Það er slæm blanda á þröngum
stígum sem býður hættunni heim og
veldur pirringi. Það er svo sann-
arlega kominn tími til að hjólreiðar
verði teknar inn í heildarskipulag
gatnamála og ekki aðeins flokkaðar
sem dægrastytting eða útivist. Það
yrði kannski til að fleiri nýttu sér
þennan valkost.
Víkverji er handviss um að hjól-
reiðamönnum myndi fjölga til mik-
illa muna í borginni með tilheyrandi
rjóðum kinnum og aumum rössum
ef aðstaðan yrði bætt. Aukið öryggi
myndi einnig ýta undir hjólreiðat-
úra þar sem börn yrðu höfð með í
för.
Víkverji hefur veriðað velta sviss-
nesku kindunum fyrir
sér. Samtímalistinni
sem setti allt á annan
endann. Svissneskur
öfga-hægriflokkur að
hreiðra um sig á Ís-
landi. Svissneskir
þjóðernissinnar orðnir
svo öflugir á Íslandi að
búið var að festa upp
veggspjöld um alla
borg og víðar auk þess
að stilla upp risavöxn-
um veggspjöldum við
Hvalfjarðargöngin áð-
ur en lögreglan náði
að snúa sér við.
Hljómar undarlega, svona eftir á
allavega. Þegar búið er að ljóstra
upp um ástæður veggspjaldanna
liggur í augum uppi að þetta var
hluti af alþjóðlegri listahátíð. Ef til
vill sýnir það jaðarstöðu myndlist-
arinnar á Íslandi að enginn setti
veggspjöldin í samhengi við listahá-
tíðina sem var sett aðeins tveimur
  

víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
REYKINGAR, eða nánar til tekið
sígarettureykur, hrinda af stað erfða-
fræðilegum breytingum sem orsaka
lungnakrabbamein. Þetta eru nið-
urstöður rannsóknar sem vísinda-
menn á vegum Oregon Health and
Science University unnu að og birt
var nýlega í British Journal of Can-
cer.
Rannsakendur settu saman gervi-
barka og notuðu hann til að kynna sér
áhrif sígarettureyks á hin ýmsu pró-
tein lungnafrumnanna. Rannsóknin
leiddi í ljós að sígarettureykur hægir
á framleiðslu próteinsins, FANCD2,
sem leikur lykilhlutverk við að græða
DNA-erfðaefni auk þess að kippa
sýktum frumum úr umferð áður en
þær þróast yfir í krabbamein. Þó að
vísindamennina gruni að fleiri prótein
leiki sinn þátt í að græða DNA-
erfðaefnið sýndi rannsóknin engu að
síður fram á mikilvægi FANCD2 við
að vernda lungnafrumurnar gegn síg-
arettureyk. „Þessar niðurstöður sýna
hve mikilvægt hlutverk próteinið
leikur er kemur að því að vernda
lungnafrumurnar gegn sígar-
ettureyk,“ hefur BBC eftir dr. Lauru
Hays sem fór fyrir rannsókninni. En
frumur með hátt magn FANCD2
reyndust vera ónæmar fyrir eitur-
áhrifum reyksins.
Rannsókin er talin auka skilning á
því hvers vegna sígarettureykur er
jafn hættulegur og raun ber vitni, en
níu af hverjum tíu tilfellum lungna-
krabbameins má rekja til reykinga.
Reykurinn veldur erfða-
fræðilegum breytingum
Reykur Slæmur fyrir lungun.