Morgunblaðið - 26.05.2008, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 26. MAÍ 2008 21
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksog Framsóknar tók sig tilárið 2005 og lagði af há-tekjuskatt og eignaskatta.
Rök stjórmálamanna voru þau, að
þessir skattar, einkum eignaskatt-
urinn, væru orðnir svo
óréttlátir að venjulegur
íbúðareigandi var farinn
að greiða eignaskatt.
Þessi rök áttum við, hin-
ir almennu borgarar, að
kaupa, en ef grannt er
skoðað er þetta ekki
reyndin. Í skjóli myrk-
urs, eins og ég vil kalla
það, var það að gerast að
borgarstjórn og bæj-
arstjórnir landsins voru
að stórhækka fast-
eignaskatta, ekki bara á
eignamikla einstaklinga,
heldur var verið að
leggja eignaskatt á alla
fasteignaeigendur,
þ.e.a.s. það var verið að
hækka fasteignagjöldin
svo um munaði.
Þetta gerðist ekki á
einni nóttu. Það þarf að
fara eina tvo áratugi aft-
ur í tímann þá er Sjálf-
stæðisflokkurinn stjórn-
aði borginni. Þá var
farið að láta væntanlega
húsbyggjendur bítast
um lóðir í borginni og
selja hæstbjóðendum
byggingarrétt á leigu-
lóðum. Meirihlutinn út-
skýrði það svo að þeim
bæri að fá sem mest fyr-
ir byggingarréttinn. R-
listinn sálugi bætti um betur og pass-
aði að það væri aldrei nægt framboð
af lóðum þannig að lóðaverð hækkaði
upp úr öllu valdi. Ámundi Loftsson
útskýrði ágætlega í grein í Morg-
unblaðinu fyrir nokkrum dögum hvað
gerðist. Væntanlegir húsbyggjendur
fóru að færa sig út fyrir borgina í ná-
grannabyggðarlögin, Hveragerði,
Selfoss, á Akranes og suður með sjó.
Þar fengust lóðir fyrir brot af því
verði sem tíðkaðist á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu.
Ástandið verst í Hveragerði
En skaðinn var skeður. Á nokkrum
árum hækkaði fasteignaverð í
Reykjavík mjög mikið sem og verð á
íbúðarhúsnæði í jaðarbyggðunum.
Þetta þýddi það að fasteignamat rauk
upp og borgar- og sveitarstjórnir
nýttu sér það til hækkunar á fast-
eignasköttunum, eða eignasköttum,
sem ég kýs að kalla svo. Einnig var
það svo að sveitarstjórnirnar voru
búnar að gefast upp í slagnum við
ríkisstjórn og fjármálaráðherra um
hækkun útsvars þrátt fyrir mikla út-
gjaldaaukningu og þá sérstaklega við
yfirtöku grunnskólanna.
Í tveimur bæjarfélögum, Selfossi
og Hveragerði, hafa íbúarnir reynt að
spyrna við fæti en ekki orðið ágengt.
Ástandið er sennilega hvergi verra
en í Hveragerði, en þar stóð einn
samherji minn fyrir undirskriftasöfn-
un hjá íbúunum þar sem hátt í 400
manns fóru fram á lækkun eigna-
skattanna. Því var hafnað þrátt fyrir
að talið sé að þessir skattar séu hinir
hæstu í heimi. Mér er kunnugt um að
á sex árum (2002-2008) hækkuðu
fasteignaskattarnir á venjulegu húsi í
bænum úr 106 þúsund krónum í 240
þúsund kr. Lauslega reiknað er þetta
125-130% hækkun.
Stækkunarglerin tekin fram
Á sama tíma og þessi sprenging
verður komu bankarnir inn á fast-
eignamarkaðinn og verðbólgan – sá
gamli draugur – fór að sýna sig.
Margir sem höfðu verið með yfirdrátt
í bönkunum greiddu upp lán sín í
íbúðalánasjóði færðu sig til bankanna
sem buðu gull og græna skóga og
hækkuðu lán sín á íbúðarhúsnæði í
leiðinni. Einhverjir keyptu sér nýja
bifreið og lífið brosti við þeim. Atlaga
bankanna gegn Íbúðalánasjóði, sem
staðið hafði yfir í nokkurn tíma, virt-
ist vera að takast. En það var víðar
en á Íslandi sem hjólin fóru að snúast
rangsælis. Íbúðamarkaðurinn í
Bandaríkjunum fór að fara úr skorð-
um og smituðust áhrifin út um allan
heim og ekki síst til
litla Íslands. Nú bíða
þeir, sem sóttu fé í
bankana, dómsdags.
Bæði er að nú er fyr-
irsjáanleg lækkun
fasteignaverðs og að
bankarnir hafa tekið
upp stækkunarglerið
og benda lántak-
endum á smáa letrið í
samningi þeirra. Eng-
inn veit hvað gerist
haustið 2009, en þá
geta bankarnir endur-
skoðað vextina af lán-
unum sem nú bera allt
niður í 4,15% vexti.
Skjálfti í
þjóðarsálinni
Ég hefi verið að
velta því fyrir mér
undanfarið hvort eitt-
hvað sé að gerast í
þjóðarsálinni. Mér
fannst fyrst bera á því
í vetur þegar reyk-
ingabannið var brotið
á öldurhúsum bæj-
arins í nokkra daga.
Þá tók hópur manna
sig til og reykti á
bannsvæðum og svo
mikið gekk á að fólk
sem reykti ekki reykti
manna mest. Næsta
uppákoma sem kvað að voru mót-
mæli flutningabílstjóranna sem berj-
ast fyrir mjög hæpnum málstað og
endaði með ósköpum. Þá vil ég nefna
hjúkrunarfræðingana sem svín-
beygðu ráðherra og forstjóra Land-
spítalans og fóru fram af mikilli óbil-
girni. Ég velti því fyrir mér hvort fólk
sé búið að fá nóg. Skattpíningin á
okkur maurunum er slík að það hlýt-
ur eitthvað að láta undan. Þetta kem-
ur verst niður á eldra fólki og ungu
fólki sem er að koma sér fyrir. Fyr-
irsögnin á forsíðu 24 stunda á dög-
unum: „Fara afi og amma of snemma
á heimili?“ sagði meira en í orðunum
stóð. Eldra fólkið flýr að heiman m.a.
vegna skattpíningar. Fjármálaráð-
herrann er ekki hátt skrifaður í huga
manna nú um stundir. Hann hefir
leyft sér að koma fram margsinnis og
segja að ríkisstjórnin sé að lækka
skatta. Stefán Ólafsson prófessor
hefir sýnt fram á annað og fær stuðn-
ing ekki ómerkari stofnunar en
OECD.
Hækka má útsvarið
Eignaskattarnir eru komnir til að
vera og munu ekki lækka þrátt fyrir
lækkun fasteignaverðs. Ég velti því
fyrir mér hvernig fjórir bæj-
arfulltrúar í Hveragerði ætla að
bregðast við ef bæjarbúar taka sig til
og neita að greiða eignaskattana?
Munu þeir láta selja ofan af nágrönn-
um sínum og kjósendum?
Þá komu bæjarstjórar landsins
saman fyrir nokkrum dögum og
skilaboðin voru skýr. Það þarf að
eyða meiru til að hafa hemil á verð-
bólgunni! Þetta minnti okkur óneit-
anlega á ráðherrana sem voru að
spara þegar þeir leigðu einkaþotu
undir sig á fundi erlendis.
Mínar tillögur eru þær að sett
verði í lög að fasteignaskattar megi
aldrei vera hærri en 0,4% af fast-
eignamati, þ.e. af 50 milljóna kr. eign
verði aldrei greitt meira en 200 þús-
und kr. og næst þegar Árni Matt. og
Geir Hilmar ætla að lækka tekju-
skattana þá hækki þeir útsvarið sam-
svarandi, en það er einmitt tekju-
stofninn sem á að vera undirstaða
tekna bæjarfélaganna.
Skattpíning
þjóðarinnar
í efsta þrepi
Eftir Arnór Ragnarsson
Arnór Ragnarsson
»Ég velti því
fyrir mér
hvernig fjórir
bæjarfulltrúar í
Hveragerði ætla
að bregðast við
ef bæjarbúar
taka sig til og
neita að greiða
eignaskattana?
Munu þeir láta
selja ofan af ná-
grönnum sínum
og kjósendum?
Höfundur er blaðamaður.
lutverk að fjalla um hjólreiða-
ofnbrautir.
r Sverrisson, bæjarstjóri í Mos-
nast til þess að starf vinnuhóps-
þess að óvissu í þessum efnum
og ráðist verði í stígagerðina
yrst. Bæjarstjórnin hafi mikinn
leggja þessa stíga enda séu þeir
rsenda þess að reiðhjól geti ver-
fur samgöngumáti. „Þetta er
m þarf nauðsynlega að koma á
egir hann.
fara beinustu leið
sveitarfélögunum er misgóð –
m, eftir því hvernig á það er lit-
Í aðalskipulagi Mosfellsbæjar 2002-2024
er gert ráð fyrir göngu- og hjólreiðastígum
beggja vegna Vesturlandsvegar.
Frá Mosfellsbæ liggur nú þegar göngu-
og hjólreiðastígur en hann er meðfram
strandlengjunni. Haraldur segir stíginn
góðra gjalda verðan, svo lengi sem menn
eigi leið þangað niður eftir. Vesturlands-
vegurinn sé hins vegar stysta, beinasta og
fljótlegasta leiðin og því verði stígarnir að
liggja meðfram honum, það verði að vera
auðvelt og þægilegt að velja fremur að
hjóla en keyra. Aðspurður hvort sveitarfé-
lagið geti ekki lagt stígana í eigin reikning
segir Haraldur eðlilegt að ríkið taki þátt í
því enda séu hjólreiðar aðeins einn sam-
göngumáti af mörgum og í þessu tilviki
myndu stígarnir tengja saman bæjarfélög.
Ríkið leggi til fé til slíkra verkefna þegar
bílar eigi í hlut og ætti að gera hið sama
þegar málið snúist um hjólreiðar.
Í aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024
er gert ráð fyrir göngu og hjólreiðastígum
við eða skammt frá Vesturlandsvegi. Sam-
kvæmt skipulagsuppdrætti virðast þeir
hins vegar töluvert kræklóttir og liggja
ekki stystu leið meðfram veginum. Þá að
Reykjanesbraut.
Á skipulagi í Garðabæ
Ekki er að sjá að gert sé ráð fyrir göngu-
og hjólreiðastígum meðfram Reykjanes-
braut þar sem hún liggur um Kópavog.
Garðbæingar eru meiri hjólavinir, a.m.k.
í orði ef ekki á borði, því í aðalskipulagi
Garðabæjar 2004-2016 er gert ráð fyrir
göngu- og hjólreiðastígum meðfram
Reykjanesbraut þar sem hún liggur um
Garðabæ og liggja stígarnir nokkurn veg-
inn samsíða brautinni. Að sögn Arinbjarn-
ar Vilhjálmssonar, skipulagsstjóra Garða-
bæjar, hefur þó engin ákvörðun verið tekin
um hvenær verði ráðist í gerð þeirra. Hann
taldi þó líklegt að byrjað yrði á þeim á
skipulagstímabilinu, þ.e. fyrir árið 2016.
Hjá Hafnarfjarðarbæ fengust þær upp-
lýsingar hjá Helgu Stefánsdóttur, for-
stöðumanni umhverfis- og hönnunardeild-
ar, að búið væri að leggja stíga meðfram
Reykjanesbraut að mestu leyti. Um leið og
Reykjanesbraut yrði tvöfölduð milli
Strandgötu að Krýsuvíkurvegi yrði lokið
við stígagerð meðfram þeim kafla. Þá eigi
eftir að leggja stíga um Bæjarhraun en það
verði vonandi gert innan tveggja ára. Þar
með yrðu komnir göngu- og hjólreiðastígar
meðfram allri Reykjanesbraut.
Af þessu má sjá að von er á hjólastígum,
fyrr eða síðar. Þangað til er líklega ætlast
til þess að fólk keyri í vinnuna. Og borgi
160,9 krónur fyrir lítra af bensíni.
ldaðir fyrir sjö millj-
hjólreiðastígarnir?
Morgunblaðið/RAX
autar er gríðarleg samgöngu-
rr að fara krákustíga.
Í HNOTSKURN
» Stjórnvöld gera ýmislegt til aðhvetja til hjólreiða, t.d. með átakinu
Hjólum í vinnuna.
» Stjórnvöld hafa einnig stuðlað aðnotkun annarra orkugjafa en olíu
og hvetja til notkunar á sparneytnum
bílum, bæði til að draga úr mengun og
til að spara gjaldeyri.
» Það kostaði sjö milljarða að tvö-falda Vesturlandsveg og Reykjanes-
braut. Ekki var vanþörf á og með tvö-
földun er leiðin mun greiðari sem
sparar ökumönnum bæði tíma, fé og
fyrirhöfn. Slíkt er örugglega þjóðhags-
lega hagkvæmt.
» Hjólreiðar eru hollur samgöngu-máti og ódýr og það er örugglega
þjóðhagslega hagkvæmt að hjóla.
» Ekkert bólar þó á hjólreiðastígummeðfram Vesturlandsvegi og
Reykjanesbraut.
sé óbrotin lína þýðir það
ægt að framfylgja neinum
m umferðarreglum,“ segir
æmt hefðbundnum reglum
bannað að fara yfir
Stundum sé lína en stund-
ndum sé hjólastígurinn
n en stundum hægra meg-
aldi ruglingi, t.d. á því
n má fara fram úr. Allt
etta hættuna á slysum og
því sé betra að sleppa línunni alveg.
Reykjavíkurborg hyggst á næstunni
breikka stíginn frá Ægisíðu upp í El-
liðaárdal og segist Magnús auðvitað
fagna því. Það hefði þó verið nær fyrir
borgina að byrja á því að leggja hjól-
reiðastíga meðfram stofnbrautum.
Borgin þurfi að gera sér grein fyrir því
að hjólreiðar séu hluti af umferðinni í
borginni, ekki bara útivist, líkamsrækt
og dægrastytting.
tivistarstígum
Morgunblaðið/Frikki
á að ganga en stundum ekki. Óvissa um reglur bíður hættunni heim.
Að undanförnu hafa
Landssamtök hjól-
reiðamanna lagt að
borgaryfirvöldum
að taka upp svokall-
aða hjólavísa. Í
stuttu máli sagt eru
hjólavísar sérstakar
merkingar sem eru
málaðar á akbrautir
sem sýna að hluti
akbrautanna er ætl-
aður hjólum. Með
því að nota hjólavísa
er verið að beina
hjólreiðamönnum út
í umferðina (þó ekki
á stofnbrautir).
Magnús Bergsson
segir að hjólreiða-
menn séu að komast
á þá skoðun, eftir að
hafa fylgst með umræðu í útlöndum, að þeir séu
betur komnir í umferðinni fremur en á sér-
stökum hjólreiðastígum. Slysum hafi fækkað
þar sem hjólareiðamenn fari aftur út á meðal
bílanna. Ástæðan sé sú að ef hjólreiðamenn eru
á göngustígum komast ökumenn ekki hjá því að
veita þeim athygli. Þeir taki miklu síður eftir
þeim þegar þeir komi allt í einu út af hjólastíg
og inn í umferðina. „Þetta hefur gefist mjög vel,
einmitt í löndum þar sem allir innviðir sam-
félagsins eru byggðir í kringum bíla, eins og
hér,“ segir hann.
Yfirvöld hafi hins vegar verið treg í taumi því
þar telji menn enn að hjólreiðamenn séu betur
komnir á gangstéttum. Það sé einfaldlega rangt
og nefnir sem dæmi Langholtsveginn sem hann
hjólar nánast daglega, úti á götu og tekur sitt
pláss. Sé farið eftir gangstéttum sé miklu meiri
hætta á að verða fyrir bílum sem ekið er úr eða
inn í innkeyrslur. „Bara eftir Langholtsveginum
eru þrjú hundruð inn- og útkeyrslur, inngangar
í hús og þess háttar.“ Þar að auki séu strætis-
vagnaskýli, ljósastaurar og svo framvegis. „Mín
verstu slys hafa átt sér stað á gangstéttum, ekki
akbrautum,“ segir Magnús og ítrekar að borgin
þyrfti þegar í stað að byrja á að leggja hjólavís-
um. „Við getum ekki beðið í 30-40 ár.“
Hjólavísa
á göturnar
Hjól! Merkingar sem
þessar eru stundum
málaðar hver ofan við
aðra þannig að þær
myndi línu; hjólabraut.