Morgunblaðið - 18.06.2008, Page 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JÚNÍ 2008 23
Brjálað fjör Margt góðra gesta var í garðveislu Jakobs Frímanns Magnússonar á laugardag en hún var haldin í tilefni af 25 ára afmæli Félags tónskálda og
textahöfunda. Jakob stýrði sjálfur fjöldasöng og tóku menn hressilega undir. Einna hæst söng þó sjálfur borgarstjóri Reykjavíkur, Ólafur F. Magnússon.
G.Rúnar Blog.is
Ómar Ragnarsson | 17. júní
Góðar fréttir,
- tvennir tímar.
Viðbrögðin við þessum
birni lofa góðu. Við lifum
á tímum þar sem Íslend-
ingar telja sig með út-
gjöldum til varnarmála
getað stuggað árásum
stórvelda frá landinu og ætttu því að
geta ráðið við einn hvítabjörn. Tengda-
sonur minn, sem var þarna í sveit, sagði
mér frá því að þegar hann var þar voru
sagðar sögur af ógn bjarnanna. Þeirra á
meðal var frásögn ömmu hans ... sem
átti fótum fjör að launa á sinni tíð þegar
hungraður björn kom að henni.
Hún var svo heppin að geta hlaupið í
burtu á meðan björninn gæddi sér á
tveimur lömbum. Ótti fólks á þessum
slóðum ... er skiljanlegur.
Meira: omarragnarsson.blog.is
Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson | 17. júní
Mortuus est ursus
albus secundus
Undur og stórmerki ger-
ast enn á Íslandi. Hvíti-
björn felldur í annað sinni,
og Þórarinn Eldjárn orð-
inn borgarlistamaður.
Líka í annað sinn en í
þetta skipti í alvöru. Af hverju var hann
bara ekki skotinn líka í stað þess að
deyfa hann með styrk? Það hefði verið
gustuk.
Meira: postdoc.blog.is
ÚTLENDINGA-
MÁLIN hafa stund-
um verið umdeild hér
á landi og voru t.d.
talsverðar deilur um
breytingar á útlend-
ingalögum á síðasta
kjörtímabili. Eitt af
síðustu verkum þings-
ins í vor var hins veg-
ar að samþykkja mik-
ilvægar breytingar á
útlendingalögunum.
Í fyrsta lagi heyrir hin svokall-
aða 24 ára regla sögunni til. Þann-
ig að nú hefur 24 ára aldursmarkið
verið fellt úr skilgreiningu ákvæð-
isins á nánasta aðstandanda sem á
rétt á dvalarleyfi. Verður að telja
það til tíðinda enda óvenjuumdeild
lagaregla þegar hún var sett.
Ofbeldi í samböndum
Í öðru lagi eru sett inn þau ný-
mæli að unnt verður að taka tillit
til þess þegar ákvörðun er tekin
um endurnýjun dvalarleyfis hvort
að erlendur aðili eða barn hans
hafi mátt búa við ofbeldi af hálfu
innlends maka.
Miðar þessi breyting að því að
fólk sem skilur vegna ofbeldis lendi
ekki í því að þurfa að yfirgefa
landið þrátt fyrir að forsendur
leyfisins hafi brostið vegna slita á
hjúskap eða sambúð. Það sjón-
armið sem býr að baki þessari
breytingu er að ekki skuli þvinga
erlent fólk til að vera áfram í of-
beldisfullri sambúð. Það er því sér-
stakt fagnaðarefni að allsherj-
arnefnd Alþingis hafi lagt til að
slíkt ákvæði yrði sett í löggjöfina.
Staða námsmanna bætt
Í þriðja lagi fá námsmenn aukið
svigrúm þegar kemur að fyrstu
endurnýjun dvalarleyfis en við mat
á viðunandi námsárangri verður nú
miðað við að útlendingur hafi
a.m.k. lokið 50% af fullu námi í
stað 75%. Er þannig komið til móts
við þá erlendu nema sem kunna af
ýmsum ástæðum að eiga erfitt með
að fóta sig í náminu á fyrstu mán-
uðunum við nýjar aðstæður.
Í fjórða lagi er tekið tillit til
ungmenna sem koma hingað til
lands á grundvelli fjöl-
skyldusameiningar
fyrir 18 ára aldur. Við
18 ára aldur standa
þau frammi fyrir því
að þurfa að sýna fram
á sjálfstæða fram-
færslu þar sem ung-
mennið telst þá ekki
lengur barn í skilningi
laga. Hins vegar eru
sanngirnisrök fyrir því
að heimila erlendu
ungmenni sem dvelur
hér á landi að sýna
fram á framfærslu
með aðstoð foreldris. Því mun fólk
nú getað endurnýjað dvalarleyfi
vegna fjölskyldusameiningar, enda
þótt þau teljist ekki til nánustu að-
standenda eftir að 18 ára aldurs-
marki er náð.
Stoð í baráttunni gegn
heimilisofbeldi og mansali
Í fimmta lagi voru sett þau ný-
mæli að útlendingur fær ekki út-
gefið dvalarleyfi á grundvelli að-
standaleyfis ef fyrir liggur að
væntanlegur maki hans hefur feng-
ið dóm fyrir t.d. kynferðisbrot eða
líkamsmeiðingar.
Ákvæðinu er fyrst og fremst
ætlað að vera stoð í baráttunni
gegn mansali og heimilisofbeldi.
Reynslan hefur sýnt að í sumum
tilvikum verða útlendingar, sem
hingað koma, t.d. sem makar, að
þolendum ofbeldis og misnotkunar
á heimili.
Þessu tengt verður stjórnvaldi
einnig heimilt að óska eftir umsögn
lögreglu til að afla upplýsinga um
sakaferil gestgjafa þegar metið er
hvort viðkomandi fái vegabréfsárit-
un. Sem dæmi um upplýsingar sem
hér hafa þýðingu eru upplýsingar
um dæmda refsingu í ofbeldis- eða
kynferðisbrotamálum, kærur til
lögreglu fyrir heimilisofbeldi, nálg-
unarbann o.fl. Ljóst er að fleiri
upplýsingar kunna að hafa þýðingu
en einungis upplýsingar um
dæmda refsingu sem fram koma á
sakavottorði. Útlendingastofnun
getur einnig búið yfir upplýsingum
úr eigin tölvukerfi sem hafa þýð-
ingu við afgreiðslu umsókna um
vegabréfsáritun, t.d. þar sem gest-
gjafi hefur átt erlendan maka og
hjúskap hefur verið slitið vegna of-
beldis í garð makans.
Á hinn bóginn er ljóst að slík
synjun getur í einstökum tilvikum
verið mjög íþyngjandi í sam-
anburði við þá hættu sem er á
ferðum og því er heimild til að
meta hvert tilvik fyrir sig.
Tillit tekið til bótagreiðslna
Í sjötta lagi verður nú hægt við
endurnýjun dvalarleyfis að taka til-
lit til þess að hafi framfærsla verið
ótrygg um skamma hríð og útlend-
ingur því tímabundið þegið fjár-
hagsaðstoð eða atvinnuleysisbætur.
Hér er um að ræða undantekningu
frá þeirri meginreglu laganna að
það séu aðeins þeir útlendingar
sem fengið hafa búsetuleyfi sem
hér geta dvalist án tryggrar fram-
færslu.
Leyfið á nafn útlendingsins
Í sjöunda lagi er einnig vert að
minnast á frumvarp frá Jóhönnu
Sigurðardóttur, félags- og trygg-
ingamálaráðherra, sem varð einnig
að lögum á síðustu dögum þings-
ins, en það er um atvinnuréttindi
útlendinga. Í því frumvarpi er tek-
ið skýrt fram að atvinnuleyfi út-
lendings er nú gefið út á nafn út-
lendingsins eftir að hann er
kominn til landsins og er útlend-
ingurinn handhafi leyfisins.
Lögunum hefur því nú verið
breytt frá þeirri reglu að atvinnu-
rekandi sæki um og fái útgefið at-
vinnuleyfi þar sem atvinnuleyfi er
nú gefið út á nafn útlendings.
Þannig er atvinnurekandinn ekki
eiginlegur umsækjandi um leyfið
eins og verið hefur. Þessa breyting
verður að telja mikilvæga rétt-
arbót.
Það er því ljóst að nýtt þing hef-
ur gert fjölmargar jákvæðar breyt-
ingar á útlendingalögum. Samstaða
dómsmálaráðherra og þingmanna
allsherjarnefndar var mikil og
hafði sú samvinna grundvallarþýð-
ingu um að þessar breytingar gætu
orðið að lögum.
Ágúst Ólafur
Ágústsson skrifar
um breytt útlend-
ingalög
» Í fyrsta lagi heyrir
hin svokallaða 24
ára regla sögunni til.
Höfundur er varaformaður Sam-
fylkingarinnar og varaformaður
allsherjarnefndar Alþingis.
Um breytt útlendingalög
Ágúst Ólafur
Ágústsson
Í GREIN minni
„Röð hagstjórn-
armistaka“ sem birtist
í Morgunblaðinu 10.
apríl 2007 fjallaði ég
um þrjú megin-
hagstjórnarmistök sem
gerð hafa verið hér á
landi undanfarin ár.
En þau eru í fyrsta
lagi mistök Seðlabank-
ans árið 2003 að
breyta skilyrðum pen-
ingamarkaðarins með
lækkun bindiskyldu og
aukningu gjaldeyr-
isforðans án viðunandi
mótvægisaðgerða. Af-
leiðingarnar urðu gríð-
arleg aukning í útlána-
getu bankakerfisins
eða að lágmarki 800 til
900 milljarðar króna, sem biðu þess
að verða nýttir þegar tækifæri
gæfist.
Í öðru lagi frumkvæði ríkisvalds-
ins haustið 2004 að breyta umgjörð
og skilyrðum íbúðarlánakerfisins.
Húsbréfakerfið var lagt niður og
Íbúðalánasjóður gat nú lánað allt
að 90% af verðmæti fasteigna. Af-
leiðingarnar urðu stóraukin eftir-
spurn eftir húsnæði þar sem bank-
arnir komu einnig inn á þann
markað og nýttu þar með þá miklu
útlánagetu sem hafði skapast vegna
mistaka Seðlabankans árið áður.
Í þriðja lagi urðu mikil mistök
hjá sveitarfélögum þar sem nægj-
anlegt framboð af lóðum til hús-
bygginga var ekki tryggt, sér-
staklega á höfuðborgarsvæðinu.
Vegna meðal annars ónógs lóða-
framboðs og þar með framboðs á
húsnæði kom hin mikla aukna hús-
næðiseftirspurn fram í mikilli
hækkun húsnæðisverðs og álögum
á húsbyggjendur.
Úrræði
Verðbólgan er okkar meginvandi
og hana þarf að kveða niður með
öllum ráðum. Einnig þarf að koma
í veg fyrir að verulegt atvinnuleysi
skapist hér á landi á næstu miss-
erum, en hvað er til ráða?
Að mínu mati ætti
ríkisvaldið og sveit-
arfélögin á höfuðborg-
arsvæðinu að hafa
sameiginlegt hags-
tjórnarlegt frumkvæði
að því að lækka verð-
bólguna með því að
vinda ofan af þeim
hagstjórnarmistökum
á húsnæðismarkaði
sem urðu vegna tak-
markana á framboði
lóða og skattlagningar
þeirra (sbr. þriðju
hagstjórnarmistökin
hér að ofan). Tryggja
ætti nægjanlegt fram-
boð af lóðum handa
öllum sem þær vilja á
sanngjörnu verði (án
viðbótar-skattlagn-
ingar), en sanngjarnt
verð er það verð sem
þarf til að gera lóð
byggingarhæfa. Til að
mæta allri eftirspurn gæti reynst
nauðsynlegt til skamms tíma að út-
hluta lóðum framvirkt meðan þær
væru gerðar tilbúnar til leigu. Ekki
er líklegt að eftirspurnin verði mik-
il á þessum tíma í hagsveiflunni.
Meginafleiðingar þessara hag-
stjórnaraðgerða yrðu líklega þær
að húsnæðisverð myndi leiðréttast
mjög hratt (niður á við) á næstu
mánuðum og eðlilegra jafnvægi
skapast milli kostnaðar og mark-
aðsverðs þess. Á lokamánuðum árs-
ins mætti jafnvel búast við verð-
hjöðnun neysluverðs, en sú
niðurstaða myndi auðvelda til muna
kjaraviðræður í byrjun næsta árs.
Til viðbótar þessari stefnuyfirlýs-
ingu stjórnvalda ættu þau að stuðla
því að fasteignamarkaðurinn fái að
starfa eðlilega líkt og hlutabréfa-
markaðurinn, þar sem leiðréttingar
eru mun eðlilegri og skarpari.
Þessi þróun myndi auðvelda
Seðlabankanum að lækka stýrivexti
hratt á síðustu mánuðum ársins og
þar með skapa hagstæðara um-
hverfi fyrir innlenda framleiðslu,
sem nyti þá lægri vaxta og hag-
stæðara gengis en áður, sem skap-
ar forsendur fyrir minna atvinnu-
leysi en ella.
Leið út úr efna-
hagsógöngum
Eftir Jóhann Rúnar
Björgvinsson
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
» Á lokamán-
uðum ársins
mætti jafnvel
búast við verð-
hjöðnun neyslu-
verðs …
Höfundur er hagfræðingur.