Morgunblaðið - 18.06.2008, Blaðsíða 34

... „allt er í sóm-
anum í Pakistan /
allt er í sómanum í
Afganistan“ … 39
»
reykjavíkreykjavík
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ásgeir H. Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
„ÞAÐ þykir gott ef eitt handrit
af hverjum tíu endar sem bíó-
mynd,“ segir Hilmar Oddsson mér
í stuttu spjalli og í næsta símtali
endurtekur Ásgrímur Sverrisson
sömu tölfræði og grunar jafnvel
að hlutfallið sé mun lægra.
Kvikmyndaheimurinn er stút-
fullur af ókvikmynduðum hand-
ritum og hálfkláruðum. Heimt-
urnar úr handritastyrkjum
Kvikmyndasjóðs Íslands eru nokk-
uð í takt við þetta, en athuga ber
að meðgöngutími handrita er af-
skaplega misjafn og því aldrei að
vita að áratuga gamalt handrit
sem allir höfðu afskrifað dúkki
upp þegar minnst varir. Sem
dæmi tók það Friðrik Þór Frið-
riksson ein tíu ár að koma Börn-
um náttúrunnar af blaði á filmu.
Því er eðlilega töluverður mun-
ur á heimtum eftir því hversu
langt aftur er farið. Árin 1990-
1994 voru til dæmis veittir 19
styrkir (hér er aðeins átt við
handritastyrki fyrir leiknar bíó-
myndir) og það hefur skilað átta
bíómyndum, árið 1990 skekkir þó
myndina nokkuð því þá voru veitt-
ir fjórir styrkir sem kölluðust
„handrit og undirbúningur“ og
voru mun hærri en venjulegir
handritastyrkir.
Óútreiknanlegt ferli
Allt voru þetta myndir sem
komnar voru á ákveðinn rekspöl
og rötuðu þær allar í bíó á end-
anum. Af 33 myndum sem fengu
handritastyrk á árunum 1995-1999
hafa sex þegar komið í bíó og von
er á að minnsta kosti einni,
Gauragangi, sem fékk handrita-
styrk árið 1995 en virðist loksins
núna á leiðinni í framleiðslu. Loks
fengu 72 handrit styrk á árunum
2000-4 og enn hafa aðeins fimm
ratað í kvikmyndahús, en þeim á
vafalaust eftir að fjölga á næstu
árum.
Það eru ýmsar ástæður fyrir því
að handrit verða aldrei að bíó-
mynd. Stundum hentar það ekki
nógu vel til framleiðslu, stundum
dúkka hugmyndirnar upp í öðru
verki sömu höfunda – og svo ber
að athuga að á Íslandi eru oft ekki
gerðar nema 3-4 leiknar bíómynd-
ir á ári, þannig að plássið á mark-
aðnum er einfaldlega takmarkað.
„Með svona frumsköpun er aldr-
ei hægt að reikna út hvað verður,
það spila svo margir þættir inn í,
framleiðsla, fjármögnun og fleira,“
segir Laufey Guðjónsdóttir, for-
stöðumaður Kvikmyndamiðstöðvar
Íslands. Hún segir íslensk fram-
leiðslufyrirtæki það lítil og
óburðug að svona þróunarstarf við
handritaskrif geti hreinlega ekki
farið fram innan þeirra nema að
mjög takmörkuðu leyti. „En þegar
þú ert með hugmynd á frumstigi
þá ratarðu í alls konar blindgötur,
þarft að byrja upp á nýtt og
stundum kemur einfaldlega fyrir
að þú áttar þig á að hugmyndin er
ekki að virka. En þessi ósýnilega
vinna er afskaplega mikilvæg – en
um leið er oft mjög erfitt að fá
fjármagn fyrir þessa vinnu hjá
fyrirtækjum og styrktaraðilum,
þetta er svo óáþreifanlegt.“
Framleiðslustyrkur
samasem bíómynd
Enda eru heimtur á styrkjum til
leikinna mynda mun betri, og
raunar hafa þeir verið hundrað
prósent undanfarin ár – sem er
eðlilegt í ljósi þess að fram-
leiðslustyrkir eru einfaldlega ekki
veittir fyrr en myndin er nokkurn
veginn komin í höfn, fram að því
fá myndir vilyrði um styrk. Síðan
sjóðurinn var stofnaður árið 1979
til ársins 2006 hafa aðeins 2
myndir af 78 ekki skilað sér í bíó.
Önnur þeirra var Meffí, fræg
mynd Hilmars Oddssonar sem var
sett á ís fyrir um 20 árum þegar
sjóðurinn endurkallaði styrkinn,
ákvörðun sem var afar umdeild á
sínum tíma, og svo mynd Eyvinds
Erlendssonar með því spámanns-
lega nafni Erindisleysan mikla.
Börn kvikmyndasjóðs
 Hvernig hafa styrkir kvikmyndasjóðs skilað sér í gegnum árin?
 Rokland hefur hlotið hæstan styrk KMÍ í ár, 66 milljónir króna
Löng meðganga Það tók Friðrik Þór tíu ár að koma Börnum náttúrunnar af blaði á filmu. Ingvar Sigurðsson sést hægra megin í leikritinu Gauragangi sem til stendur að kvikmynda.
Þegar litið er yfir gögn Kvik-
myndasjóðs vekur athygli sú
bylting sem orðið hefur á stutt-
myndum og sjónvarpsmyndum
undanfarin ár.
Aðeins 12 stuttmyndir fengu
styrk fram að aldamótum, frá
því sérstakur sjóður var settur á
laggirnar árið 2000 hafa styrk-
irnir verið 52. Sjónvarpsmyndir
og þættir sjást einfaldlega ekki
í gögnum sjóðsins fyrr en á
þessari öld – þótt að vísu hafi
ýmislegt endað í sjónvarpi á
endanum, en sérstakur sjón-
varpssjóður var settur á lagg-
irnar árið 2003 og er vafalítið
stór ástæða þess uppgangs
sem hefur verið í leiknu sjón-
varpsefni undanfarin misseri.
Aldamótabylting
Handritastyrkirnir eru árang-
urstengdir; höfundur sækir um,
með stutt ágrip af sögunni (sy-
nopsis) og einhver handritsdrög
eða -grind, og á þeim grundvelli
eru styrkir veittir.
Þegar höfundur skilar einhverju
meira getur hann sótt um ann-
an styrk, sem hann fær ef ár-
angurinn hefur orðið sá sem til
var ætlast að mati kvikmynda-
ráðgjafa Kvikmyndastofnunar.
Fyrir þriðju greiðslu er svo kom-
in ákveðin krafa um að einhver
framleiðandi sé kominn eða ein-
hver sjónvarpsstöð hafi lýst
áhuga.
Umsóknarferlið



 !"! 
 

,  
 


 ) 

)
,-.-.-+-
 


/"
0
 
##
#
$%

$#&$
$#&$
$
$'

(!! 


)&%

)&%

Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Laufey Guðjónsdóttir Formaður KMÍ segir að þegar hugmynd sé á frumstigi rati menn í alls konar blindgötur.
Hilmar Oddsson Gott ef eitt
handrit af tíu er kvikmyndað.