Morgunblaðið - 15.07.2008, Side 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
BjörnBjarnasondóms-
málaráðherra hef-
ur enn á ný komið
umræðum um
Evrópumál á hreyfingu með
tillögu sinni um að látið verði
á það reyna hvort Ísland geti
samið tvíhliða við Evrópu-
sambandið um upptöku evru.
Ráðherrann hefur áður
viðrað svipaða hugmynd, en
ekki jafnskýrum orðum. Í
þetta sinn tjáði hann sig um
málið í samhengi við áskorun
FÍS til stjórnvalda um að
sækja um aðild að Evrópu-
sambandinu í því skyni að
taka upp evru.
Hugmynd Björns er at-
hyglisverð og aðrir hafa áður
viðrað svipaðar hugmyndir,
þar á meðal prófessorarnir
Guðmundur Magnússon og
Stefán Már Stefánsson og
forysta Sambands ungra
sjálfstæðismanna. Ætla má
að væri þessi leið greið,
myndi hún falla hinum mörgu
talsmönnum upptöku evru í
atvinnulífinu í geð; kannanir
sýna t.d. að mun fleiri fyr-
irtæki innan Viðskiptaráðs
vilja skipta um gjaldmiðil en
ganga í ESB.
Hins vegar virðist þessi leið
ekki fær. Það hefur raunar
lengi legið fyrir af hálfu Evr-
ópusambandsins að eina leið-
in til að fá evruna væri að
ganga í sambandið.
Æðstu valdamenn í Evr-
ópusambandinu hafa sagt
þetta alveg skýrt. Ummæli
Josés Manuels Barroso, for-
seta framkvæmdastjórnar
ESB, eftir fund þeirra Geirs
H. Haarde í Brussel sl. vor
gátu ekki verið öllu afdrátt-
arlausari: „Okkar skilningur,
ekki aðeins varðandi Ísland,
heldur sérhvert svipað tilfelli,
er að myntsamruni við evru-
svæðið til lengri tíma litið
komi aðeins til greina innan
hins stærri ramma aðildar að
Evrópusambandinu.“
Ekkert hefur komið fram –
að minnsta kosti ekki op-
inberlega – um að þessi af-
staða sé breytt.
Þetta virðist ljóst þegar af
viðbrögðum talsmanns Evr-
ópusambandsins, Percys
Westerlund, sem segir í
Morgunblaðinu í dag: „Skila-
boðin frá Brussel hafa ávallt
verið þau sömu, þ.e.a.s. að frá
okkar sjónarhóli er upptaka
evrunnar nátengd aðild.“
Bent hefur verið á að Evr-
ópusambandið hafi samið við
smáríki utan sambandsins um
að þau fái að nota evruna.
Þetta eru Mónakó, Andorra,
San Marínó og Vatíkanið.
Engin leið er að byggja á því
fordæmi. Þetta eru allt ríki,
sem um langan aldur hafa
verið samtvinnuð hagkerfi
einstakra aðild-
arríkja ESB og
notað gjaldmiðla
þeirra, fremur en
sína eigin. Þegar
þessir gjaldmiðlar
runnu inn í evruna var eðli-
legt að þessi smáríki fylgdu
með.
Það má líka spyrja hvers
vegna Evrópusambandið ætti
að vilja semja við ríki utan
sambandsins um að það fái að
taka þátt í því, sem talið hefur
verið lokaskref efnahagslegs
og pólitísks samruna í sam-
bandinu án þess að taka á sig
skyldur aðildarríkis.
Hvernig yrði það túlkað,
sæktist Ísland eftir viðræðum
við ESB um að fá að taka upp
evruna með tvíhliða sam-
komulagi án þess að ganga í
sambandið? Yrði það ekki þá
þegar lagt þannig út, að
stjórnvöld hefðu misst trúna
á gjaldmiðlinum og peninga-
málastefnunni? Og samt væri
óvíst og raunar ólíklegt að
slíkt leiddi til þess að Ísland
fengi að taka upp evruna. Það
liggur hins vegar fyrir, að að-
ildarríki ESB eiga þess kost
að taka gjaldmiðilinn upp,
uppfylli þau nauðsynleg efna-
hagsleg skilyrði.
Tæplega er heldur raun-
hæft að gera ráð fyrir að
hægt væri að fara „evruleið“ í
stað aðildarleiðar án þess að
breyta stjórnarskránni. Að
gera tvíhliða samning um að
afsala sjálfstæðum gjaldmiðli
og peningamálastefnu er svo
víðtækt framsal ríkisvalds, að
það hlyti að kalla á skýra
heimild í stjórnarskrá.
Talsmenn aðildar að ESB
benda oft á að það eigi ekki að
hlusta aðeins á það, sem tals-
menn framkvæmdastjórnar
sambandsins segi um þá
kosti, sem í boði eru ef Ísland
sækir um aðild að ESB. Hlut-
verk framkvæmdastjórn-
arinnar sé að standa vörð um
sáttmála sambandsins og
lagabókstaf. Það sé hins veg-
ar á endanum hinn pólitíski
vilji, sem ræður og ekki hægt
að fá hann fram nema sækja
um aðild. Auðvitað er ekki
útilokað að einhver slíkur
pólitískur vilji reynist fyrir
hendi, fari Ísland formlega
fram á það við ESB að semja
tvíhliða um upptöku evr-
unnar. En það virðist heldur
ólíklegt og raunar áhættu-
samt.
Niðurstaðan er því sú, sem
lengi hefur blasað við; kost-
irnir í gjaldmiðilsmálum Ís-
lands eru áfram tveir; óbreytt
ástand með krónunni og sjálf-
stæðri peningamálastefnu
eða upptaka evru með aðild
að Evrópusambandinu.
Stjórnvöld verða annaðhvort
að standa með krónunni eða
láta reyna á hinn kostinn.
Ekkert hefur komið
fram um að afstaða
ESB sé breytt.}
Ófær „evruleið“
É
g var á Flateyri um helgina,
nánar tiltekið Sólbakka, óðali
Einars Odds Kristjánssonar,
heitins, vinar míns. Á laug-
ardag var afhjúpaður bauta-
steinn, til að heiðra minningu þessa mæta
manns, sem var svo lítið fyrir prjál og fátt fór
meira í hans fínu taugar, en snobb og upp-
skafningsháttur. Einar Oddur var þeirrar
gerðar, að hann lét verkin tala. Honum var
slétt sama þótt einhverjir minni spámenn
reyndu að slá sig til riddara, á hans kostnað.
Velti slíku aldrei fyrir sér.
Um gerð þessa bautasteins, sem reistur er
til þess m.a. að þakka Einari Oddi hans mikla
þátt og frumkvöðlastarf við gerð þjóðarsátt-
arsamninganna árið 1990, höfðu Samtök at-
vinnulífsins og Alþýðusamband Íslands sam-
vinnu. Sú samvinna er táknræn fyrir þau vinnubrögð
sem Einar Oddur ástundaði í formannstíð sinni, þegar
hann byggði brýr trúnaðar og trausts yfir til þeirra
Guðmundar J. Guðmundssonar, heitins, þá formanns
Verkamannasambands Íslands og Ásmundar Stef-
ánssonar, þá formanns ASÍ og fleiri.
Ég var djúpt snortin yfir þessum fallega gjörningi og
því hversu vel hefur tókst til. Dagurinn var frá upphafi
til enda, fagur vitnisburður um það hvernig fjölskyldan
á Sólbakka, vinir Einars Odds, samstarfsmenn og fé-
lagar vilja halda á lofti minningu mikils manns. Einar
Oddur bar hag okkar Íslendinga allra fyrir brjósti og
vildi vinna í okkar þágu, þannig að tryggja
mætti hér velferð til framtíðar.
Ekki ætla ég að fara í neinn mannjöfnuð í
þessum pistli mínum, en get þó ekki að mér
gert að leyfa mér örlítið hugarflug. Hugsum
okkur fyrst Einar Odd, sjálfstæðishöfðingja
vestan af fjörðum, alþýðlegasti, skarpasti og
hlýjasti maður sem hægt var að hugsa sér.
Og berum saman við Ólaf Ragnar Grímsson,
forseta Íslands. Hann var í eina tíð formaður
Alþýðubandalagsins, en ekki einu sinni þá,
tókst honum að ávinna sér yfirbragð alþýðu-
foringjans og aldrei síðan hann varð forseti.
Hann snobbar fyrir auðmennum og hann
skreytir sig með lánsfjöðrum, samanber
dæmalausa sögufölsunarræðu hans á mál-
þingi til heiðurs Steingrími Hermannssyni
áttræðum, þar sem hann á ótrúlegan hátt
reyndi að skreyta sjálfan sig og aðra ráðherra rík-
isstjórnarinnar 1990 með heiðrinum af gerð þjóðarsátt-
arsamninganna, eins og ég hef raunar áður vikið að í
pistli hér. Ekki síst vegna þeirrar ómerkilegu fram-
komu forsetans, þótti mér svo ofurvænt um þetta fram-
tak SA og ASÍ. Og nú er þess krafist að ég biðjist af-
sökunar! Ég held ég láti það ógert!
Það eina sem ég ætla að hrósa forsetanum fyrir, er að
hann skuli hafa haft vit á því að koma ekki til Flateyrar
um helgina, þar sem fjölskylda, vinir og samferðarmenn
heiðruðu minningu Einars Odds. Ég fullyrði að forset-
inn hefði ekki verið velkominn í þeim hópi. agnes@mbl.is
Agnes
Bragadóttir
Pistill
Af verkunum þekkjum við þá
FRÉTTASKÝRING
Eftir Unu Sighvatsdóttur
unas@mbl.is
Ú
tigangsfólk í Reykjavík
er miklu fleira en rúm-
ast í því húsaskjóli sem
borgin býður upp á og
gefur hægagangur vel-
ferðarráðs við úrbætur til kynna að
málefni heimilislausra séu aftarlega í
forgangsröðinni. Stefnumótunar-
vinna fyrir næstu fimm ár hefur stað-
ið yfir mánuðum saman þótt lítið beri
á framkvæmdum, en á meðan standa
ónotuð fjögur færanleg smáhýsi sem
flutt voru til landsins fyrir rúmu ári
og ætluð heimilislausum.
Þrjú heimili fyrir útigangsmenn
eru nú rekin í Reykjavík og geta þau
þjónustað 24 einstaklinga í einu. Hins
vegar er gengið út frá því að fjöldi úti-
gangsfólks í Reykjavík sé á bilinu 40-
60 manns á hverjum tíma. Má því
áætla að á bilinu 16-36 einstaklingar
séu á götunni, án húsaskjóls, hið
minnsta. Þær tölur byggjast á
skýrslu sem samráðshópur á vegum
félagsmálaráðuneytisins vann árið
2005 en hafa frá fyrstu tíð verið nokk-
uð umdeildar þar sem því hefur verið
haldið fram, einkum af starfsfólki
heimila fyrir útigangsfólk, að í raun
sé um mun fleiri einstaklinga að
ræða.
Skilgreiningaratriði hversu
margir teljast heimilislausir
Í skýrslunni var ákveðið að miða
við þrönga skilgreiningu á heim-
ilisleysi og nota hugtakið húsnæðis-
leysi, sem tekur til þeirra sem eru
verst settir og eiga engan samastað.
Miðað við þá skilgreiningu töldust að-
eins 5 konur vera heimilislausar árið
2005, en fram kemur í skýrslunni að
skýring þess hve talan er lág geti m.a.
verið sú að sumar konur bjóði líkama
sinn í staðinn fyrir húsaskjól og dvelj-
ist því oft í heimahúsum. Samkvæmt
þarfagreiningu sem Rauði krossinn
gerði árið áður, 2004, voru a.m.k. 20
heimilislausar konur í Reykjavík, og
virðist fjöldinn því vera skilgreining-
aratriði og mjög á reiki.
Heimilin þrjú, sem Reykjavík-
urborg hefur komið á fót á und-
anförnum sex árum, eru í raun öll
ætluð körlum, ýmist til langtíma- eða
skammtímadvalar. Þess utan býðst
körlum skjól allan sólarhringinn í
Gistiskýlinu að Þingholtsstræti 25,
þar sem eru 16 pláss en til stendur að
fjölga þeim upp í 20 á næstu vikum til
að anna aðsókninni.
Konum býðst næturgisting í Konu-
koti, þar sem eru alls 8 gistirými og
hefur gistinóttum fjölgað ár frá ári,
en ekki hefur fengist fjármagn til að
hafa opið þar allan sólarhringinn
heldur þurfa konurnar að vera farnar
út á hádegi og er hleypt aftur inn kl.
17, en í millitíðinni eiga þær ekki í
neitt hús að venda. Ekkert heimili er
rekið sérstaklega fyrir konur í
neyslu.
Litlar úrbætur fyrir áramót
Starfshópur Velferðarráðs, sem
skipaður var í fyrra, hefur einkum
rætt þrjú viðbótarúrræði fyrir úti-
gangsfólk. Enn hefur ekki komið til
framkvæmda, en að sögn Stellu Víð-
isdóttur, sviðsstjóra Velferðarsviðs,
verða tillögurnar lagðar fyrir Vel-
ferðarráð strax að loknum sumar-
fríum. M.a. hefur verið rætt um að
opna nýtt langtímaheimili fyrir kon-
ur með 3-4 plássum, en vinna að því
mun líklega ekki hefjast fyrr en
haustið 2009. Nýlega var svo samið
við Heilsuverndarstöðina um rekstur
nýs áfangaheimilis fyrir allt að 20
manns til að veita stuðning eftir með-
ferð. Loks eru það smáhýsin fjögur
sem beðið hafa ónotuð frá því í fyrra,
en nú er stefnt að því að tvö verði
reist í september og hin tvö fyrir ára-
mót. Í millitíðinni eru því enn allt að
36 manns, og jafnvel fleiri, á götunni í
Reykjavík.
Morgunblaðið/Golli
Úrræðaleysi Flest útigangsfólk stríðir við alvarleg veikindi, s.s. áfengissýki.
Tugir heimilislausra
á götunni í Reykjavík
SMÁHÝSIN sem til stendur að reisa
á Granda voru flutt hingað til lands
að frumkvæði Félagsbústaða hf.
fyrir um ári. Eitt hús var þegar sett
upp til sýnis fyrir fjölmiðla, en síð-
an hefur ekkert gerst heldur hin
húsin þrjú beðið ósamsett hjá verk-
takanum og ástæðan sögð vera
lóðaskortur. Húsin eru hins vegar
færanleg og mætti því auðveldlega
setja þau niður tímabundið og flytja
svo síðar ef þess þyrfti. Þau eru ætl-
uð einstaklingum sem ekki eru hæf-
ir í sambýli með öðrum vegna veik-
inda, en einnig heimilislausum
pörum, sem hingað til hefur ekki
boðist vist í gistiskýlum á sama stað
og kjósa sumir heldur að gista t.d. í
tjöldum eða gámum, en að skiljast
þannig frá makanum. Nú stendur
til að tvö húsanna verði reist fyrir
september, og hin tvö fyrir áramót.
PLÁSSFREK
SMÁHÝSI?
Smáhýsi götufólksins
mbl.is | Sjónvarp
››