Morgunblaðið - 15.07.2008, Qupperneq 20

20 ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ER ekki gaman að
vera ljósmóðir? Þessi
spurning heyrist oft og
henni fylgir gjarnan
blítt bros og aðdáun,
þegar ég segi við hvað
ég starfa. Svarið er að
sjálfsögðu já – ég er
stolt af að vera ljós-
móðir og tel að varla
finnist meira spennandi
starf.
Ég hef farið í gegnum
langt og strangt nám til
að verða ljósmóðir. Til
að komast í ljósmóð-
urnám er krafa um BSc-
próf í hjúkrunarfræði
sem tekur fjögur ár.
Eftir það þarf tveggja
ára háskólanám sem
endar með embættis-
prófi í ljósmóð-
urfræðum. Það tekur
því sex ár í háskóla að
verða ljósmóðir. Ljós-
mæður starfa víða í
samfélaginu og eru sér-
fræðingar í barneign-
arferlinu, þ.e. meðgöngu, fæðingu og
sængurlegu. Þær starfa bæði á heil-
brigðisstofnunum og sjálfstætt í
heimahúsum og felast störf þeirra í
að fylgjast með og stuðla að heilbrigði
móður og barns, fræðslu og stuðningi
við verðandi foreldra, veita fæðing-
arhjálp og annast fjölskylduna í
sængurlegu.
Ljósmæður segja stundum að það
séu forréttindi að fá að vera með fólki
á mikilvægustu augnablikum lífsins.
Það er auðvitað sérstakt að vera þátt-
takandi í þessum örlagastundum þeg-
ar barn fæðist. En forréttindi duga
skammt þegar þau mannréttindi að
fá sanngjörn laun fyrir
krefjandi starf eru að
engu höfð. Nú hafa
kjarasamningar ljós-
mæðra verið lausir síð-
an 30. apríl síðastliðinn
en ekkert hefur þokast í
átt til samninga. Um
helmingur starfandi
ljósmæðra hefur nú
sagt starfi sínu lausu.
Það virðist sem gleðin
yfir spennandi og gef-
andi starfi dugi skammt
gegn því misrétti sem
samninganefnd rík-
isvaldsins beitir við
samningaborðið, en þar
eru ljósmæðrum boðin
miklu lægri laun en öðr-
um háskólamenntuðum
starfsmönnum hjá
sama vinnuveitanda.
Skilaboð samninga-
nefndar eru skýr –
menntun, ábyrgð og
reynsla eru virt að vett-
ugi! Innan BHM eru
ljósmæður með þeim
lægst launuðu þrátt fyr-
ir að vera, ásamt einu
öðru félagi innan raða
BHM, með mestu
menntunarkröfurnar.
Meðalgrunnlaun ljósmæðra eru um
73 þúsund krónum lægri en með-
algrunnlaun sex efstu félaga innan
bandalagsins. Þrátt fyrir það virðist
vinnuveitandi okkar ala á misrétti
milli háskólamenntaðra starfsmanna
sinna. Er hugsanlegt að þetta sé
vegna þess að ljósmæðrastéttin telst
til svokallaðra kvennastétta?
Það er sorglegt að margar ljós-
mæður virðast ekki hafa séð annan
kost í stöðunni en að segja störfum
sínum lausum. Ég leyfi mér að full-
yrða að flestar ef ekki allar starfs-
ystur mínar myndu kjósa að sinna
ljósmóðurstarfinu áfram en nú eru
þær búnar að fá nóg af mismunun.
Nokkurra mánaða kjaraviðræður
hafa engan árangur borið – skilaboð
ríkisvaldsins eru á þann veg að langt
nám, mikil ábyrgð og reynsla eru
ekki metin að verðleikum.
En það eru ekki bara brotin mann-
réttindi á heilli starfsstétt – það er
verið að brjóta á konum og fjöl-
skyldum þeirra. Það hlýtur að teljast
til mannréttinda í nútímasamfélagi að
hafa aðgang að öruggri heilbrigð-
isþjónustu. Í rannsóknum hefur kom-
ið fram að stuðningur og nærvera
ljósmæðra stuðlar að öryggi í barn-
eignarþjónustu og jákvæðri fæðing-
arupplifun kvenna. En skilaboð
samninganefndar til fæðandi kvenna
eru augljós – réttur þeirra til öruggr-
ar heilbrigðisþjónustu er að engu
hafður!
Hvar eru nú öll fögru kosningalof-
orðin um afnám kynjabundins launa-
misréttis? Nú er komið tækifæri fyrir
stjórnmálamenn til að hrinda í fram-
kvæmd því sem lofað var og gera
kynjabundinn launamun að engu.
Það er nefnilega fleira mikilvægt í
þjóðfélaginu en stórframkvæmdir á
borð við byggingar, jarðgöng og
virkjanir!
Ljósmæður hafa fundið fyrir mikl-
um meðbyr frá fólkinu í landinu í bar-
áttu sinni fyrir leiðréttingu launa.
Slíkur meðbyr styrkir baráttuna og
er óskandi að hann verði til þess að
opna augu samninganefndar ríkisins
fyrir því hróplega óréttlæti sem hún
stendur fyrir! Ljósmæður eru ekki að
fara fram á launahækkun heldur
launaleiðréttingu.
Ætla ráðamenn landsins að sitja
aðgerðarlausir meðan þeir horfa á
eftir vel menntuðum og reyndum
ljósmæðrum í önnur störf með ófyr-
irsjáanlegum afleiðingum fyrir barn-
eignarþjónustu í landinu?
Ljósmóðir – forréttindi
eða mannréttindi
Valgerður Lísa Sig-
urðardóttir skrifar
um menntun og
launakjör ljósmæðra
» Ljósmæður
krefjast
launaleiðrétt-
ingar. Langt
nám, mikil
ábyrgð og
reynsla eru ekki
metin. Helm-
ingur starfandi
ljósmæðra hef-
ur sagt upp
störfum.
Valgerður Lísa
Sigurðardóttir
Höfundur er ljósmóðir á Kvennasviði
Landspítala - háskólasjúkrahúss.
SL. sunnudag
fjallaði staksteinahöf-
undur Morgunblaðsins
um Saving Iceland-
hópinn, undir titlinum
„Aðgerðahópar og sell-
ur“. Hann sagði frá að-
gerðabúðum hópsins á
Hellisheiði og setti
fram lista yfir hegðun
sem búast mætti við af
þeim sem taka þátt í aðgerðum
hópsins í sumar, þ.e. ,,reyna að mana
lögregluna í slag, hlekkja sig við það
sem hendi er næst, vinna minni hátt-
ar skemmdarverk, trufla löglega
starfsemi fyrirtækja eða almenna
umferð“. Samkvæmt honum er þetta
hegðun sem einkennt hefur starf-
semi hópsins síðustu árin.
Við hjá Saving Iceland beitum
beinum aðgerðum og borgaralegri
óhlýðni í aðgerum okkar gegn kapít-
alisma í formi stóriðjuvæðingar Ís-
lands – því neitum við ekki. Við
hlekkjum okkur hins vegar ekki við
það sem hendi er næst, heldur
vinnuvélar sem notaðar eru við eyði-
leggingu náttúrunnar. Þannig stöðv-
um við eyðilegginguna tímabundið.
Það dettur engum í hug að læsa lík-
ama sinn við stærðarinnar vinnuvél
,,af því bara,“ – baráttuvilji og hug-
sjónir eru þar að verki.
Saving Iceland vinnur ekki
skemmdarverk önnur en þau að
valda þeim fyrirtækjum sem græða
á eyðileggingu, kúgun og ofbeldi,
fjárhagslegum skaða.
Við truflum starfsemi,
sem vissulega í sumum
tilfellum er lögleg, en
síðan hvenær er sama-
semmerki milli þess
sem er löglegt og rétt-
látt? Málið er ekki svo
einfalt, því ef svo væri,
væri hægt að réttlæta
mörg mestu voðaverk
mannkynssögunnar
bak við hugmyndina
um lög og reglu.
Framkvæmdir
tengdar álveri Norður-
áls í Helguvík eru löglegar í þeim
skilningi að Norðurál hefur leyfi til
þess að byggja hús, þ.e. álversbygg-
inguna á svæðinu. Önnur leyfi liggja
ekki fyrir; hvorki samningar um
orkuöflun og orkuflutning né heim-
ildir fyrir losun gróðurhúsaloftteg-
unda og starfsleyfi, og í raun er ekk-
ert sem bendir sérstaklega til þess
að svo verði. Samt sem áður er boð-
að til skóflustungu og hátíðarhalda,
og þannig látið líta út fyrir að grænt
ljóst hafi verið gefið fyrir fram-
kvæmdinni. Þar með verður sífellt
erfiðara að neita fyrirtækinu um til-
skilin leyfi. Bygging álversins er því
lögleg en framkvæmdin á sama tíma
siðlaus.
Saving Iceland manar lögregluna
ekki í slag en bregst auðvitað við
þegar lögreglan beitir ofbeldi. Í
ágúst 2006 keyrði Arinbjörn Snorra-
son, lögregluþjónn, á Ólaf Pál Sig-
urðsson, einn af þátttakendum í búð-
um hópsins við Snæfell, en sem
betur fer slapp hinn síðarnefndi með
skrekkinn. Þegar Ólafur kærði at-
vikið var málinu vísað frá en stuttu
síðar var því snúið gegn honum og
hann ásakaður um að hafa skemmt
lögreglubifreiðina sem Arinbjörn sat
í. Engin sönnunargögn lágu fyrir,
ekki voru teknar skýrslur af nokkr-
um viðstöddum og einu vitnin voru
fjórir lögregluþjónar sem allir voru
málsaðilar. Ólafur var sýknaður,
sem breytti því samt ekki að nafn
hans var með umfjölluninni sífellt
tengt við skemmdarverk. Lygum og
fölskum ásökunum sem þessum
þurfum við einnig að bregðast við.
Höfundur kallar okkur atvinnu-
mótmælendur án þess þó að útskýra
hvað hann á við. Líklegast meinar
hann að við fáum borgað fyrir þátt-
töku okkar í aðgerðunum. Undir lok
síðasta sumar fullyrti fréttastofa
RÚV að þeir sem taki þátt í aðgerð-
um Saving Iceland fái borgað fyrir
og fái þar að auki sérstakan „bónus“
ef viðkomandi er handtekinn. Án
þess að geta nokkra heimilda –
hverjar þær eru og hvaðan þær
koma – neitaði RÚV að draga stað-
hæfinguna til baka. Í kjölfarið festist
hugtakið „atvinnumótmælandi“ í
umræðuna um Saving Iceland og er
nú margoft notað þegar hópinn ber á
góma. Engum hefur þó tekist að
festa sönnur á þessa goðsögn, hvað
þá staðfest hvaðan umrædd laun eigi
að koma. Hugtakið virðist hins veg-
ar vera svo fast í umræðunni að það
krefst hvorki útskýringa né rök-
semda. Morgunblaðið fetar hér
sömu spor og RÚV.
Að lokum fer höfundur með fjar-
stæðukennda fullyrðingu, þar sem
hann segir að aðgerðir okkar
skemmi fyrir annars góðum málstað
umhverfisverndar. Þessa fullyrð-
ingu hefur margsinnis áður heyrst
en aldrei fylgir henni nokkur rök-
stuðningur. Það væri áhugavert að
fá heyra útskýringu á því hvernig og
hvers vegna slíkt ætti að gerast.
Sú útskýring kemur þó líklega
aldrei því róttæk barátta einfaldlega
getur ekki skemmt nokkurn mál-
stað. Skemmdi tilraun Claus von
Stauffenbergs til að myrða Adolf
Hitler, baráttuna gegn nasisma?
Skemmdi þátttaka Nelson Mandela í
herskárri andspyrnu, baráttuna
gegn aðskilnaðarstefnunni í Suður-
Afríku? Getur fólk virkilega snúist í
skoðun sinni á stóriðjuvæðingu Ís-
lands vegna þess að fólk með sömu
skoðanir hefur mismunandi trú á
áhrifum mismunandi aðferða? Nei,
því aðferðir andspyrnunnar breyta
ekki staðreyndunum. Kranaklifur
breytir ekki þeirri staðreynd að
náttúra er eyðilögð vegna orkuöfl-
unar fyrir stóriðju? Sá sem hlekkjar
sig við vinnuvél breytir því ekki að
menningarleg þjóðarmorð eiga sér
stað í þriðja heiminum vegna báx-
ítgraftar fyrir álframleiðslu og börn
eru drepinn í Írak og Afganistan
með vopnum framleiddum af Alcoa.
Saving Iceland er ekki stikkfrí frá
gagnrýni. Hún þarf hins vegar að
vera byggð á öðru en ósannindum og
goðsögnum til að hægt sé að taka
mark á henni.
Róttækar aðgerðir og
atvinnumótmælendur
Snorri Páll Jónsson
Úlfhildarson svarar
umfjöllun í Stak-
steinum
» Staksteinahöfundur
Morgunblaðsins fer
með fjölmörg ósannindi
um aðgerðir Saving Ice-
land-hópsins. Róttæk
barátta getur ekki eyði-
lagt góðan málstað.
Snorri Páll Jónsson
Úlfhildarson
Höfundur er listamaður og
talsmaður Saving Iceland.
ÞAÐ bar til tíðinda í
dag að Jón Bjarnason
alþingismaður var
ekki á móti neinu sér-
stöku. Hann var að
vísu á harmonikk-
umóti og tókst því að
vera á móti, og bjarg
með því sinni sálar-
heill og flokksins alls.
Á móti Norðurlandi
Fyrir skemmstu
skrifaði Jón þessi, á
móti uppbyggingu at-
vinnulífs á Norður-
landi. Þannig er, að ál-
versáform á
Norðurlandi hafa náð
þeim hæðum að ergja
þá sem ávallt eru á
móti, þ. á m. títt-
nefndan Jón. Er það
stór áfangi að ná þeim
styrk og megum við
Norðlendingar vel við
una. Líklega heldur
Jón um þetta mót eða mælir þessu
mót. Enda eru mótmæli ær og kýr
flokkssauðanna í hjörð Jóns. Jarmur
þeirra heyrist um svo í mörg þúsund
vatta hátölurum hjá söngvurum og
hljóðfæraleikurum sem vita ekki
evru sinna tal.
Á móti orkuöflun
Ekki hefur Nonni mikla trú á
skynsemi Norðlendinga. Telur þá
heimska að vilja taka þátt í um-
hverfisvænni orkuöflun og flón að
ætla nýta orkuna til atvinnu-
uppbyggingar. Þessar hræður á
Norðurlandi sem kusu Jón á þing
ættu að lesa greinar Jóns en engum
er hægt að vilja svo illt að lesa þing-
ræður hans.
Ekki á móti
skoðanakönnunum!
Óhróður þingmannsins í garð
Norðlendinga tekur á sig svip ís-
lenskrar fyndni þegar hann talar af
vankunnáttu og valdsmennsku um
hvað sveitarstjórnir „ættu“ að gera.
Jú, láta gera skoðanakannanir. Nú
bætist í safnið „eitthvað annað“. Síð-
ast voru það fleiri lögreglumenn
sem áttu að bjarga byggðunum, nú
eru það fleiri skoðanakannanir.
Húrra!
Á móti framtíðinni
Að eiga náttúruperlur „ósnortnar
til framtíðar“ er sérstakt tungutak
manns sem hefur ákveðið stutt land-
níðslu og ofbeit í tugi ára. Und-
irþægnin og aumingjaskapurinn
kristallast síðan í hjali þingmannsins
um hitt og þetta sem sé á „heims-
mælikvarða“. Er það mælikvarði
Kínverjans sem þarf að opna nýja
kolanámu a sjö stunda fresti? Er
það mælikvarði Úgandabúans sem
þarf að ganga 17 km til að ná í vatn?
Eða átti þarna að standa „heimsk-
mælikvarða“? Er það ekki mæli-
kvarði þingmannsins á möguleikum
á þingsæti í næstu kosningum!
Hér er á ferðinni umhverfissnobb
af slæmri tegund. Höfnum því. Jafn-
sjálfsagt er að taka upp umræðuna
um náttúruperlur og verndun. Þar
höfum við Norðlendingar engu að
kvíða.
Á móti fortíðinni
Í lokin gleðst þingmaðurinn Jón
yfir því sem hann telur vera slakan
árangur borana í leit að orku á
Norðurlandi. Þingmaðurinn getur
heldur ekki leynt gleði sinni yfir því
að hann vænti þess að orkan verði
ekki nóg til reksturs álvers í Bakka.
Hann boðar síðan virkjun allra fall-
vatna Norðurlands.
Skaði íbúa ef illa tekst
til er þingmanninum
ekki hugleikinn.
Var þingmaðurinn
að tala um framtíð?
Honum ferst betur að
tala um fortíðina. Og
mótmæla henni. Þar er
hann á réttri hillu.
Að lokum
Það stórkostlega í
þessu öllu saman hjá
Jóni er að hann hefur
gleymt þeirri stað-
reynd að það voru
Vinstri grænir í sveit-
arstjórn Húsavík-
urbæjar sem komu
þessu góða verkefni af
stað: Sjálfbært sam-
félag – álver á Bakka.
Í stað þess að standa
og falla með ákvörð-
unum sinna manna
beitir hann tækni sem
þekkt er og meira að
segja var mikið gert
grín að í frægri sjón-
varpsþáttarröð sem
bar nafnið „Já, ráð-
herra“. Í grófum
dráttum gekk hún út á eftirfarandi:
Ef eitthvað verkefni, þó gott væri,
var mönnum ekki að skapi var yfir
það lagst og reynt að finna stað-
reyndarvillur, ef það gekk ekki var
farið að dreifa efasemdum um for-
sendur verkefnisins með ýmsum
leiðum og að lokum ef það gekk illa
voru þeir sem verkefnið leiddu
sagðir gagú, eða á góðri íslensku
kallaðir Bakkabræður.
Stórtíðindi –
Jón Bjarnason
ekki á móti í dag!
Sigurjón Bene-
diktsson
er ekki samstíga
þingmanninum
Jóni Bjarnasyni
Sigurjón Benediktsson
» Þessar
hræður á
Norðurlandi
sem kusu Jón á
þing ættu
að lesa greinar
Jóns
en engum er
hægt
að vilja svo illt
að lesa þing-
ræður hans.
Höfundur er tannlæknir og
umhverfissinni.