Morgunblaðið - 10.08.2008, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Á
hugi minn fyrir kvik-
myndum hefur alltaf
verið mikill. Þegar ég
kláraði MR ætlaði ég í
pólska kvikmyndaskól-
ann, en þurfti þá að hafa tveggja ára
háskólanám að baki til þess að kom-
ast inn. Ég fór þá í sagnfræði í Há-
skóla Íslands og vann á deild 13, sem
var útibú frá Kleppi. Í því fólst meðal
annars að fara með konurnar inni á
Kleppi í förðun og snyrtingu hjá nem-
endum Margrétar Hjálmtýsdóttur,
sem rak snyrtiskóla. Þannig kynntist
ég Margréti. Hún var alveg ótrúleg
manneskja og flottasta kona ever.
Verst að hún skildi aldrei vilja láta
gera um sig mynd. Kynnin leiddu til
þess að ég fór í eins árs nám í Snyrti-
skóla Margrétar og þaðan lá svo leið-
in til New York þar sem ég lærði
förðun fyrir kvikmyndir, sjónvarp og
ljósmyndir.
– Og fórst aldrei í pólska kvik-
myndaskólann?
„Nei. Förðunin varð upphafið að
leið minni inn í íslenzka kvikmynda-
heiminn. Þegar ég kom heim frá New
York vann ég sem farðari við Punkt-
ur, punktur komma strik og Jón Odd
og Jón Bjarna, en síðasta myndin þar
sem ég er skráður farðari er Löggulíf
1985.
Annars hef ég prófað öll störf í
kvikmyndageiranum held ég; auk
þess að farða hef ég verið hljóð-
maður, kvikmyndatökumaður, leik-
stjóri,upptökustjóri, klippari og fram-
leiðandi. Það hefur ýmsa kosti að
vera margfaldur í roðinu, einkum við
gerð heimildarmyndanna, þar sem
áhöfnin er talsvert einfaldari og fá-
mennari en þegar um langar kvik-
myndir er að ræða.“
Allt snerist um
kvikmyndir
– Af hverju þessi áhugi á kvik-
myndum?
„Pabbi vann hjá Símanum og kana-
sjónvarpið kom mjög snemma inn á
heimilið. Foreldrar mínir sóttu reglu-
lega kvikmyndahús og ég fór alltaf
með. Svo komst ég í kynni við Friðrik
Þór Friðriksson og eftir það snerist
allt um kvikmyndir. Hann frumsýndi
Njálu í Háskólabíói og fyrir ágóðann
keypti hann filmur og bensín á bílinn
og við gerðum heimildamyndina Eld-
smiðinn. Þar var ég hljóðmaður.
Sama ár, þetta var 1982, gerðum við
Rokk í Reykjavík. Hún átti nú bara
að vera stutt heimildarmynd en end-
aði sem kvikmynd í fullri lengd. Þetta
var viðfangsefni sem var svo stórt og
spennandi. Á þessum árum var allt að
gerast í tónlistinni á Íslandi. Í rokk-
inu og pönkinu var að koma fram nýtt
og ferskt tónlistarfólk, sem átti held-
ur betur eftir að láta að sér kveða.
Um þetta varð að gera alvöru mynd
með öllu sem því fylgir. Það var gríð-
arlegur áhugi fyrir myndinni. Það
urðu því ekki bara vonbrigði heldur
fjárhagslegt áfall þegar kvikmynda-
eftirlitið sá ástæðu til þess að banna
hana innan 14 ára og útiloka þar með
stóran hluta markhópsins. Fyrir okk-
ur þýddi þetta auglýsingagerð í tvö ár
til þess að losna við skuldirnar.
Við Friðrik vorum einnig saman
með Fjalaköttinn og kvikmyndablað-
ið. Lífið var einhvern veginn bara bíó.
Reyndar langaði mig að verða rit-
höfundur, en minn tjáningarmáti
varð kvikmyndin.“
Frá 1981 hefur Jón Karl unnið við
15 kvikmyndir, fimm leiknar stutt-
myndir, þrjár leiknar sjónvarps-
myndir, 10 heimildarmyndir og sex
þætti/þáttaraðir fyrir sjónvarp; sam-
tals 39 verkefni.
– Hvað af þessu höfðar sterkast til
þín?
„Mér finnst heimildarmyndin
skemmtilegust. Kvikmyndirnar eru
eins og túr á togara; þú ferð út, fiskar
og kemur svo aftur í land; mannskap-
urinn fer í sparifötin og drekkur sig
fullan. Svo skiljast leiðir og allt er bú-
ið. En heimildarmyndin er með þér
lengi, lengi, sumar árum saman og
þær verða svona einhver samfella í
lífinu, sem er bæði notaleg og
skemmtileg.“
Óskar á Stórhöfða og
Pompei norðursins
– Hvað ertu að vinna við þessa
stundina?
„Ég er að sjá fyrir endann á
þriggja ára vinnu við heimildarmynd
um Stórhöfðavita. Það vita sennilega
fæstir að þar er ekki bara veð-
urathugunarstöð, sem flytur fréttir af
misjafnlega miklu roki. Í Stórhöfða
fara fram stórmerkilegar umhverf-
isrannsóknir. Óskar Sigurðsson vita-
vörður starfar með virtustu umhverf-
isrannsóknarstofum heims, auk þess
sem hann hefur merkt fleiri fugla en
nokkur annar í heiminum, eða um 85
þúsund.
Í Stórhöfða fara fram mjög merki-
legar rannsóknir á atferli lundans.
Ég stefni að því að í myndinni komi
fram árangur af áður óþekktum að-
ferðum til að fylgjast með ferðum
lundans, en til þessa hafa menn lítið
vitað, hvar lundinn dvelur yfir vet-
urinn. Þessara niðurstaðna er því
beðið með mikilli eftirvæntingu.
Það var ekki vandalaust að mynda
þá Óskar og Ævar Pedersen fugla-
fræðing við lundamerkingarnar, þeir
unnu í miklum halla og ég varð að
vera eins afturhallanlegur og ég gat
og renna mér á rassinum með
myndavélina á eftir þeim. Svo bara
hyldýpið ofan í sjó. Ég neita því ekki
að það fór stundum um mig, en verk-
efnið var svo áhugavert að það tók úr
mér versta hrollinn.
Annars hefur vinnan við myndina
verið mjög skemmtileg og það eru
auðvitað algjör foréttindi að hafa
fengið að kynnast Óskari í Höfðanum
og hans stórkostlega ævistarfi. Ég
kynntist Óskari í gegnum Kristínu
Jóhannsdóttur fjarbýliskonu mína.
Kristín er markaðsfulltrúi Vest-
mannaeyja. Ég var með henni á fyr-
irlestri í Fiska- og náttúrugripasafn-
inu og veitti því þá eftirtekt að allir
Hann fór í gegnum förð-
un inn í kvikmyndagerð,
á nú 39 verkefni að baki
og er með ýmislegt á
prjónunum. Freysteinn
Jóhannsson ræddi við
Jón Karl Helgason kvik-
myndagerðarmann.
Pompei Norðursins Kristín Jóhannsdóttir hrinti hugmyndinni um Pompei Norð-
ursins í framkvæmd og Jón Karl gerir heimildarmynd um framvinduna.
Kvikmyndir
1981 Punktur punktur komma strik. Förðun. Leikstjóri: Þorsteinn Jónsson.
1981 Jón Oddur og Jón Bjarni. Förðun. Leikstjóri: Þráinn Bertelsson.
1982 Rokk í Reykjavík. Framleiðandi og hljóðupptaka. Leikstjóri: Friðrik Þór Frið-
riksson.
1983 Á hjara veraldar. Aðstoðarhljóðmaður. Leikstjóri: Kristín Jóhannesdóttir.
1984 Nýtt líf. Aðstoðarkvikmyndatökumaður og förðun. Leikstjóri: Þráinn Bertels-
son.
1984 Dalalíf. Aðstoðarkvikmyndatökumaður og förðun. Leikstjóri: Þráinn Bertels-
son.
Skammdegi. Aðstoðarkvikmyndatökumaður og förðun. Leikstjóri: Þráinn Bertels-
son.
1985 Löggulíf. Aðstoðarkvikmyndatökumaður og förðun. Leikstjóri: Þráinn Bert-
elsson.
1986 Stella í orlofi. Aðstoðarkvikmyndatökumaður. Leikstjóri: Þórhildur Þorleifs-
dóttir.
1987 Skytturnar. Aðstoðarkvikmyndatökumaður. Leikstjóri: Friðrik Þór Friðriksson.
1990 Pappírs Pési. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri Ari Kristinsson.
1992 Veggfóður. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Júlíus Kemp.
1995 Einkalíf. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Þráinn Bertelsson.
1996 Blossi. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Júlíus Kemp.
1997 Vildspor. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Simon Staho.
Leiknar stuttmyndir
1988 Ferðalag Fríðu 30 mín. Aðstoðarkvikmyndatökumaður. Leikstjóri: María Krist-
jánsdóttir.
1989 Enginn venjulegur drengur 30mín. Aðstoðarkvikmyndatökumaður. Leikstjóri:
Ari Kristinsson.
1995 Draumur um draum 45 mín. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Ásthildur Kjart-
ansdóttir.
1996 Sjálfvirkinn 30 mín. Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Júlíus Kemp.
2004 Móðan 14 mín. Leikstjóri, klippari og framleiðandi.
Leiknar sjónvarpsmyndir
1991 Sigla himinfley (4x50 mín). Stjórn kvikmyndatöku. Leikstjóri: Þráinn Bertels-
son
2006 Kalla kaffi. Kvikmyndataka. Leikstjóri: Hilmar Oddsson. Framleiðandi Saga
Film/Rúv
2006 Reykjavíkurnætur. Kvikmyndataka. Leikstjóri: Agnar Jón Egilsson. Framleið-
andi Blue Eyes/ Stöð 2.
Heimildamyndir
1982 Eldsmiðurinn 30 mín. Hljóðupptaka. Leikstjóri: Friðrik Þór Friðriksson.
1988 Í askana látið (4x45 mín). Hljóð og klipping. Framleiðandi Plus film. Leikstjóri:
Sigmar B. Hauksson.
1994 Saga tónlistar í 50 ár (1x55 mín). Stjórn upptöku, kvikmyndataka og klipp-
ing. Framleiðandi Plus film. Leikstjóri: Gestur Guðmundsson.
1994 Fegurð. Leikstjóri, kvikmyndataka, klipping. Framleiðandi Plus film.
2001 Fæðing Baldurs. Leikstjóri, kvikmyndataka og klippari. Framleiðandi Hugsjón
fyrir RÚV.
2001 Sönn íslensk sakamál 1x40 mín. Leikstjóri, kvikmyndataka og klippari. Fram-
leiðandi Hugsjón fyrir RÚV.
2002 Wild Seas of Iceland 52 mín. Leikstjóri, kvikmyndataka og klippari. Framleið-
andi Storm fyrir Stöð 2.
2003 Mótmælandi Íslands. Leikstjóri, kvikmyndataka og klippari. Framleiðandi 20
Geitur.
2005 Kórinn. Kvikmyndataka. Leikstjóri: Silja Hauksdóttir. Framleiðandi Spark.
2006 Shanghaiing Days. Kvikmyndataka. Leikstjóri: Magnús Viðar Sigurðsson.
Framleiðandi Saga film.
Þættir fyrir sjónvarp
1998–2000 Ljósbrot (32x30 mín), Kristall ( 62x30 mín). Stjórn upptöku, kvik-
myndataka og klippari. Framleiðandi Stöð 2.
2000-2001 M:2000 (Menningarborgin) 5x30 mín. Stjórn upptöku, kvikmyndataka
og klippari. Framleiðandi Hugsjón fyrir RÚV.
2000-2001
20 öldin 5x30mín. Klipping. Framleiðandi Hugsjón/Stöð 2.
2001-2002 Spírall: 10x30 mín. Stjórn upptöku, kvikmyndataka og klippari. Fram-
leiðandi Hugsjón/RÚV.
2003-2007 Eldsnöggt með Jóa Fel (50X30 mín). Leikstjóri, stjórn upptöku og
klippari. Kokkaþáttur fyrir Stöð 2 .
Lífið er bíó