Morgunblaðið - 20.08.2008, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 20. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HINN 18. júní 1958
var Æskulýðs-
sambands Íslands –
ÆSÍ – stofnað í húsa-
kynnum Stúdentaráðs
Háskóla Íslands í að-
albyggingu háskólans.
Voru þar komnir sam-
an fulltrúar nokkurra öflugra lands-
samtaka æskulýðsfélaga í landinu
en þeir höfðu undirbúið stofnun
ÆSÍ. Verkefni ÆSÍ var að koma
fram fyrir hönd landssamtaka
æskulýðsfélaga á Íslandi gagnvart
alþjóðasamtökum og erlendum
stofnunum, sem fjalla um æskulýðs-
mál á heimsvísu.
Undirbúningur að stofnun Æsku-
lýðssambands Íslands hafði legið
niðri frá komu Svíans David Wir-
mark á haustdögum 1957 þar til
fram á vor 1958 að hann hristi upp í
málinu að nýju. Fulltrúar nokkurra
landssambanda hittust á fundum og
síðan var ákveðið að stofna til heild-
arsamtaka íslenskrar æsku. Nauð-
synlegt þótti, að allar ungliðahreyf-
ingar stjórnmálaflokkanna tækju
þátt frá byrjun til að skapa meiri
frið um samtökin og varð það úr.
Alls urðu níu landssamtök stofn-
aðilar Æskulýðssambands Íslands
og voru það stjórnmálahreyfing-
arnar fjórar SUF (Samband ungra
framsóknarmanna), SUJ (Samband
ungra jafnaðarmanna), SUS (Sam-
band ungra sjálfstæðismanna) og
ÆF (Æskulýðsfylkingin), einnig
SBS (Samband bind-
indisfélaga í skólum),
UMFÍ (Ungmenna-
félag Íslands), ÍUT (Ís-
lenskir ungtemplarar),
SHÍ (Stúdentaráð Há-
skóla Íslands) og BÍS
(Bandalag íslenskra
skáta).
Í fyrstu stjórn
Æskulýðssambands Ís-
lands voru kjörnir Júl-
íus Jón Daníelsson,
formaður (frá SUF),
Bjarni Beinteinsson
(frá SHÍ), Hörður Gunnarsson (frá
SBS), Magnús Óskarsson (frá
SUS), og sr. Árelíus Níelsson (frá
ÍUT).
Formenn Æskulýðssambands Ís-
lands fyrstu árin voru Júlíus Jón
Daníelsson (1958-1959), Bjarni
Beinteinsson (1959-1960), Magnús
Óskarsson (1960-1962), Ólafur Eg-
ilsson (1962-1963), Skúli Norðdahl
(1963-1964), og Hörður Gunnarsson
(1964-1965).
Umsókn ÆSÍ var samþykkt á
þingi alþjóðlegu æskulýðssamtak-
anna World Assembly of Youth
(WAY) í Nýju-Delí á Indlandi 1958,
sem Magnús Óskarsson sótti. ÆSÍ
tók virkan þátt í starfi WAY og
sendi fulltrúa á þing þeirra, ráð-
stefnur og fundi víða um heim.
ÆSÍ var stofnaðili að CENYC-
Council of European National Yo-
uth Councils, Æskulýðsráðs Evr-
ópu, 1962. Í tilefni af því gaf Æsku-
lýðssambandið CENIYC forláta
fundarhamar sérsmíðaðan af hinum
rómaða listamanni Jóni Gunnari. Í
umsögn þáverandi formanns ÆSÍ
Ólafs Egilssonar segir: „Hamarinn
var af skemmtilegri hugmynda-
auðgi listamannsins gerður úr járni,
ýmist beinir teinar eða hringaðir
líkt og gormar. Honum fylgdi klof-
inn trjástofnsbiti með leðurhjörum
og var í stofninn greipt fyrir hamr-
inum þannig að luktist um hann
þegar hann var ekki í notkun. Trú-
lega er til ljósmynd af hamrinum
sem gaman væri að birta við hent-
ugt tækifæri, ekki síst þar sem
frægð Jóns Gunnars hefur haldið
áfram að vaxa af Sólfari hans við
Sæbraut sem nær hver ferðamaður
staldrar við til myndatöku eða læt-
ur mynda sig hjá.“
Það væri verðugt verkefni fyrir
Landssamtök æskulýðsfélaga –
LÆF – sem stofnuð voru fyrir fjór-
um árum og tóku yfir að hluta til
starfsemi Æskulýðssambands Ís-
lands, að kanna, hvort hamarinn sá
er enn í notkun eða hvar hann er
niðurkominn nú enda hefur hann
ekki aðeins sögulegt gildi vegna til-
efnis og gefanda heldur eigi síður
eykst mikilvægi og verðmæti grips-
ins í samræmi við rísandi frægð-
arsól listamannsins af Sólfari sínu.
Hörður Gunn-
arsson skrifar í til-
efni af því að 50 ár
eru liðin frá stofn-
un Æskulýðs-
sambands Íslands
» Verkefni ÆSÍ var að
koma fram fyrir
hönd æskulýðsfélaga á
Íslandi gagnvart al-
þjóðasamtökum og
stofnunum, sem fjalla
um æskulýðsmál á
heimsvísu.
Höfundur er stofnandi að Æskulýðs-
sambandi Íslands og stjórnarmaður
fyrstu 7 árin, formaður 1964-1965.
Stofnun Æskulýðssambands
Íslands fyrir 50 árum
Hörður Gunnarsson
ÞAÐ ER með ólík-
indum hvað margir
uppvakningar hafa átt
heima í Framsókn-
arflokknum gegnum
tíðina. Einu sinni átt-
um við Hvergerðingar
einn slíkan, Jónas frá
Hriflu. Hann bjó á
sumrin í Fífilbrekku
hér undir Reykjafjall-
inu, keyrði um á fín-
um Pachard-bíl, en
átti dálítið erfitt með
að aka og mæta öðr-
um bílum. Hann lét
því gera afleggjara
með stuttu millibili, á
Krísuvíkurveginum,
sem gárungarnir köll-
uðu „Jónasa“. Þegar
kom að því að Hver-
gerðingar hættu sam-
starfi við Ölfusinga og
stofnuðu nýtt sveitar-
félag, þá átti Jónas
stóra rullu í þeim leik,
ásamt Guðjóni í Gufu-
dal og Unnsteini, skólastjóra á
Reykjum. Hvergerðingar sem
voru orðnir þreyttir á fram-
kvæmdaleysi Ölfushrepps stofnuðu
nýtt sveitarfélag, en fengu aðeins
smásneið af landi Reykja hinum
megin Varmár, þ.e. lóðina í kring-
um sundlaugina þar sem Lárus J.
Rist hafði staðið fyrir sundlaug-
arbyggingu. Auðvitað áttu Hver-
gerðingar heimtingu á því að fá
alla Reykjatorfuna í sinn hlut; rík-
ið átti jörðina hvort sem var; en
einhver ómennsk framsókn-
arstefna var í gangi um að það
skyldi gert sem minnst fyrir æv-
intýramennina í Hveragerði eins
og einn bóndinn orðaði það á fundi
um skiptingu hreppsins. Aldís
Hafsteinsdóttir, núverandi bæj-
arstjóri í Hveragerði, er fyrst til
að vekja athygli á þessu máli og
heimta rétt okkar Hvergerðinga
til landsins. Mér finnst að nú eigi
að gera alvöru úr hlutunum. Það
þarf að leggja fram frumvarp á
Alþingi og fá það í gegn á næsta
þingi. Þetta ætti að vera auðvelt ef
sjálfstæðismenn styðja bæj-
arstjóra sinn. Þorlákshafnarbúar
skilja náttúrlega ekkert í málinu
eins og Ólafur Áki, bæjarstjóri
þeirra, sagði og presturinn Baldur
staglast á því að um Hveragerð-
isdeild Sjálfstæðisflokksins sé að
ræða. Við frábiðjum okkur slíkar
sendingar og það í fallegu kirkj-
unni okkar, sem hefur einn besta
hljómburð sem til er á landinu.
Ráðherrar geta breytt þessu
máli ef þeir hafa dug til. Hvað
gerði ekki Hannibal Valdimarsson
þegar hann fékk sneið af þessu
landi fyrir verkalýðshreyfinguna í
Ölfusborgum og skulu honum
ávallt færðar þakkir fyrir það.
Fólkið sem býr á Reykjum þarf
alltaf að fara í gegnum bæinn okk-
ar til þess að komast til síns
heima. Þetta svæði í kringum
Hveragerði á að sjálfsögðu að til-
heyra sveitarfélaginu,
þó að ekki væri litið á
það nema frá land-
fræðilegu sjónarmiði.
Og Reykjatorfan hef-
ur ávallt verið í
Hveragerði í huga
fólks á svæðinu. Mér
finnst að við ættum að
slíta öllu samstarfi við
Þorlákshöfn ef þeir
ekki skilja sjónarmið
okkar Hvergerðinga.
Hvergerðingar ættu
að geta búið til nýjan
kirkjugarð í sínu landi
og Ölfushreppur get-
ur þá bara átt Kot-
strandarkirkjugarð í
friði fyrir okkur.
En nú er kominn
nýr uppvakningur
Framsóknar til sög-
unnar. Óskar Bergs-
son heitir hann og
boðar nýja trú á land-
ið og atvinnu-
uppbyggingu í
Reykjavík, þar sem
allt er í kaldakoli í
pólitíkinni. Og það á
að fórna okkur Hver-
gerðingum einu sinni
enn. Fyrri meirihluti í Reykjavík
var búinn að slá Bitruvirkjun af,
eftir harða baráttu umhverf-
isverndarsinna, en nú á að halda
áfram með Bitruvirkjun, og af
hverju? Af því að Orkuveita
Reykjavíkur er búin að eyða um 1
miljarði í rannsóknir á svæðinu.
Það eru peningarnir sem eiga að
fá að ráða, frekjan í OR sem
flennir sig út um allar koppa-
grundir með tilraunaborholur á
borholur ofan og óafsakanlegan
útblástur brennisteinsvetnis (H2S)
skv. grein Pálma Stefánssonar
efnaverkfræðings í Mbl. 14.8.
2008. Við Hvergerðingar erum
steinsnar frá þessari virkjun og
því verður mikil loftmengun frá
henni í Hveragerði. Bæjarstjórinn
okkar hefur sagt sína skoðun á
málinu og tekið afstöðu með sínu
fólki, bæjarbúum. Hvað um börnin
í Hveragerði? Hvers eiga þau að
gjalda? Af hverju er ekki farið í
heildstætt umhverfismat á virkj-
unum á Kolviðarhóli, Hverahlíð og
Bitru? Óskar Bergsson segir þá
vitlausustu setningu sem ég hef
lengi séð í viðtali í Mbl. í dag: „En
Bitruvirkjun er á Hellisheiði, nán-
ast undir háspennulínunum, og ef
við getum ekki virkjað þar, þá veit
ég ekki um neinn stað á Íslandi
þar sem við getum borað eftir
heitu vatni.“ Sem sagt, það er í
lagi að bora þar af því Bitran er
undir háspennulínunum. Það er
ekkert minnst á mengun frá þess-
ari virkjun og áhrif af henni á
okkur Hvergerðinga, eða jafnvel
Reykvíkinga. Þá er ekkert minnst
á náttúruperluna þarna og svæðið
í kring sem útivistarsvæði lands-
manna allra. – Í þessu sambandi
vil ég segja við Óskar. Þegar
Orkuveitan boraði í hrauninu vest-
an við Hveradali kom hún allt í
einu niður á heitavatnsæð sem hún
vissi ekkert um. Væri ekki ráð fyr-
ir Óskar að fylgjast dálítið betur
með hvað er að gerast. Ég gæti
t.d. trúað því að það mætti finna
nóg af borsvæðum í óbyggðum á
Reykjanesi, lengra frá nátt-
úruperlum á borð við Bitru.
Það er hörmung að sjá fram-
kvæmdirnar vestan við Hellisheiði
þar sem vatnspípurnar liggja í
hrauninu beggja vegna vegar.
Auðvitað átti að leggja þær í jörð.
Og að sjá allar háspennulínurnar
uppi á Hellisheiði, það er öm-
urlegt. En þetta viðgengst með
vitlausum lögum eða lagaleysi. Ís-
land er löngu orðið stjórnlaust
land og það er tímabært að taka í
taumana.
Svanur Jóhann-
esson skrifar um
Bitruvirkjun og ná-
grenni Hveragerðis
»En nú er
kominn nýr
uppvakningur
Framsóknar til
sögunnar. Ósk-
ar Bergsson
heitir hann og
boðar nýja trú á
landið og at-
vinnuuppbygg-
ingu í Reykjavík
...
Höfundur er bókbindari og eldri
borgari.
Svanur Jóhannesson
Draugur
uppvakinn
ÚRSKURÐUR um-
hverfisráðherra um
sameiginlegt umhverf-
ismat atvinnu-
uppbyggingar á Norð-
urlandi hefur ekki
verið reistur á miklum
rökum. Því sá ráð-
herra sig tilneydda til
að koma á sérstökum
fundi til að „útskýra“ og „leiðrétta“
ýmislegt í úrskurðinum. Engu gat
ráðherra þó svarað á þeim fundi,
hvað þá útskýrt eða leiðrétt. Úr-
skurðurinn – sextán þéttritaðar
blaðsíður, fjórir mánuðir í vinnslu,
sem kostar árstöf á ákvörðun um
atvinnuuppbyggingu á Norður-
landi, færir bönkunum einn millj-
arð í vexti – þessi úrskurður er
fúsk.
Af „færustu“
sérfræðingum
Á þessum dæmalausa fundi á
Húsavík sté í pontu varaoddviti
Skútustaðahrepps. Benti hann á að
ráðherrra hreykti sér af því að all-
ir færustu aðilar á sviði umhverf-
isréttar og stjórnsýslu hefðu verið
með í ráðum þegar úrskurðurinn
dæmalausi var settur saman. Ráð-
herra væri vinur laga og reglu-
gerða að eigin sögn og ynni sitt
starf samkvæmt bestu fáanlegu
ráðgjöf þegar hennar eigin vit
nægði ekki til. En hvaða skussar
og aular eru þá alltaf að skera úr,
gefa ráð, meta, deila og drottna í
Skipulagi ríkisins?
Af umhverfis-
snobbklúbbnum
Landvernd
Það vekur líka at-
hygli að snobbklúbbur
svörtu náttúruvernd-
arinnar kærir bæði
verkefnið á Norður-
landi og eins á Suð-
urnesjum á síðasta
degi tilskilins frests.
Tilviljun? Þarna er
klúbbur sem hefur
enga aðra hagsmuni
en þá að tryggja sjálfum sér
dægrastyttingu og einhverjum ör-
fáum lífsviðurværi. Um að gera að
kæra og kæra allt sem hægt er
sem lengst frá höfuðstöðvunum.
Þessir aðilar sjá um að kæra:
Björgólfur Thorsteinsson rekstr-
arhagfræðingur, formaður Land-
verndar; Freysteinn Sigurðsson
jarðfræðingur, varaformaður; Guð-
mundur Steingrímsson heimspek-
ingur; Guðrún Tryggvadóttir,
framkvæmdastjóri Náttúran.is;
Ingibjörg Elsa Björnsdóttir um-
hverfisfræðingur; Karl Ingólfsson;
Magnús Hallgrímsson verkfræð-
ingur; Sigrún María Kristinsdóttir,
blaðamaður og nemi í umhverf-
isfræðum við HÍ; Sveinbjörn
Björnsson, jarðfræðingur og fv.
rektor Háskóla Íslands; Þórunn
Pétursdóttir, landgræðslufulltrúi á
Vesturlandi.
Starfsfólk Landverndar, fimm
talsins, hefur svo lifibrauð af kær-
unum. Og hverjir eru svo í Land-
verndarklúbbnum? Að baki Land-
vernd standa 50 áhugasamtök og
fyrirtæki. Um 300 einstaklingar
hafa skráð sig í samtökin. Allflestir
þessara 300 eru náttúrusnobbarar
sem eta sig reglulega metta á um-
hverfismat frá ráðuneytinu og
Skipulaginu. Engar upplýsingar er
að fá um reikninga, fjármögnun né
fundarsókn á heimasíðu klúbbsins.
Af hæfum ráðherra!
Á Norðurlandi búa 40.000 manns
sem láta ekki lítinn klúbb öfgafólks
kúga sig þótt glerfínn ráðherra sé í
klúbbnum. Ráðherra hefur áður
sent atvinnuuppbyggingunni í land-
inu tóninn. Í 24 stundum 28. júní
sl. sagði umhverfisráðherra: „Í
stefnulýsingu ríkisstjórnarinnar er
alveg skýrt um hvaða verkefni við
höfum sameinast á þessu sviði. Ég
styð hvorki uppbyggingu álvers á
Bakka, í Helguvík né annars stað-
ar. Ég styð hvorki uppbyggingu ál-
vers á Bakka, í Helguvík né annars
staðar.“ Svo mælir Þórunn Svein-
bjarnardóttir umhverfisráðherra í
blaðaviðtali.
Getur þessi sami ráðherra kveð-
ið upp úrskurð sem á að byggjast á
jafnræði, meðalhófi, hæfi, rann-
sóknum og sanngirni?
Undrabörnin í umhverfis-
ráðuneytinu og skussarnir
í Skipulaginu
Sigurjón Benedikts-
son segir úrskurð
umhverfisráðherra
fúsk
» Allflestir þessara 300
einstaklinga í Land-
vernd eru náttúru-
snobbarar sem eta sig
reglulega metta á um-
hverfismat frá ráðu-
neytinu og Skipulagi
ríkisins.
Sigurjón Benediktsson
Höfundur er tannlæknir með áhuga á
umhverfi sínu.
Vestfirsku
kjarakaupin
Frá Bjargtöngum
að Djúpi
Öll 10 bindin á 9.500 kr.
Frí heimsending.
Upp með Vestfirði!
Pantanir: 456 8181 • jons@snerpa.is