Morgunblaðið - 19.09.2008, Side 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMBER 2008 11
FRÉTTIR
Námskeið um Control Theory - Sjálfsstjórn 1
Vinnuaðferðir sem byggja á hugmyndum Diane Gossen
Uppeldi til ábyrgðar- uppbygging sjálfsaga
(Restitution - Self Discipline)
Haldið í Laugum, Laugardal Reykjavík.
Tekið er við skráningum með því að senda tölvupóst á netfangið: jonaben@simnet.is
Þátttökugjald er 20.000 krónur.
Upplýsingar eru veittar í síma 893 2182 og í netfangið: jonaben@simnet.is
Upplýsingar er einnig að finna á vef Álftanesskóla: www.alftanesskoli.is
Félag áhugafólks um Uppbygging sjálfsaga
Velferðarsjóður íslenskra barna styrkir verkefnið
24. og 25. september 2008, kl. 9:00-16:00 hvorn dag.
Aðalfyrirlesari: Judy Anderson
TVEIR íslenskir keppendur tóku
þátt í alþjóðlegri danskeppni í
Gautaborg í Svíþjóð í síðustu viku.
Það voru þau Alex Freyr Gunn-
arsson og Katrine Nissen sem sigr-
uðu í flokki unglinga, og Ásta Sig-
valdsdóttir og Przemek Lowicki
sem sigruðu í flokki fullorðinna.
Alex Freyr er nú í Danmörku í
námi ásamt því að æfa með Dans-
íþróttafélagi Hafnarfjarðar, en
Ásta er búsett í Varsjá.
Íslenskt dansfólk
GEORG Kr. Lárusson, forstjóri
Landhelgisgæslunnar, tók í gær
við formennsku í samtökunum
North Atlantic Coast Guard For-
um á ársfundi sem haldinn var í
Ilullisat á Vestur-Grænlandi. For-
mennska Íslands í samtökunum
felst í að stýra og móta stefnu
hvað varðar öryggi á hafinu.
Að samtökunum stendur strand-
gæsla tuttugu ríkja við Norður-
Atlantshaf og er markmið þeirra
fyrst og fremst að samhæfa og
samræma aðgerðir strandgæsl-
unnar.
Verkefni strandgæslu eru afar
fjölbreytt og viðamikil og má þar
nefna fiskveiðieftirlit, leit og
björgun ásamt því að bregðast við
sívaxandi skipulagðri glæpastarf-
semi á hafinu.
Vegna breyttra aðstæðna á
norðurslóðum varðar það miklu
fyrir hagsmuni Íslendinga að veita
samtökunum formennsku.
Björn Bjarnason, dóms- og
kirkjumálaráðherra, var einn af
hvatamönnum að stofnun samtak-
anna en þau sækja fyrirmynd sína
til hliðstæðra samtaka sem starfað
hafa við Norður-Kyrrahaf síðast-
liðin ár. sunna@mbl.is
Formaður Georg Kr. Lárusson tekur við formennskunni.
Brugðist við sívaxandi skipu-
lagðri glæpastarfsemi á hafinu
AMNESTY International hefur birt
skýrslu þar sem brýnt er fyrir leið-
togum heims að taka upp „Gullna
reglu“ mannréttinda. Hún felur í
sér þá kröfu að ríkisstjórnir komi í
veg fyrir vopnaviðskipti þar sem
hætta er á að vopn rati í hendur að-
ila sem virða að vettugi alþjóðleg
mannréttinda- og mannúðarlög. Í
skýrslunni er gerð grein fyrir af-
leiðingum óhefts vopnaflæðis til
nokkurra landa og gerð grein fyrir
þeim áhrifum sem alþjóðasáttmáli
um vopnaviðskipti getur haft til að
koma í veg fyrir stórfelld mannrétt-
indabrot.
Í desember árið 2006 var sam-
þykkt tillaga á allsherjarþingi SÞ
um að hefja undirbúning að gerð al-
þjóðasáttmála um vopnaviðskipti.
Mörg ríki, þar á meðal Kína,
Bandaríkin Egyptaland, Rússland,
Indland og Pakistan, hafa reynt að
hindra gerð sáttmálans „enda
stunda flest þessi ríki vopna-
viðskipti við lönd þar sem mann-
réttindi eru lítilsvirt,“ segir í til-
kynningu frá Íslandsdeild Amnesty.
Vopn Amnesty International vill að
gerður verði vopnasáttmáli.
Vopnasáttmáli
nauðsynlegur
Rúmlega 60% landsmanna segja að afstaða stjórn-
málaflokkanna til Evrópusambandsins og upptöku evru
muni hafa áhrif á hvernig þeir greiða atkvæði í næstu al-
þingiskosningum. Þetta er niðurstaða skoðanakönnunar
sem Capacent Gallup gerði fyrir Samtök iðnaðarins í lok
ágúst. Einnig var spurt hvort fólk væri hlynnt því eða
andvígt að ríkisstjórnin breytti stefnu sinni og tæki
ákvörðun um það á þessu kjörtímabili hvort sækja skyldi
um aðild Íslands að Evrópusambandinu eða ekki. Meiri-
hlutinn, 53%, er hlynntur stefnubreytingu en 38% eru
það ekki og rúm 9% eru óákveðin. Þetta kemur fram í fréttatilkynningu frá
SI. Þegar horft er til stuðningsmanna stjórnmálaflokka kemur í ljós að 80%
stuðningsmanna Samfylkingarinnar vilja stefnubreytingu, en 14% eru á
móti. Rúmlega helmingur stuðningsmanna Vinstri grænna er fylgjandi en
44% andvíg. Tæp 47% fylgjenda Framsóknarflokksins vilja breytingu en
42% eru á móti. Þá eru 40% stuðningsmanna Sjálfstæðisflokksins fylgjandi
en 48% á móti. Hringt var í 1.350 manns og var svarhlutfall 60,6%.
Flestir vilja í ESB
UNDANFARIÐ hefur borið á hótel-
og gistirýmispöntunum erlendis frá
þar sem gefin eru upp erlend korta-
númer til greiðslu. Síðan er hætt
við bókun og viðkomandi seljandi
þjónustu beðinn að endurgreiða
færslurnar beint með peningasend-
ingu. Í öllum tilfellum er þetta aðili
sem kynnir sig sem Kazim Abdul.
Lögreglan vill benda fólki á að
verða ekki við slíkum beiðnum.
Blekkingarleikur
STUTT
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
„SVO virðist sem reitt hafi verið of
hátt til höggs þegar til rannsóknar
Hafskipsmálsins kom. Voru gríðar-
legir annmarkar á allri rannsókn
málsins, þar til í Sakadómi að loksins
var farið að grafast fyrir um hið
sanna í málinu. Stóra svindlið sem
þótti „sannað“ í fjölmiðlum reyndist
markleysa ein,“ segir í niðurlagi ný-
útkominnar bókar Stefáns Gunnars
Sveinssonar sagnfræðings um sögu
Hafskipsmálsins.
Höfundurinn segir í niðurstöðum
sínum að ljóst sé að neikvæð fjöl-
miðlaumfjöllun og umræður stjórn-
málamanna auk líklegrar aðkomu
keppinauta Hafskips hafi haft afger-
andi áhrif á að félagið varð gjald-
þrota.
Vanheilagt bandalag
Í bókinni sem ber heitið Afdrif
Hafskips – í boði hins opinbera fjallar
Stefán ítarlega um málið allt frá upp-
hafi á níunda áratugnum og þar til
seinustu dómarnir féllu í Hæstarétti.
Höfundurinn leitar mjög víða fanga
við ritun bókarinnar og er mjög gagn-
rýninn á framgang ákæruvaldsins og
annarra sem komu að rannsókn máls-
ins, á umfjöllun fjölmiðla, sérstaklega
skrif Helgarpóstsins og harðan at-
gang í sölum Alþingis.
Í bókinni segir að svo virðist sem
„einhvers konar vanheilagt banda-
lag“ hafi myndast milli rannsóknar-
aðila og fjölmiðla, „einkum Helgar-
póstsins, þar sem fjölmiðlarnir voru
fóðraðir reglulega á efni, trúnaðar-
upplýsingum og viðtölum, einkum
meðan á gæsluvarðhaldi Hafskips-
manna stóð. Þessa daga í maí og júní
1986 var það næstum því daglegt
brauð að í einhverjum fjölmiðlinum
birtist viðtal við Hallvarð Einvarðs-
son rannsóknarlögreglustjóra, eða
undirmann hans, Þóri Oddsson, þar
sem sagt var frá því að yfirheyrslur
yfir gæsluvarðhaldsföngunum
„gengu skaplega“ og „styrktu grun-
inn um sekt“. Er með ólíkindum að
sjá slík bein og óbein ummæli frá
rannsóknaraðilum í landi þar sem
grunnreglan á að vera sú að menn séu
saklausir þar til sekt sannist fyrir
rétti,“ segir í niðurstöðum.
Rekur hann einnig ummæli stjórn-
málamanna á Alþingi. Hafi Jón Bald-
vin Hannibalsson í ræðu á þinginu í
nóvember 1985 vísað til upplýsinga
„sem fengnar voru með brotum á
bankaleynd og tefldi með því í tvísýnu
viðkvæmum viðræðum sem þá áttu
sér stað um framtíð Hafskips, ekki
einvörðungu gagnvart Eimskipi,
heldur einnig gagnvart SÍS,“ segir í
bókinni. Ólafur Ragnar Grímsson
hafi svo borið olíu á eldinn með þing-
ræðu sinni 10. desember sama ár.
„Forsvarsmenn Hafskips voru þar
þjófkenndir með ýmsum hætti, og
látið var liggja að því að almenningur
í landinu þyrfti að greiða upp undir
milljarð króna til þess að taka skell-
inn af ógætilegum lánveitingum Út-
vegsbankans.“
Lýst er atburðum í aðdraganda að
gjaldþroti Hafskips, m.a. fundi full-
trúa Eimskips og Útvegsbankans
ásamt ríkislögmanni 30. nóv. 1985 þar
sem lögð voru drög að yfirtöku Eim-
skips á félaginu. „Seinna um daginn
var aftur boðað til fundar, nú í Eim-
skipafélagshúsinu. Fundurinn hófst
um þrjúleytið og varði til um hálf-
fimm morguninn eftir, hinn 1. desem-
ber 1985. Viðstaddir voru Hörður
Sigurgestsson, Halldór H. Jónsson
og Indriði Pálsson af hálfu Eimskipa-
félagsins, bankastjórarnir Halldór
Guðbjarnason, Lárus Jónsson og
Ólafur Helgason, auk Valdimars
Indriðasonar, formanns bankaráðs,
og Axels Kristjánssonar, lögfræðings
og aðstoðarbankastjóra, af hálfu Út-
vegsbankans. Þá sat fundinn einnig
Jóhannes Nordal, seðlabankastjóri.
Þegar fundinum lauk hafði Eimskip
gert samning við Útvegsbankann um
bindandi tilboð í eignir Hafskips upp
á 9,5 milljónir Bandaríkjadala eftir að
til gjaldþrots félagsins kæmi, án þess
að Hafskipsmenn vissu annað en að
áframhaldandi rekstur Íslenska
skipafélagsins væri ennþá á borðinu.“
Stefán segir í formála að hann hafi
verið beðinn um að taka saman yfirlit
um Hafskipsmálið fyrir hönd þriggja
fyrrverandi stjórnenda þess, Björg-
ólfs Guðmundssonar, Páls Braga
Kristjónssonar og Ragnars Kjartans-
sonar. Rík áhersla hafi verið lögð á að
hann ynni verkið með hlutlægum
hætti og aðferðum sagnfræðinnar.
Stefán segir niðurstöður bókarinnar
vera sínar eigin.
„Gríðarlegir annmarkar
á allri rannsókn málsins“
Rannsókn og umræða um Hafskipsmálið gagnrýnd í nýrri bók
Heitt í kolum Þung orð féllu við umræður um mál Hafskips og Útvegsbank-
ans á Alþingi seint á árinu 1985. Ólafur Ragnar Grímsson er í ræðustól og
fjær má sjá Albert Guðmundsson, fyrrv. fjármála- og iðnaðarráðherra.
Viðbrögð op-
inbera kerf-
isins meðan á
Hafskipsmál-
inu stóð vöktu
furðu Stefáns
Gunnars
Sveinssonar
þegar hann fór
að kynna sér
heimildir fyrir
ritun bók-
arinnar. „Í málinu varð til mikil
fjölmiðlapressa og þrýstingur frá
öðrum utanaðkomandi öflum eins
og Alþingi. Það var athyglisvert að
sjá hvernig hið opinbera tókst á
við þann þrýsting. Það kom mér
mjög á óvart,“ segir hann.
Í bókinni er birt yfirlit yfir alla
þá daga sem stjórnendum Haf-
skips var haldið í gæsluvarðhaldi
og merkt inn hvenær yfirheyrslur
fóru fram. Oft liðu margir dagar á
milli þeirra. Þá eru birt svör þeirra
sem fóru með rannsókn málsins í
fjölmiðlum og stangast þau mjög á
við upplýsingarnar. „Ósamræmið
sem er þar á milli vakti mjög mikla
undrun mína,“ segir Stefán.
Viðbrögð kerfisins vekja undrun
Stefán Gunnar
Sveinsson