Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.01.1911, Síða 14

10
teggja á hana. Pví það eru hinir mörgu óþörfu milli-
liðir, sem eyða afurð vinnunnar og orsaka báðum
pörtum tap. F*ess vegna er takmarkið hjer að losna við
þá, eptir því sem frekast er unnt.
Öllum milliliðum má skipta í tvo flokka: F*á sem
kaupa vöruna og vinna úr henni — breyta henni í annað
form— og hina sem að eins verzla með hana. í fyrri
flokknum eru allir iðnaðarmenn, í síðari allir kaupmenn.
Iðnaðarmennirnir hækka verð vörunnar af því verðmæti
hennar vex, en kaupmennirnir án þess, eða að þarf-
lausu.
F*egar hinn nafnfrægi enski hagfræðingur Stuart Mill
var kosinn heiðursfjelagi í verkmannafjelaginu í Lundún-
um, sagði hann, meðal annars, þetta: »F’að eru hinar
mörgu millihendur, er eyða afurð vinnunnar. Sú leið,
sem eg sje að liggur til hins bezta fyrir mannkynið, er
sú, sem drepur niður hina mörgu milliliði, sem skipta á
milli sín miklum hluta af afurð landsins, án þess á hinn
bóginn að gera meira gagn en einn tíundi þeirra gæti
gert.«
Petta eru gullvæg orð, eins og vænta mátti af því
mikilmenni. F’essi orð eru nú orðin sannreynd, og þó,
þó gengur svo skelfing illa að fá menn til að fylgja
þessu, fá menn til að heyja stríð, til þess að fækka
milliliðunum. Engin önnur leið er til þess en fjelags-
skapur. Hverjum einstökum bónda er, margra orsaka
vegna, ómögulegt að fá vörur sínar beint frá framleið-
anda og selja sinar vörur aptur til neytanda.
Stórkaupmaðurinn, og jafnvel smákaupmaðurinn, selur
misdýrt, eptir því hve mikið er keypt. Og það er ein-
mitt vegna þessa, sem menn stofna kaupfjelög og pönt-
unarfjelög. Með þeim fást vörurnar ódýrari. Hve mikill
ágóðinn sje, með því að vera í pöntunarfjelagi, er ekki
auðvelt að segja. Hann kemur fram í verðmismuninum,
því í pöntunarfjelaginu er ætíð selt eins ódýrt og frek-
ast er unnt. Af þessu leiðir að pöntunarfjelög hafa