Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.01.1911, Page 75

71
en hámarki sínu náði sú andarstefna hjá Jónasi Hall-
grímssyni. Pessi hugsjónarstefna mótaði alla vora ágæt-
ustu menn, er ólust upp fram undir miðja öldina sem
leið, og til hennar heyrir Tómás Sæmundsson. En eptir
hann tók henni að hnigna, og trúin á hið einfalda
(»idylliska«) náttúrulíf, er Eggert lýsir, að þverra, enda
bárust til vor nýir straumar: hin pólitíska jafnrjettiskrafa,
er gagntók hugi manna og sneri þeim eingöngu að
stjórnarformunum. Um og eptir miðja öldina lifðu menn
í þeirri öruggu trú, að upp mundi renna gullöld alls-
konar framfara og farsældar, ef fram yrði komið þeim
pólítísku rjettarkröfum og stjórnarformum, sém þá vöktu
fyrir mönnum. Pessi von og trú innrættist unglingunum,
lyfti huga þeirra frá þröngsýnni sjálfsdýrkun og eggjaði
þá til starfa að markinu. Nægir hjer að benda á Jón
Sigurðsson og raunar marga af samtíðarmönnum hans.
þessf pólitíski draumur náði hámarki sínu 1874.
En þó öllum þeim pólitísku kröfum, sem þá var fram
haldið, sje fullnægt nú, og mörgum fleiri, sem síðan
hafa komið til sögunnar, þá er gullöldin ókomin enn,
og trúin á pólitíska gullöld all-mjög tekin að þverra.
Menn reka sig á nýja og nýja agnúa á afleiðingum
hinna pólitísku umbóta, og hið virkilega farsældarmark
virðist vera jafn fjarri enn. Hinar pólitísku kröfur, út á
við og inn á við, æsast æ því meir sem árangurinn er
tvísýnni, og hin sanna trú á þær þverrar. Menn fálma
eptir orsökunum til þessa og leita þeirra í ófullnægðum
pólitískum rjettarkröfum, sem æ eru skrúfaðar hærra og
hærra, og verða loks að tómu tildri, sem enga rót á í
sannri þörf eða þroska þjóðarinnar, í stað þess að leita
orsakanna í mótsögnum þeim, sem fólgnar eru í sjálf-
um kröfunum, og afleiðingum þeirra. Þessar markmiðs-
lausu kröfur, og kappið, sem þær eru fluttar með, æsa
upp lægstu hvatir manna, sjálfsdýrkun og síngirni, fje-