Morgunblaðið - 07.10.2008, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER 2008 5
Eftir Jón Pétur Jónsson
jonpetur@mbl.is
„ÞAR sem við þurfum að fara inn í
lánastofnanir og yfirtaka lán – nú vit-
um við ekkert hvaða lánastofnanir
það verða sem lenda í gjaldþroti – þá
tökum við bæði yfir innlendu og er-
lendu lánin,“ segir Jóhanna Sigurð-
ardóttir félagsmálaráðherra spurð út
í stöðu og hlutverk Íbúðalánasjóðs í
þeim aðgerðum ríkisstjórnarinnar,
sem ætlað er að taka á þeim alvarlega
efnahagsvanda sem þjóðin stendur
nú frammi fyrir.
„Síðan förum við yfir þetta og
sjáum hvernig við getum bjargað
þeim heimilum sem verst standa í því
efni,“ segir Jóhanna og bætir við að
það eigi eftir að skoða það á hvaða
verði umrædd lán verði yfirtekin frá
bönkunum. Ekkert liggi fyrir um
slíkt á þessari stundu.
Fólk fái aðstoð
„Við þurfum örugglega að fara út í
víðtækari heimildir en Íbúðalánasjóð-
ur hefur nú, til að hjálpa fólki sem er í
miklum greiðsluerfiðleikum. Við er-
um að tala um greiðsluaðlögun, sem
hjálpar fólki sem ekkert blasir við
annað en gjaldþrot,“ segir Jóhanna
og bætir við að þetta sé nauðsynleg
aðgerð sem ætlað sé að „koma í veg
fyrir að það verði gengið að heim-
ilunum út af þeirri stöðu sem bank-
arnir og lánastofnanir eru komnar í.“
Í lagafrumvarpinu eða neyðarlög-
unum, sem Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra mælti fyrir í gær, um heim-
ild til fjárveitingar úr ríkissjóði vegna
sérstakra aðstæðna á fjármálamark-
aði, kemur fram að gert sé ráð fyrir
því að heimildir Íbúðalánasjóðs, sam-
kvæmt lögum um húsnæðismál, verði
rýmkaðar þannig að honum verði
heimilt að kaupa skuldabréf í fjár-
málafyrirtækjum sem teljast til hefð-
bundinna íbúðalána. Slík ráðstöfun
geti verið þáttur í nauðsynlegum að-
gerðum við endurskipulagningu
rekstrar fjármálafyrirtækja og sé til
þess fallin að liðka fyrir fjármögnun.
Jóhanna bendir á að aðgerðaáætl-
un ríkisstjórnarinnar sé á frumstigi.
„Þetta er ekkert sem mun koma í
gagnið á morgun. Það tekur auðvitað
tíma að undirbúa slíkt,“ segir ráð-
herra.
Uppbyggingarstarfið hafið
Aðspurð segist Jóhanna vona að
það erfiða ástand sem Íslendingar
eru nú að ganga í gegnum verði ekki
langvinnt. „Við munum auðvitað
vinna eins hratt og við getum. En við
erum á miklum óvissutímum,“ segir
hún og bætir við að í hennar huga sé
nú mikilvægast að vel sé haldið utan
um heimilin í landinu og að fólki sé
veitt öll sú aðstoð sem það þurfi nú á
að halda.
„Uppbyggingarstarfið er hafið og
nú er leiðin bara upp á við,“ segir Jó-
hanna Sigurðardóttir að lokum.
Sjóðurinn taki bæði yfir
innlendu og erlendu lánin
Heimildir Íbúða-
lánasjóðs verða
rýmkaðar skv.
neyðarlögum
Morgunblaðið/Valdís Thor
Björgunaraðgerðir „Við þurfum örugglega að fara út í víðtækari heimildir en Íbúðalánasjóður hefur nú, til að
hjálpa fólki sem er í miklum greiðsluerfiðleikum,“ segir Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráðherra.
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra segir aðgerðir
stjórnvalda fyrst og fremst
miða að því að vernda heimilin í
landinu og koma þeim í skjól.
Hún segir að þegar sé hafið í fé-
lagsmálaráðuneytinu að koma á
laggirnar þjónustuveri þar sem
fólk geti leitað upplýsinga og
fengið ráðgjöf.
„Það eru margvíslegir erfið-
leikar sem munu steðja að fólki
sem við þurfum að taka á, og þá
er mikilvægt að að hafa svona
eitt þjónustuver fyrir fólkið sem
þarf að leita upplýsinga
o.s.frv.“
Þá sé verið að skoða að undir
ráðuneytið heyri sérstök vinnu-
málastofnun, sem muni mæða
mikið á fjölgi uppsögnum.
Ráðgjöf á einum stað
FRÉTTASKÝRING
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
ERFIÐLEIKAR í efnahagsmálum
þjóðarinnar koma með ýmsum hætti
niður á almenningi, t.d. þeim sem
skulda fé vegna íbúðalána. Í gær rof-
aði til með samþykkt frumvarps
ríkisstjórnarinnar vegna aðstæðna á
fjármálamarkaði. Í því felst m.a. að
Íbúðalánasjóði verði heimilt að taka
yfir íbúðalán bankanna. Hallur
Magnússon, ráðgjafi, segir þetta
eiga að tryggja íbúðaeigendur sem
tekið hafa lán hjá bönkunum fyrir því
að vextir hækki óhóflega. Íbúðalána-
sjóður hafi bolmagn til þess að að-
stoða lántakendur í kröggum, en í
ljósi stöðu bankanna sé ljóst að þeir
„geta ekki komið til móts við almenn-
ing með greiðsluerfiðleikaaðstoð á
sama hátt og ÍLS hefur getað gert,
með frystingu lána, lánalengingu og
greiðsluerfiðleikalánum.“
Þrátt fyrir tíðindi gærdagsins er
ljóst að íbúðareigendur, sem tekið
hafa lán undanfarin ár, ýmist verð-
tryggð eða óverðtryggð myntkörfu-
lán, hafa horft upp á mikla hækkun
afborgana og höfuðstóls á lánunum.
Að sögn Hans Hjartarsonar, sér-
fræðings hjá Frjálsa fjárfestingar-
bankanum, hefur stór hluti við-
skiptavina bankans, sem tekið hafa
myntkörfulán til að fjármagna hús-
næði, óskað eftir því við bankann
undanfarið að fá að greiða aðeins
vexti af láninu um eins árs skeið, en
hreyfa ekki við höfuðstól. Með því að
fresta því að greiða af höfuðstól von-
ast skuldarar til þess að gengi krón-
unnar gangi til baka og höfuðstóll
lánanna lækki þá að nýju. Hans segir
að eftir árið verði að koma í ljós
hvort bankinn bjóði áfram upp á slík-
an möguleika, en margt geti breyst á
þessum tíma.
Verðtryggð lán hafa líka hækkað
mikið undanfarið. Ólíkt óverð-
tryggðu lánunum lækkar höfuðstóll
þessara lána ekki að nýju, komi
gengið til baka, en engar aðgerðir
hafa verið boðaðar vegna verðtrygg-
ingarinnar.
Fólk, sem er með verðtryggð lán
hjá Íbúðalánasjóði og fær greiðslu-
frest af láninu um tiltekinn tíma
vegna greiðsluerfiðleika, greiðir ekk-
ert af láninu meðan fresturinn varir.
„Vextir og verðbætur á þessa vexti
leggjast á höfuðstól lánsins og deilist
á þann lánstíma sem eftir er af því,“
segir Gylfi Guðmundsson, sem sér
um greiðsluerfiðleikamál hjá sjóðn-
um. Fólk sem óski eftir því að fá
greiðslufrest hjá ÍLS fari fyrst í sinn
viðskiptabanka og sæki um frestinn í
gegnum hann.
Stefán Úlfarsson, hagfræðingur
hjá Alþýðusambandinu, segir ljóst að
staðan núna sé verst hjá fólki sem
tekið hafi myntkörfulán, sem og fólki
sem komið hafi nýtt inn á húsnæðis-
markaðinn frá árinu 2006. Verði
gengið áfram jafn veikt og það er nú
sé hætta á enn meiri verðbólgu en
núna. Þá hækki höfuðstóll lána enn
frekar. Varðandi mögulegt afnám
verðtryggingar bendir Stefán á að
það mál eigi sér sér lagalegar hliðar
sem óvíst sé hvort séu færar, enda
hafi verðtryggð lán verið veitt gegn
ákveðnum skilyrðum.







  


  




 


 
  !
"# #"$
  %&!
'#(
(')
*+
#
"

    %&!
))(
*(
"
**
)

!!  !
,,

-
  
  . !/
 
  !
0 !
12*

. !/
 
  !
0 !
12*

*
"
**'#

 
"*"

"   

 


 ##$

#  
" !

  Skuldarar í greiðsluvanda
ÍBÚÐALÁN BANKANNA
Í LOK ÁGÚST
581
MILLJARÐAR
ÍBÚÐALÁNASJÓÐUR
Í LOK ÁGÚST
643
MILLJARÐAR
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
„ÞAÐ er alveg
ljóst að það er
gríðarlega stórt
verkefni sem
Íbúðalánasjóður
stendur frammi
fyrir,“ sagði
Guðmundur
Bjarnason, for-
stjóri sjóðsins, í
samtali við
Morgunblaðið í
gærkvöldi. Samkvæmt lögum um
aðgerðir á fjármálamarkaði mun
Íbúðalánasjóður hlaupa undir
bagga og endurfjármagna lán
þeirra banka sem kunni að lenda í
erfiðleikum.
„Hvort það verður í verkahring
sjóðsins að taka yfir öll íbúðalán
bankakerfisins vitum við ekki
meðan við vitum ekki hvaða
bankastofnanir lifa þessar hremm-
ingar af og hverjir verða fullfærir
um að sjá um sig sjálfir,“ sagði
Guðmundur Bjarnason.
Lán Íbúðalánasjóðs nema rúm-
lega 600 milljörðum króna og af
íbúðalánum bankakerfisins eru á
annað hundrað milljarðar í er-
lendri mynt. Íbúðalánasjóður hef-
ur ekki lánað í erlendri mynt, en
Guðmundur taldi líklegt að þessi
lán yrðu tekin yfir í þeirri mynt
og á þeim kjörum sem þau voru
veitt.
Óljóst hvort bætt
verður við starfsfólki
„Við erum rétt að byrja að búa
okkur undir þetta verkefni og það
er of snemmt að segja til um hvort
við bætum við okkur starfsfólki,“
sagði Guðmundur. Ég reikna með
að álagið á sjóðinn fyrstu dagana
verði einkum í formi fyrirspurna
og upplýsinga um stöðu lána og
möguleika fólks. Það verður hins
vegar að koma í ljós næstu daga
hvernig við mætum þessu verk-
efni,“ sagði Guðmundur.
Erlend lán
líklega á
óbreyttum
kjörum
Verkefnið er
gríðarlega stórt
Guðmundur
Bjarnason
„ÞETTA er allt of stór biti til þess
að kyngja,“ segir ung kona sem í
fyrra tók 20 milljóna myntkörfulán
til 25 ára ásamt manni sínum hjá
Frjálsa fjárfestingarbankanum, til
þess að fjármagna húsbyggingu
parsins. Þau hafa horft upp á mikla
hækkun greiðslubyrðarinnar, sem
á ári hefur aukist um 74 þúsund á
mánuði, úr um 150 þúsund krónum
í um 224 þúsund á mánuði. Þegar
þau tóku lánið gerðu þau ráð fyrir
að sveiflur gætu orðið á greiðslu-
byrðinni. „En ekki svona miklar,“
segir hún.
Unga parið sótti í síðustu viku
um að fá aðeins að greiða vexti af
láninu næsta árið. Þetta hafi verið
neyðarúrræði enda ráði fjölskyldan
ekki við að greiða svona háar af-
borganir af láninu.
„Ég hef aldrei fundið svona til-
finningu áður. Ég er farin að hafa
áhyggjur af því fyrir hver mánaða-
mót hvernig ég eigi að geta borgað
reikningana. En núna hugsa ég til
þess að næstu mánaðamót verði
töluvert léttari og við þurfum ekki
að kvíða jafnmikið fyrir þeim og
þeim síðustu. Við erum ekki með
lág laun, en þurfum að geta borgað
af lánunum og átt fyrir öllu öðru.“
Of stór biti
að kyngja