Morgunblaðið - 07.10.2008, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Neyðarlög á Íslandi
FRÉTTASKÝRING
Eftir Agnesi Bragadóttur
agnes@mbl.is
E
ins og gefur að skilja,
var gífurlegur órói í
öllu fjármálakerfi Ís-
lands í gærmorgun og
töldu viðmælendur að
óhjákvæmilegt hefði verið, vegna
óvissu og hugsanlega ójafnrar að-
stöðu hlutabréfaeigenda íslenskra
fjármálastofnana, að loka fyrir við-
skipti með bréf þeirra í Kauphöll Ís-
lands.
Snemma í gærmorgun fengust
upplýsingar um að helstu hluthafar
og stjórnendur Glitnis höfðu fengið
sína fyrstu vitneskju um tillögu
Landsbanka Íslands og Kaupþings,
um að farin yrði svonefnd Wash-
ington Mutual-leið, með Glitni, af
lestri forsíðu Morgunblaðsins í gær.
Forsvarsmenn Glitnis og helstu
eigendur voru mjög ósáttir við þessar
hugmyndir og lögðu ríka áherslu á
það í samtölum við blaðamann að þeir
litu þannig á að samningur væri í fullu
gildi á milli ríkisins og stjórnar Glitn-
is, í þá veru að ríkið eignist 75% í
Glitni, gegn 600 milljónir evra hluta-
fjárframlagi.
Telja samning í gildi
Sömu heimildir herma að þeir Lár-
us Welding, forstjóri Glitnis, Þor-
steinn Már Baldvinsson, stjórnar-
formaður Glitnis, og Óskar Magnús-
son lögfræðingur hafi fundað með
þeim Árna Mathiesen fjármálaráð-
herra og Össuri Skarphéðinssyni iðn-
aðaráðherra og staðgengli Ingibjarg-
ar Sólrúnar Gísladóttur, í Ráðherra-
bústaðnum í fyrrakvöld. Í beinu
framhaldi af þeim fundi hafi þeir
fundað með Tryggva Þór Herberts-
syni, efnahagsráðgjafa forsætisráð-
herra.
Hermt er að á þeim fundi hafi ekki
verið minnst á hugmyndir Kaupþings
og Landsbanka um að bankarnir
kæmu að því að kaupa ákveðna starf-
semi Glitnis hér innanlands, en starf-
semi Glitnis í útlöndum væri seld og
annarri starfsemi erlendis hætt.
Hvorki ráðherrarnir né efnahags-
ráðgjafinn hafi minnst einu orði á slík-
ar hugmyndir, heldur þvert á móti
fullvissað fulltrúa Glitnis um að samn-
ingur bankans við stjórnvöld yrði í
heiðri hafður.
Glitnismenn vísa m.a. til minn-
isblaðs sem Seðlabanki Íslands hafi
sent til um 200 erlendra lánardrottna
Glitnis sem undirritað sé af þeim
Davíð Oddssyni og Eiríki Guðnasyni
seðlabankastjórum og Lárusi Weld-
ing, forstjóra Glitnis fyrir hönd Glitn-
is, þann 29. september sl.sem sýni
svart á hvítu að um undirritaðan
samning milli aðila hafi verið að ræða
(sjá þýðingu minnisblaðs á íslensku
hér á síðunni).
Er forsendubrestur
fyrir hendi?
Forsvarsmenn Glitnis segjast hafa
upplýsingar um að menn á vegum
Seðlabankans hafi leitað logandi ljósi
að ástæðum sem myndu duga til þess
að rifta samningnum en slíkt nefnist á
lagamáli forsendubrestur.
Úr Kaupþingi og Landsbanka
fengust þær upplýsingar í gær að þar
innandyra telja menn að Seðlabank-
inn hafi haft ríka ástæðu til þess að
rifta samningnum milli ríkisins og
Glitnis, einfaldlega vegna þess að
komið hafi á daginn að staða eigin fjár
Glitnis sé allt önnur og verri en bank-
inn hafi upplýst Seðlabankann um
fyrir rúmri viku og sömuleiðis hafi
lausafjárstaða Glitnis versnað svo um
munar frá því að glitnismenn greindu
Seðlabanka frá því hver hún væri. Því
hafi tvímælalaust myndast forsendu-
brestur.
Erlendar skuldir Glitnis
Benda Kaupþings- og
Landsbankamenn á að þegar efna-
hagsreikningur Glitnis sé skoðaður
komi á daginn að rúmlega 2.000 millj-
arðar króna séu í erlendum skuld-
bindingum. Það hafi verið glórulaus
vitleysa að skuldbinda íslensku þjóð-
ina til þess að taka á sig þær skuld-
bindingar.
Vitið meira hefði verið að þeirra
mati að skipta innlendri starfsemi
Glitnis á milli Landsbanka og Kaup-
þings, en láta erlendar skuldbind-
ingar einfaldlega falla. Þessi viðhorf
reifuðu þeir í Landsbanka og Kaup-
þingi í samtölum við blaðamann
Morgunblaðsins, áður en forsætisráð-
herra mælti fyrir frumvarpi sem veit-
ir fjármálaráðherra víðtækar heim-
ildir fyrir hönd ríkisins til að leggja
fram fjármagn til að stofna nýtt fjár-
málafyrirtæki eða yfirtaka fjármála-
fyrirtæki í heild eða að hluta á Alþingi
síðdegis í gær.
Íslenskt lánstraust horfið
Sitt sýnist hverjum í þessum efnum
því að aðrir viðmælendur eru þeirrar
skoðunar að með gjaldfellingu yfir
2.000 milljarða króna, sem enginn
hyggist standa í skilum með greiðslur
af, verði lánstraust Íslands til fram-
tíðar stórskaddað.
Raunar sögðu viðmælendur í gær-
kvöldi að eftir að neyðarfrumvarp for-
sætisráðherra er orðið að lögum,
verði nú ekki úr háum söðli að detta
fyrir íslenskt lánstraust á alþjóðleg-
um mörkuðum. Það sem eimi eftir af
því muni einfaldlega rjúka út um
gluggann við fyrstu aðgerð Fjármála-
eftirlitsins, þegar farið verði inn í inn-
lendan banka, stofnað nýtt félag um
innlendan rekstur hans og þar með
skilið á milli innlendrar og erlendrar
starfsemi, á þann veg að allt sem lýtur
að almenningi, sparifjáreigendum og
íbúðalánaskuldurum verði tryggt, en
erlenda starfsemin verði látin afskipt.
Blaðamanni er sagt að slík aðgerð
þýði á íslensku: „Við ætlum einfald-
lega að sleppa því að borga erlendar
skuldir banka og fjármálafyrirtækja.
Það kemur í hlut bankanna sjálfra,
erlendrar starfsemi þeirra og útrás-
arvíkinganna að finna flöt á því hvort
einhver greiðslugeta á þeim þúsund-
um milljarða króna í erlendum skuld-
um er fyrir hendi.“
Telja forsendur brostnar
fyrir kaupunum á Glitni
infjárstöðu bankans og auka fjár-
hagslegan styrk og burði Glitnis.
Glitnir banki hf. hefur hagrætt í
rekstri sínum og dregið úr kostn-
aði með góðum árangri á þessu ári.
Þess er vænst að hlutafjáraukn-
ingin stýri Glitni gegnum umrótið
sem skekur nú fjármálamarkaði.
Hér fer á eftir í íslenskri þýðingu
minnisblað sem Seðlabanki Íslands
sendi lánardrottnum Glitnis hinn
29. september sl. en blaðið er
undirritað af þeim Davíð Oddssyni
og Eiríki Guðnasyni seðlabanka-
stjórum og Lárusi Welding, for-
stjóra Glitnis:
„Íslenska ríkið eignast 75% hlut í
Glitni.
Umtalsverð aukning á eigin fé og
greiðsluhæfi.
Íslenska ríkið greiðir 600 millj-
ónir evra fyrir 75% hlut í Glitni
banka hf.
Ný almenn hlutabréf verða gefin
út.
Viðskiptavinir, lánardrottnar og
starfsmenn verða ekki fyrir áhrif-
um.
Aðgerðin eykur eigið fé og
greiðsluhæfi Glitnis.
Ríkisstjórn Íslands hefur, í kjöl-
far viðræðna við stjórn bankans,
lagt til kaup á 75% hlut í Glitni
banka hf.
Eftir ófyrirséð útstreymi lausa-
fjár frá bankanum undanfarna
daga átti bankinn frumkvæði að
viðræðum við Seðlabankann til að
kanna mögulegar lausnir á ástand-
inu sem blasti við bankanum.
Eftir mat á ýmsum leiðum urðu
aðilar sammála um að til að styrkja
áframhaldandi rekstur bankans
með hagsmuni lánardrottna hans,
viðskiptavina og starfsmanna í
huga, væri áhrifaríkasta leiðin að
íslenska ríkið yrði hluthafi. Niður-
staða viðræðnanna leiddi til þess að
ríkisstjórnin, með milligöngu
Seðlabankans, bauðst til að veita
Glitni hlutafé sem jafngilti 600
milljónum evra (u.þ.b. 84 milljarðar
íslenskra króna) og eignast 75%
hlut í Glitni. Stjórn Glitnis sam-
þykkti að boða til hluthafafundar
strax í næstu viku þar sem tillagan
yrði afgreidd formlega.
Þessi ráðstöfun mun styrkja eig-
Reykjavík, Íslandi
29. september 2008
Seðlabanki Íslands
Davíð Oddsson (sign)
Eiríkur Guðnason (sign)
Glitnir banki hf.
Lárus Welding (sign)“
Minnisblað Seðlabanka og Glitnis
Eftir Agnesi Bragadóttur
agnes@mbl.is
JÓN Ásgeir Jóhannesson, stjórnarformaður
Baugs, er ekki sannfærður um að sú leið sem far-
in var í gær á Alþingi, þegar lög um að fjármála-
ráðherra fyrir hönd ríkisins fái heimild til að
leggja fram fjármagn til að stofna nýtt fjármála-
fyrirtæki eða yfirtaka fjármálafyrirtæki í heild
eða að hluta við sérstakar aðstæður, þ.e. sérstaka
fjárhags- og/eða rekstrarerfiðleika, hafi endilega
verið rétta leiðin.
Baugur er eins og kunnugt er stærsti hluthaf-
inn í Stoðum (FL) sem var stærsti hluthafinn í
Glitni, þar til Seðlabankinn ákvað að ríkissjóður
eignaðist 75% hlut í bankanum, með því að leggja
bankanum til 600 milljónir evra.
„Vissulega var staðan mjög þröng, eftir hina
vitlausu ákvörðun sem tekin
var af Seðlabankanum síð-
asta mánudag. Þetta eru því
neyðarviðbrögð við þeirri vit-
lausu ákvörðun,“ sagði Jón
Ásgeir í samtali við Morgun-
blaðið í gærkvöld.
Aðspurður hvaða afleið-
ingar hann teldi að þessi
lagasetning kæmi til með að
hafa fyrir Íslendinga sagði
Jón Ásgeir: „Ég óttast að við
séum að brenna allar brýr að baki okkur í sam-
skiptum við erlenda lánardrottna, en ég vona svo
sannarlega, að svo sé ekki.“
Jón Ásgeir var spurður hvaða áhrif hann teldi
að lagasetningin kæmi til með að hafa á rekstur
Baugs og tengdra fyrirtækja: „Við erum auðvitað
með stóran hluta af starfsemi okkar erlendis, í
Bretlandi og víðar, og þar vona ég að áhrifin
verði ekki svo mikil.
En ef þúsundir Íslendinga hér heima eru að
missa vinnuna, þá mun það að sjálfsögðu hafa
mikil áhrif á rekstur okkar hér á Íslandi. Ég held
að öll fyrirtæki sem eru í viðskiptum við ein-
staklinga, eru að selja þeim vöru og þjónustu,
munu koma til með að finna fyrir þrenginum, því
fólk dregur úr einkaneyslu, þegar svona hlutir
gerast. Á móti kemur að vísu að fólk mun fara
minna í innkaupaferðir til útlanda, því það verður
bara of dýrt, a.m.k. eins og gengi krónunnar er
nú háttað.“
Jón Ásgeir sagði að brýnt væri að taka nú þeg-
ar ákvörðun um vaxtalækkun og hana myndar-
lega. „Seðlabankinn ætti að gera það að sínu
fyrsta verki, strax við opnun á morgun,“ sagði
hann.
Jón Ásgeir kvaðst jafnframt óttast að hér yrði
álagið á gjaldeyrisforða landsmanna mjög mikið,
ef sú yrði raunin, sem margt benti því miður til,
að birgjar hættu að lána vöruna til innflytjenda
og veita greiðslufrest vegna óróans á Íslandi.
Lánstraust Íslendinga í hættu
 Jón Ásgeir Jóhannesson, stjórnarformaður Baugs Group, segir lögin neyðarviðbrögð við vitlausri
ákvörðun Seðlabankans  Segir brýnt að ákvörðun verði tekin um vaxtalækkun og hana myndarlega
Í HNOTSKURN
»Ef þúsundir Íslendinga eru að missavinnuna, þá mun það hafa mikil
áhrif á rekstur okkar.
»Álagið á gjaldeyrisforða lands-manna verður mjög mikið ef birgjar
hætta að lána vöruna til smásala og
veita greiðslufrest.Jón Ásgeir
Jóhannesson