Morgunblaðið - 07.10.2008, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER 2008 35
MENNING
- kemur þér við
Tugmilljarða lán til
Kaupþings
Lágmarksstarfsemi hjá
Gæslunni
Preggioni í útrás í
miðri kreppunni
Skjár einn hughreystir
hnípna þjóð
Bubbi útilokar ekki
pólitískt framboð
ÍslandsmeistararVals
í víking
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
Á sýningunni Draumar umægifegurð í íslenskri sam-tímalist, sem Æsa Sig-
urjónsdóttir listfræðingur setti
saman og var sett upp í Brussel og
á Kjarvalsstöðum fyrr á árinu,
vakti athygli að myndröð eftir Vig-
fús Sigurgeirsson (1900-1984) var
varpað á vegg á milli verka ungra
samtímalistamanna. Þetta voru
formhreinar landslagsmyndir, fjöll
og stuðlaberg, skriðjöklar og eyði-
sandar.
Þegar ég spurði Æsu um ástæð-
una fyrir þátttöku Vigfúsar sagðist
hún líta á ljósmyndir hans sem
ákveðið arkíf. „Þær eru sýnishorn
af þessu ægifagra sjónarhorni sem
íslensk landslagsljósmyndun bygg-
ist á og síðar varð einhvers konar
klisja um Ísland. Þegar Vigfús byrj-
ar að mynda er landið algjörlega
ferskt. Myndir hans eru ákveðinn
upphafsreitur,“ sagði hún.
Það var forvitnilegt að sjá verk
Vigfúsar í fylgd samtímalista-
manna, og það er ennþá for-
vitnilegra að skoða hrífandi sýn-
ingu á verkum hans sem var opnuð
í Þjóðminjasafni Íslands um síðustu
helgi. Ljósmyndasafn Íslands er
innan vébanda safnsins og eftir að
það fékk afnot af hinum góða
myndasal á neðstu hæð safnsins
hefur verið sett upp hver áhuga-
verða sýningin á fætur annarri,
með nýrri sem eldri ljósmyndum.
  
Nafn Vigfúsar hefur einkum lif-að í sambandi við skráningu
hans á starfi fyrstu forseta lýðveld-
isins, sem hann fylgdi allar götur
frá 1944. Einnig hafa menn minnst
hans fyrir glæsilegt framlag á
heimssýningunni í New York árið
1939, og sem fyrsta íslenska ljós-
myndarans sem gaf ljósmyndir sín-
ar út í bókum.
Það er afar mikilvægt að minna
reglulega á framlag mikilvægra
þátttakanda í listalífinu, sem horfn-
ir eru af sjónarsviðinu, og það gerir
Þjóðminjasafnið með miklum sóma
hér. Sýningin á verkum Vigfúsar
var mér opinberun. Ég hafði ekki
gert mér grein fyrir því með hvaða
hætti Vigfús hafði skráð samtíma
sinn; atvinnulíf sem landshætti – og
að hann hafi í raun verið jafn fram-
úrskarandi ljósmyndari og þessi
sýning sannar.
Sýningin er kölluð Þjóðin, landiðog lýðveldið. Það eru einmitt
efnisflokkarnir. Einn er röð form-
hreinna og nokkuð kaldhamraðra
landslagsmynda, meðal annars af
jöklum, fossólgu og Hraundranga
fyrir ofan Hraunsvatn. Flestar
myndanna sýna forsetana Svein
Björnsson og Ásgeir Ásgeirsson á
ferð um landið og móttökurnar sem
þeir fengu. Loks er myndröð um
fólkið í landinu, líf þess og störf.
Það er margt heillandi við þessa
sýn aftur í tímann, sem fólk verður
að upplifa. Klassísk er mynd Vig-
fúsar af kúasmala í Vatnsdal, undir
regnboga. Sú mynd fór víða og var
lofuð í erlendum fjölmiðlum; sögð
„hreinasta listaverk“. Myndirnar af
selaveiðum frá Staðarfelli eru
merkilegar, ekki síður en bóndinn í
Fagradal á fýlaveiðum, ullarþvott-
urinn á Skútustöðum, síldarsölt-
unin á Siglufirði eða bjargsigið í
Drangey. Sem heimildir eru þessar
myndir einstakar, sannkallaður
fjársjóður, en fagurfræðilega eru
þær líka stórmerkilegar.
Myndirnar af ferðum forsetanna
eru líka heillandi, ekki síst frá
fyrstu árum lýðveldisins, þar sem
hin vonglaða þjóð horfir framan í
nýja tíma. Borðar eru strengdir yf-
ir götur, forsetinn fær ábreiðu að
gjöf og forsetabíll þarf að bíða með-
an fjárrekstur rennur hjá. Forseta-
bíllinn er sínálægur; merkilegt er
að sjá í heimsókn Sveins til Akra-
ness hvernig bíllinn fær „heið-
urssæti“ við ræðupúltið.
Svo eru þetta allt „alvöru“ safa-
rík ljósmyndaprent, eins og hæfir
myndheiminum. Því ber að fagna.
  
Það eykur gildi sýningarinnar aðsafnið gefur út veglegt rit með
myndunum og skrifum fræði-
manna, um ljósmyndarann og kvik-
myndatökumanninn Vigfús. Eins
og Inga Lára Baldvinsdóttir, fag-
stjóri Ljósmyndasafns Íslands,
bendir þar á er framlag Vigfúsar til
íslenskrar menningarsögu marg-
þætt.
Myndir hans voru einskonar upp-
hafsreitur, sagði Æsa – heimsókn á
Þjóðminjasafnið ætti að vera byrj-
unarreitur frekari kynna almenn-
ings af ljósmyndaranum. efi@mbl.is
Ljósmyndari jökla,
kúasmala og forseta
AF LISTUM
Einar Falur Ingólfsson
»Ég hafði ekki gertmér grein fyrir því
með hvaða hætti Vigfús
hafði skráð samtíma
sinn – og að hann hafi í
raun verið jafn framúr-
skarandi ljósmyndari
og þessi sýning sannar.
Vigfús Sigurgeirsson/Þjóðminjasafn Íslands
Selveiðimenn Róið til að vitja um sel á Staðarfelli í Dölum 1938.
ÞAÐ er alltaf gaman að heyra
fyrsta flokks djassleikara glíma við
tónverk Theloniusar Monks. Slíkt
gerðist sjaldan á árum áður – ég
man eftir frekar slöppum Monk-
tónleikum á Sólon fyrir mörgum ár-
um þar sem íslenskir léku með
bandarískum flautuleikara – en
verður nú æ algengara og m.a. hef-
ur Andrés Gunnlaugsson gítaristi
kafað djúpt í verk meistarans.
Tónleikar Jóels og félaga voru
flottir – ekki vegna þess að hér
væri velt upp nýjum fleti á verkum
Monks, heldur af því að þarna
komu saman fjórir af-
burðadjasslistamenn
og notuðu verk Monks
til að spinna yfir. Þeir
félagar byrjuðu kröft-
uglega með einum vin-
sælasta ópusi Monks
„Well You Neen’t“,
svo kom mýkra verk
„In Walked Bud“
byggt á „Blue Skies“
Irving Berlins og Ey-
þór, sem lék á Rhodes,
sneri sér að gamla pí-
anógarminum sem
lenti í brunanum í
Lækjargötu og tókst að leika sóló
sinn á það. Hefði Bud Powell og
Monk verið skemmt hefðu þeir
heyrt þann gjörning. Ein af feg-
urstu ballöðum Monks var næst á
dagskrá „Ask Me Now“ og blés Jó-
el hana glæsilega með trillum og
tilheyrandi. Þegar leið á tónleikana
gerðist Jóel æ Roll-
inslegri í sólóum sín-
um og rak smiðs-
höggið í aukalaginu,
enn einni gullfallegri
Monk-ballöðu „Pan-
noica“ sem Rollins
hljóðritaði með Monk
og frá Rhodesi Eyþórs
barst himneskur sel-
estuhljómur, en á það
hljóðfæri lék Monk er
hann hljóðritaði ball-
öðuna með Rollins.
Það er alltaf æv-
intýri að heyra Jóel
Pálsson og Eyþór Gunnarsson leika
saman. Þeir eru hugmyndaríkir
listamenn sem hafa fullkomið vald á
hljóðfærum sínum og Jóhann Ás-
mundsson og Scott McLemore
veittu þeim þann stuðning sem
þurfti í hrynleiknum.
Tíðindalítill Monk
Vernharður Linnet
TÓNLIST
Múlinn á Cafe Rosenberg
Jóel Pálsson tenórsaxófón, Eyþór Gunn-
arsson rafpíanó, Jóhann Ásmundsson raf-
bassa og Scott Mclemore trommur.
Fimmtudagskvöldið 2. október kl.
22.30.
Kvartett Jóels Pálssonarbbbmn
Jóel Pálsson