Morgunblaðið - 01.11.2008, Blaðsíða 18

18 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 2008
FRÉTTASKÝRING
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
LISTAVERKASÖFN bankanna þriggja hafa ver-
ið í umræðunni í kjölfar þess að bankarnir komust
í eigu ríkisins. Alþingismenn hafa látið málið til sín
taka og vilja með tillöguflutningi tryggja að lista-
verkin, sem eru um 4000 talsins, verði áfram í eigu
þjóðarinnar.
Morgunblaðið hefur áður fjallað um listaverka-
söfn Landsbankans og Kaupþings en verr hefur
gengið að afla upplýsinga um listaverkasafn Glitn-
is, áður Íslandsbanka. Í þessu safni eru nú 1087
verk, samkvæmt upplýsingum frá bankanum.
Safnið hefur haft nokkra sérstöðu meðal banka-
safnanna, eftir því sem blaðið kemst næst. Úr
safninu hafa verið gefin verk, bæði til stofnana og
einstaklinga. Þá munu vera dæmi um að verk hafi
verið seld úr því. Ekki hafa fengist nánari upplýs-
ingar frá bankanum um gjafir og sölu listaverka,
þótt eftir hafi verið leitað.
Saga Glitnis, áður Íslandsbanka, spannar 19 ár.
Bankinn varð til við sameiningu fjögurra banka,
Alþýðubankans, Iðnaðarbankans, Útvegsbankans
og Verslunarbankans. Af þessum fjórum bönkum
átti Útvegsbankinn lengsta sögu og uppistaðan í
listaverkasafni Glitnis er frá honum komin. Versl-
unarbankinn lagði einnig til allmörg verk í safnið.
Þorvaldur Guðmundsson, kenndur við Síld og fisk,
sat um árabil í bankaráðinu. Hann var þjóðþekkt-
ur listaverkasafnari og beitti áhrifum sínum í sam-
bandi við listaverkakaup til bankans. Einnig komu
mörg verk frá Iðnaðarbankanum, en Bragi Hann-
esson bankastjóri var myndlistarmaður og hafði
áhrif á innkaup bankans á listaverkum. Fæst lista-
verk komu frá Alþýðubankanum og mörg verk
bankans voru reyndar tekin upp í skuld. Í safni
Glitnis munu vera margar gersemar eftir helstu
listamenn þjóðarinnar, eins og reyndin er með
söfn hinna bankanna tveggja.
Öll listaverkin skráð og ljósmynduð
Þegar Ásmundur Stefánsson var bankastjóri
Íslandsbanka beitti hann sér fyrir því að öll lista-
verk bankans yrðu skráð og ljósmynduð. Við verk-
ið naut bankinn aðstoðar listfræðinga. Þessi
skráning er að sögn mjög fullkomin. Skráð er eftir
tegund listaverka, stærð og ártali ef það liggur
fyrir. Í safninu eru málverk, vatnslitamyndir,
grafíkmyndir, steinþrykk, teikningar og högg-
myndir.
Íslandsbanki gekk í gegnum erfiðleika á síðasta
tug síðustu aldar og þá mun hafa verið mótuð sú
stefna, að kaupa ekki ný verk í safnið. Aðra sögu
er að segja af söfnum Landsbanka og Kaupþings,
en í þau söfn hafa verið keypt mörg verðmæt verk
eftir að bankarnir voru einkavæddir. Þar er fyrst
og fremst um að ræða verk eftir helstu listamenn
þjóðarinnar á seinni hluta síðustu aldar og á
fyrstu árum þessarar aldar.
Listaverk í eigu Glitnis hanga uppi á veggjum í
húsakynnum bankans heima og erlendis. Þá á
bankinn mjög fullkomna listaverkageymslu, þar
sem meginhluti verkanna er geymdur.
Sem fyrr segir hafa alþingsimenn látið mál-
verkasöfn bankanna til sín taka og voru tvö þing-
mál lögð fram á Alþingi í þessari viku, sem eiga að
tryggja að listaverkin verði áfram í eigu þjóð-
arinnar. Kristinn H. Gunnarsson, Ásta R. Jóhann-
esdóttir og Bjarni Harðarson flytja frumvarp þess
efnis að Listasafn Íslands hafi yfirumsjón með
verkunum. Þau verði áfram almenningi til sýnis í
viðskiptabönkunum eftir því sem unnt verði.
Alþingismennirnir Álfheiður Ingadóttir og Kol-
brún Halldórsdóttir hafa flutt tillögu til þings-
ályktunar. Tillagan er svohljóðandi: „Alþingi
ályktar að fela ríkisstjórninni að afhenda Lista-
safni Íslands til eignar og varðveislu listaverk í
eigu hinna nýju ríkisbanka.“
Verk voru gefin og seld
Listaverkasafn Glitnis
hafði nokkra sérstöðu
meðal bankasafna
Morgunblaðið/RAX
Listaverk Í kaffistofu á Barnaspítalanum hangir þetta flotta málverk eftir Hafstein Austmann.
„ÞESSI listaverk hafa tvímælalaust lífgað upp á
húsakynni Barnaspítalans,“ segir Ásgeir Har-
aldsson yfirlæknir um listaverkagjöf sem spít-
alinn fékk frá Íslandsbanka, sem síðar var
skírður Glitnir.
Ásgeir segir að um það leyti sem nýi Barna-
spítalinn var tekinn í notkun vorið 2003, hafi Ís-
landsbanki sett sig í samband og boðist til að
gefa listaverk á veggi spítalans. Sett var upp
nefnd innan spítalans til að velja verkin og naut
hún aðstoðar listaverkaráðgjafa frá Landspítala
og Háskóla Íslands. Nefndin fór í listaverka-
geymslur bankans og valdi verk úr safninu. Að
sögn Ásgeir var um að ræða málverk og graf-
íkverk, mörg hver mjög glæsileg og dýr. Þau voru
aðallega hengd upp á göng-
um, fundarherbergjum og
foreldraherbergjum spít-
alans.
Alls var um að ræða 35
listaverk, sem Bjarni Ár-
mannsson afhenti fyrir hönd
bankans. Við sama tækifæri
afhenti Bjarni tveggja millj-
óna króna gjöf sem stofnfé
Menningarsjóðs Barnaspítala
Hringsins.
Ásgeir segir að þetta framtak bankans hafi
verið mjög jákvætt. Það sé betra að hans mati
að hafa listaverk á veggjum en í geymslum.
Listaverkin hafa lífgað upp húsakynni Barnaspítalans
Ásgeir Haraldsson
Eftir Grétar J. Guðmundsson
gretar@mbl.is
„HAMFARIRNAR á fjármálamark-
aðinum eru miklu stærra mál en svo
að þær snúist um einhverja ein-
staklinga hér á landi. Ég tel að það sé
ekki rétt að menn séu að persónu-
gera málin, því það réð enginn við
þetta þegar það var farið af stað,“
segir Halldór J. Kristjánsson, fyrr-
verandi bankastjóri Landsbankans.
Halldór segir að of mikið hafi borið
á því að stjórnvöld, Seðlabankinn,
eftirlitsaðilar og bankastofnanir séu
sökuð um mistök vegna efnahags-
vandans. „Ég gef mér að hver og
einn hafi verið að vinna sitt verk af
bestu getu. Alþjóðlegar hamfarir í
efnahagsmálum eru svo yfirgrips-
miklar, að þær myndu bitna á þjóð-
inni eins og heimsbyggðinni allri.“
Að sögn Halldórs gerðu stjórn-
endur Landsbankans sitt besta
helgina fjórða og fimmta október síð-
astliðinn, til að stuðla að flýtimeðferð
breskra fjármálayfirvalda um að
koma Icesave-reikningum bankans
yfir í breskt dótturfélag, en þeir
reikningar hafa mjög verið í sviðsjós-
inu eins og þekkt er. „Leitt er að ekki
var hægt að skapa svigrúm til að
nýta þennan nýja möguleika sem
kom upp um helgina og komið var á
framfæri við fulltrúa stjórnvalda.
Fjármálaráðuneytið breska hafði
heimildir til að gera þetta hratt eins
og sýndi sig þegar yfirvöld þar færðu
innlán Heritable Bank og Singer og
Friedlander í ING direct á einum
degi. Ég sakast hins vegar ekki við
nokkurn mann um að það tókst ekki.
Það er svo mikilvægt í allri minni
hugsun, að fjármálakrísan var orðin
svo þung og víðtæk um allan heim, að
svigrúm til aðgerða var mjög tak-
markað. Íslensk stjórnvöld höfðu
takmarkað svigrúm til að fara aðra
leið en þau fóru varðandi málið í
heild vegna skorts á alþjóðlegum
stuðningi, en þau völdu að slá skjald-
borg um innlánseigendur og ná fram
aðgreiningu innlendrar og erlendrar
starfsemi bankanna. Margar þjóðir
fóru aðrar leiðir. Vissulega var
margt reynt til að bjarga kerfinu hér
og lagðar voru fram margar vel rök-
studdar tillögur þar um en án al-
þjóðlegs stuðnings voru þær vanda-
samar í framkvæmd.“
Skorast ekki undan ábyrgð
Halldór segist ekki skorast undan
þeirri ábyrgð sem hann beri á sínum
störfum. „Á hitt ber hins vegar að
líta, að eignir Landsbankans voru
mjög miklar á móti skuldbinding-
unum á Icesave-reikningunum eins
og á móti öðrum skuldbindingum
bankans. Lausafjárstaðan miðaðist
við það, samkvæmt samningum við
bresk fjármálayfirvöld, að við gætum
mætt útflæði. En þegar algjört hrun
verður á heilu fjármálakerfi, eins og
varð í annarri viku október hér á
landi, þá hefur það afleiðingar í för
með sér sem enginn gat séð fyrir. Því
segi ég að það sé ekki við nokkurn
einstakling að sakast að svo skyldi
verða, þó allir beri ábyrgð á sínum
verkum. Eignir að baki Icesave voru
miklar og það fólst mikil áhættu-
dreifing í þessum fjármögn-
unarleiðum. Stefnumótunin var að
mínu mati skynsamleg. Við vonum
hins vegar auðvitað og treystum að
það takist að vinna það vel úr eign-
unum að hægt verði að takmarka
tjón og standa við þessar skuldbind-
ingar.“
Hryðjuverk Breta
Halldór segir ljóst að aðgerðir
breskra yfirvalda gegn Landsbank-
anum að morgni 8. október, þegar
Heritable bankinn, dótturfélag
Landsbankans, og útibú hans í
London, voru yfirtekin, eigi sér enga
hliðstæðu og hafi valdið ómældu
tjóni. „Í bresku lögunum sem beitt
var eru sett þau skilyrði að aðgerðir
hafi verið framkvæmdar eða séu lík-
legar til að verða framkvæmdar sem
ríkisstjórnin telji að séu til þess falln-
ar að valda tjóni á efnahag Bret-
lands. Bresk stjórnvöld fóru langt út
fyrir valdsvið sitt þegar þau beittu
lögunum gegn Landsbankanum. Til
dæmis má nefna að innlán Lands-
bankans í Bretlandi námu aðeins um
0,5% heildarinnlána. Þá voru ekki yf-
irvofandi neinar fjárhagslegar til-
færslur sem mögulega gætu ógnað
efnahagslegum stöðugleika í Bret-
landi. Þvert á móti var Landsbank-
inn að færa fjármagn til breska úti-
búsins fyrir umrædda helgi. Það má
segja að lögum, sem sett voru til að
vernda bresku þjóðina gegn hryðju-
verkum, hafi þess í stað verið beitt til
að vinna hryðjuverk á íslenskum
hagsmunum.“
Segir ekki rétt að persónugera málin
Morgunblaðið/Ómar
Gerðu sitt besta Halldór segir stjórnendur bankans hafa gert sitt besta.
Í HNOTSKURN
» Stjórnendur Landsbank-ans gerðu sitt besta til að
koma Icesave-reikningum yfir í
breskt dótturfélag. Segir Hall-
dór að það sé ekki við nokkurn
einstakan mann að sakast um
að það hafi ekki tekist.
» Hann segir að lögum semætlað var að vernda bresku
þjóðina gegn hryðjuverkum
hafi verið beitt til að vinna
hryðjuverk.
ELDSNEYTISVERÐ lækkaði í gær
hjá öllum olíufélögunum.
Yfirleitt lækkaði lítri af bensíni
um fjórar krónur og lítri af dísel-
olíu um tvær krónur.
Eldsneyti
lækkar




 



 
  






 
 
  
 




 




 


ÍSLENSK stjórnvöld hafa leitað til
Evrópusambandsins um lánveit-
ingu úr neyðarsjóði sambandsins,
sem hefur yfir alls 25 milljörðum
evra að ráða, jafngildi um 3.840
milljarða króna á núverandi gengi.
Málið er til skoðunar hjá fram-
kvæmdastjórn sambandsins og
verður að því loknu tekið til um-
ræðu á Evrópuþinginu.
Íslendingar og Ungverjar eru
einu þjóðirnar sem hafa leitað til
sjóðsins um lánveitingu að undan-
förnu, að því haft er eftir Joaquín
Almunia, framkvæmdastjóra pen-
inga- og efnahagsmála ESB, á vef
breska dagblaðsins Times.
Geir H. Haarde forsætisráðherra
segir of snemmt að ræða um upp-
hæðir og skilmála í þessu efni, en
að ljóst sé að umrætt lán muni
verða viðbót við aðrar ráðstafanir.
Fram kemur á vef Times að emb-
ættismenn telji að fleiri Evrópuríki
muni leita á náðir sjóðsins og er
Úkraína nefnd í því samhengi.
En eins og kunnugt hafa stjórn-
völd í Úkraínu og á Íslandi sóst eftir
lánveitingum hjá Alþjóðagjaldeyr-
issjóðnum. baldura@mbl.is
Ríkið ræðir
við ESB um
lánveitingu
Málið í skoðun