Morgunblaðið - 22.11.2008, Blaðsíða 36

36 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
ÞESSI grein fjallar ekki um efnahagsástandið. Þessi
grein fjallar ekki um atvinnuleysi. Þessi grein fjallar ekki
um verðbólgu. Þessi grein fjallar ekki um stöðu krónunnar.
Þessi grein fjallar hins vegar um viðbrögð okkar allra við
ofangreindum atriðum.
Ég tilheyri kynslóð þeirri sem stundum er lýst sem „Y-
kynslóðinni“. Þessi kynslóð fæddist á árunum 1978-1995 og
hefur þótt of ábyrgðarlaus, frek og sjálfsmiðuð. Við þykjum
hins vegar fremst í notkun netsins, erum umburðarlynd og
sveigjanleg. Við höfum semsagt ýmsa kosti og ýmsa galla í
okkar fari eins og allir. Við höfum alltaf fengið allt sem hugur okkar girntist,
hvort sem það eru hlutir sem okkur langaði í, lán sem við sóttum um eða störf
sem við sóttumst eftir. Þessi kynslóð er núna að upplifa nokkuð sem hún hefur
aldrei upplifað síðan hún komst til vits og ára. Við erum að upplifa það að lífið
er ekki alltaf dans á rósum. Við sjáum allt í einu að stundum getur verið erfitt
að fá vinnu, við sjáum að stundum ná endar ekki saman um mánaðamót, lánin á
íbúðinni okkar eru orðin hærri en verðmat hennar. Blákaldur veruleikinn horf-
ist í augu við okkur – jafnvel í fyrsta sinn. Þetta er raunveruleikinn og skorast
ég alls ekki undan og ætla einfaldlega að mæta honum. Með hvaða hætti?
Ég skal segja ykkur hvar ég ætla að byrja og hvað ég ætla að gera. Ég ætla
að taka ábyrgð á því eina sem ég ræð fullkomlega yfir í þessu lífi. Það er viðhorf
mitt til þess sem er að gerast í lífi okkar um þessar mundir. Ég sjálfur ákveð
hvert viðhorf mitt er til þessara atburða sem dynja nú á okkar litlu þjóð. Ég
sjálfur ákveð hver mín viðbrögð verða ef ég missi vinnuna. Ég sjálfur ákveð
það hvort orka mín fari í að leita að sökudólgum eða hvort orka mín fari í að
finna ný tækifæri fyrir sjálfan mig og fjölskyldu mína. Ég ákveð sjálfur hvaða
lit ég set í þann pensil sem ég nota til að mála myndina mína með. Þetta eru
einmitt kostir minnar kynslóðar. Við erum sveigjanleg og bjartsýn.
Ef það er eitthvað sem fulltrúar okkar kynslóðar geta kennt fjölmiðlum,
stjórnmálamönnum og öðrum spekingum þá er það að á bjartsýninni förum við
ótrúlega langt. Þegar við erum bjartsýn þá fáum við fleiri hugmyndir, þegar við
erum bjartsýn þá erum við áfram tilbúin að taka nauðsynlega áhættu og prófa
okkur áfram, þegar við erum bjartsýn þá erum við frekar tilbúin að takast á við
nýja hluti, þegar við erum bjartsýn þá höfum við neistann og kraftinn til að
vinna okkur út úr hvaða vanda sem er. Undanfarið hef ég samt átt fullt í fangi
með að viðhalda þessari bjartsýni minni. Fjölmiðlar keppast um að mála sem
svartasta mynd af ástandinu. Stjórnmálamenn úr öllum flokkum tala hátt um
hversu ofboðslega erfitt við munum öll eiga á næstunni. Umræðuþættir snúast
um að finna sökudólga og mála dökkt útlit um framtíðina. Hagspekingar koma
fram gráir í framan af áhyggjum og mest virðist þeim hampað sem dekksta
myndina mála. Með þessu er verið að senda mjög afgerandi skilaboð. Fátt þyk-
ir fréttnæmt í dag nema það feli í sér svarta mynd. Ef nógu margir halda á
svörtum penslum er alveg öruggt að myndin verður svört. Í einfaldleika mínum
trúi ég því að þrátt fyrir allt séu gríðarleg tækifæri sem blasa við okkur. Upp-
lausnin í atvinnulífinu er sannarlega sársaukafull en leysir engu að síður úr
læðingi mikil tækifæri. Við þurfum einfaldlega að trúa á þann kraft, reynslu og
hugmyndir sem eru til staðar, hvernig sem atvinnuástandið er. Gnótt mann-
auðs getur ekki annað en fundið sér leið til þess að halda áfram að skapa tæki-
færi – með bjartsýnina að leiðarljósi. Til þess verðum við að standa vörð um
bjartsýni okkar og tapa okkur ekki í þeim „raunveruleika“ sem dreginn er upp
í fjölmiðlum. Ég beini orðum mínum sérstaklega til annarra fulltrúa minnar
kynslóðar og hvet ykkur til þess að hafa áhrif. Ég vil líka tala sérstaklega til
fjölmiðla. Setjum fleiri liti í penslana okkar og vinnum saman að því að mála
fleiri myndir. Málum bjartar myndir, stórar myndir, litlar myndir, ótrúlegar
myndir í bland við þessar „raunhæfu“ myndir. Hjálpið mér að viðhalda bjart-
sýni minni því ef ég tapa henni þá fyrst hef ég tapað öllu.
Hvaða lit á ég að velja
í pensilinn minn?
Ingvar Hjálmarsson,
tölvunarfræðingur.
ÉG HEYRÐI af raunum íslensku
þjóðarinnar í útvarpi BBC í dag.
Sumir Íslendinganna sem rætt var
við virtust halda að enskur almenn-
ingur væri ykkur reiður vegna fjár-
málakreppunnar. Ég átti fé á Ice-
save-reikningunum en get fullvissað
ykkur um að ég ber ekki kala til ís-
lensku þjóðarinnar, einungis til
bankans sem brást báðum þjóð-
unum.
Mér þykir leitt að heyra af öllum
Íslendingunum sem hafa misst fé
sitt á sama hátt og ég en án mögu-
leika á aðstoð frá ríkinu. Þið virðist
nú í vafa um hvað skuli gera. Ættuð
þið að ganga í Evrópusambandið til
að njóta kosta evrunnar en missa þá
jafnvel fiskveiðistjórnunina úr hönd-
unum eða berjast áfram ein ykkar
liðs?
Þetta er skrifað af Englendingi
sem hefur samúð með ykkur og ósk-
ar ykkur gæfu og velgengni í fram-
tíðinni.
Bretar
ekki reiðir
íslenskum
borgurum
Peter Scott, The Lilacs,
North Walsham, Norfolk,
Bretland.
ÉG VEIT að það er mikilvægt að kaupa jólagjafirnar.
Það er von á verðbólguskoti og verðhækkunum á út-
lenskum vörum.
Ég veit að það er mikilvægt að horfa á ensku knatt-
spyrnuna. Liverpool hefur ekki byrjað svona vel lengi og
allt í einu er orðið skemmtilegt að horfa á Chelsea.
Ég veit að það er mikilvægt að hvíla sig. Eftir að hafa
púlað í heila viku og auk þess fylgst linnulaust með vond-
um fréttum og bölsýnisbloggi, þá er heilatetrið orðið
ósköp lúið.
Ég veit að það er mikilvægt að fara í sund. Látið mig vita það; bunan í
Vesturbæjarlauginni hefur bjargað lífi mínu undanfarnar vikur.
En þótt allt þetta sé mikilvægt í dag, þá er eitt þó enn mikilvægara.
Að sýna þá sjálfsvirðingu að fara niður á Austurvöll klukkan þrjú og mót-
mæla. Sýna að við höfum það stolt að láta ekki vaða yfir okkur endalaust.
Yfirlæti og fyrirlitning
Mótmælum þeirri óheftu frjálshyggju sem Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn steyptu yfir samfélagið, og hefur nú kallað yfir
okkur hrun.
Mótmælum þeim hroka sem mætt hefur okkur hjá forsætisráðherra sem
gefur til kynna að mótmælendur á Austurvelli séu skríll og fréttamenn sem
vilja svör við spurningum sínum séu dónar og fífl.
Mótmælum þeim skorti á upplýsingum, lygum og hálfsannleik sem ein-
kennt hefur samfélagið síðan hrunið átti sér stað.
Mótmælum því að að ekki eigi að kalla til erlenda sómamenn til að
stjórna rannsókn á orsökum hrunsins, heldur eigi það að gerast undir for-
ræði íslenskra stjórnmálamanna. Við höfum ekki góða reynslu af íslenskum
stjórnmálamönnum, takk fyrir!
Mótmælum því samtryggingakerfi spillingar og klíkuskapar sem enn er
með klærnar í flaki samfélagsins.
Mótmælum þeirri forgangsröð að öllu skipti að spilltir bitlingakóngar
stjórnmálaflokkanna haldi sínum vel launuðu störfum hjá ríkinu (okkur)
meðan þúsundir venjulegs fólks missa vinnuna vegna afglapa þeirra. Mót-
mælum því að stjórnvöldum virðist ofar í huga að bjarga andliti stjórnmála-
manna, embættismanna í réttum flokkum og kaupsýslumanna í réttum
klíkum, en að bjarga almenningi og heiðarlegum fyrirtækjum frá gjald-
þroti.
Mótmælum því að við fáum ekkert að vita um það starf sem nú fer fram í
bönkunum og víðar við að „endurreisa íslenskt efnahagslíf“. Mótmælum því
að kröfur um opnari stjórnsýslu og heilbrigðari stjórnsýslu séu hafðar að
háði og spotti.
Mótmælum því fyrst og fremst að kröfum um að almenningur fái að segja
álit sitt í kosningum með vorinu sé svarað með yfirlæti og fyrirlitningu.
Stolt og sjálfsvirðing
Þótt við kunnum að hafa mismunandi skoðanir á orsökum hrunsins og
þótt við höfum kannski mismunandi skoðanir á ESB, þá getum við þó öll
sameinast um að mótmæla þessu.
Á Austurvelli klukkan þrjú í dag.
Það er hægt að fara snemma að kaupa jólagjafirnar, eða eftir að fund-
urinn er búinn. Og Liverpool er nú bara að keppa við Fulham í dag; það
verður tæpast mjög áferðarfallegur leikur. Það má líta á það sem hvíld að
ganga niður á Austurvöll og fylla lungun af hreinu lofti við að hrópa skoð-
anir sínar hástöfum. Og Vesturbæjarlaugin er opin til klukkan átta í kvöld.
Svo við höfum tíma.
Og við höfum stolt og við höfum sjálfsvirðingu.
Mætum.
Mætum!
Illugi Jökulsson
ritstjóri.
ÞAÐ fylgir því ábyrgð að
taka við af fjárhagslegu
þrotabúi og hugmyndas-
nauðu. Það fylgir því svo
þung ábyrgð að ég ætla
engum öðrum en bestu Ís-
lendingunum þetta verk.
Stjórnarseta verður erfið
og aðkast mikið. Ég bið því
sterkustu Íslendingana að
axla þessa ábyrgð. Framapotarar mega vara
sig; þetta mun að öllum líkindum ekki leiða til
lýðhylli. Bein í nefi og breiðar herðar eru það
sem koma skal. Ég ákalla jafnaðarmenn. Ég
hef traustar heimildir fyrir því að þeir starfi
innan allra flokka, utan þeirra og með skóna í
gættinni. Það er ekki leiðin fyrir jafn-
aðarmenn að reyna að berja hugmyndum sín-
um í koll núverandi, fyrrverandi ellegar til-
vonandi flokksbræðra og -systra. Nema þá
tilvonandi undir stjórn nýrra merkja. Því við
þurfum einhvern stórbrotinn nýjan skrið-
þunga til að vega upp á móti núverandi ráða-
mönnum. Núna gengur um garð skeið þar
sem skilyrt lán eru tekin af handhöfum valds.
Fulltrúum ykkar. Þeir eru ekkert annað en
þrælar kjörseðlanna og við höfum leyft þeim
að misnota það vald sem við létum þeim í té.
Einu sinni var krafa um að menn stæðu við
orð sín og málefni væru málefni en ekki mála-
tilbúnaður. Einu sinni var krafa um að heið-
virðir menn skipuðu stóla Alþingis, ekki
dæmdir glæponar. Einu sinni þurftu forsætis-
ráðherrar að svara fyrir gjörðir sínar. Hvert
er þetta farið? Ég fór niður á Austurvöll eftir
fyrsta borgarafundinn í Iðnó. Ég horfði á
styttuna og ég spurði hvort þessu hefði mað-
urinn sem styttan er af barist fyrir? Settirðu
okkur undir hatt valdagráðugra pen-
ingaplokkara sem skildu eftir sig sviðna jörð
líkt og víkingar á fyrra sjálfstæðistímabili
landsins á meðan „stjórnvöld“ stóðu aðgerð-
arlaus hjá? Sá munur er einn að víkingar ollu
ekki slíkum usla hér heima sem nú sést.
Gunnar hlustaði á ráð Njáls, nema þegar
hann mætti sínum dauðdaga með reisn. Nú á
dögum flýja kýfingarnir með aurana sem eftir
eru í stórum stíl og fá reisupassa upp á það
frá ríkisstjórn. Nokkrir ætla að mæta dauð-
daga sínum með reisn, reyndar undir þeim
formerkjum að reisa upp öflugt samfélag á
ný. Ég óska þeim góðs með það, en bið þá
minnast þess að við spilum ekki leikinn þeirra
aftur. Eina innkoma þeirra í íslenskt samfélag
er sú að þeir beri brjóstnælu jafnaðar-
mennsku í jakkabrotinu/vinnuskyrtuvasanum/
stuttermabolnum. Svarið sem laust niður frá
styttunni í gegnum skelina var: Til hvers er
sjálfstæði ef ekkert er lýðræðið? Og þá fattaði
ég það: Jón Sigurðsson stóð ekki einvörðungu
fyrir sjálfstæði þjóðar frá krúnu, heldur ein-
staklings. Með sínum skýlausu kröfum fór
goðinn frá Hrafnseyri fremstur í flokki fyrir
því að berja þrælslundina úr hjarta okkar.
Reikningskrafan, Vér mótmælum allir, Stöðu-
lögin og Stjórnarskrá Íslands 1874. Maðurinn
skapaði okkur sérstöðu sem smátt og smátt
var kvörnuð frá almenningi inn í flokksklíkur.
Kolkrabbinn, S-hópur, LÍÚ og lík apparöt
hafa átt kynslóðir með húð og hári. Kveldúlfur
Thors-ættar, stjórnmálaafskipti þeirra og
bankaseta á áratugaskeiði um miðbik ald-
arinnar kristallar þessa þróun.
Ég skil ekki hvers vegna styttan snýr
ennþá að Alþingi; er þess fullviss að Jón byltir
sér í gröf sinni við hvern einasta þingfund
sem haldinn hefur verið nú lengi vel. Stjórn-
völd eru hugtak sem nær ekki að komast inn í
mengi raunverulegra hluta nú um stundir.
Undir hæl auðmanna; í veislum þeirra og sem
tengslafulltrúar á erlendri grundu hafa þeir
afsalað sér hverri örðu af trúverðugleika.
Tákngervingur þess er ég nefndi; forsetinn,
er ekki til þess fallinn að falla í náð kjósenda
þótt hann vilji lækka laun sín. Á góðærisárum
minnir mig að laun hans hafi hækkað um rúm
130%.
Við erum ekki að kljást við smámál. Þetta
er ekki ein stífla, eitt álver, hvalveiðar eða
ókeypis í strætó! Við stöndum frammi fyrir
vali um það hvort við búum í velferðarkerfi af
því tagi sem við höfum stært okkur af í gegn-
um tíðina. Við berum okkur saman við Norð-
urlönd (óréttilega í mörgum tilfellum) en ber-
umst með óskiljanlegum straumum til
bandaríska kerfisins. Hvar er réttlæt-
iskenndin? Hvar er lágmarkshugsun um ykk-
ar framtíð? Góðærinu er lokið og taka þarf í
tauma. Skipta þarf um knapa, hnakk og skeif-
ur. Spurningin er með öðrum orðum: Viljum
við ofurselja Ísland og halda ímynd landsins
óbreyttri? Kúgandi og tækifærissinnuð port-
kona sem gengur kaupum og sölum milli best
borgandi kúnnans eða eigum við að stappa
niður fótum: ryðjast gegnum dyr út í óveður
vetrar og taka til höndunum líkt forfeðrum
okkar. Eða viljum við frjósa í hel? Okkar er
valið. Ég veit hvað ég vel og vona innilega að
það sama gildi um þig; að byggja ímynd okkar
upp út á við og það gerum við ekki með sömu
stjórnvöldum og leyfðu henni að grotna niður.
Hvaða flokki sem þú tilheyrir, hvort þú yf-
irhöfuð tilheyrir flokki máttu ekki taka óttann
með þér út í dagsbirtuna. ÉG vil berjast með
orðum fyrir hugsjón sem er okkar menningar-
arfur. Ég vil taka slaginn og skapa samfélag
jöfnuðar og set fordæmið með einstaklings-
framtaki!
Ákall til þjóðar
Sindri Viðarsson,
nemi við HÍ.
Morgunblaðinu hefur borist mikill fjöldi greina og pistla frá lesendum um ástandið í efnahagsmálum landsins.
Margir höfundar lýsa áhyggjum sínum af þróun mála og margir gera tillögur um leiðir út úr efnahagsvanda þjóð-
arinnar. Morgunblaðið leggur áherslu á að gera þessum umræðum góð skil í blaðinu á næstunni.
Skoðanir fólksins
Ég fór niður á Austurvöll
eftir fyrsta borgarafund-
inn í Iðnó. Ég horfði á
styttuna og ég spurði
hvort þessu hefði maðurinn sem
styttan er af barist fyrir? Settirðu
okkur undir hatt valdagráðugra
peningaplokkara sem skildu eftir
sig sviðna jörð...?’