Morgunblaðið - 22.11.2008, Blaðsíða 44

44 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
Það er alveg víst að allir sem
þekktu ömmu eiga eftir að sakna
hennar sárt og er ég þar með talin.
Það er margt sem gerði ömmu að
þeirri einstöku og ástríku konu sem
hún var.
Henni var mjög annt um að koma
fjölskyldunni saman og stóð því fyrir
allskyns fjölskylduboðum og uppá-
komum til þess að gera þessa stóru
fjölskyldu samrýndari. Ást hennar á
fjölskyldunni leyndi sér heldur ekki
þegar kom að nýjasta meðlimnum, en
hún amma var ekkert lítið spennt fyr-
Jakobína Guðmundsdóttir
✝ Jakobína Guð-mundsdóttir
fæddist á Akureyri
16. júlí 1935. Hún
lést á Landspít-
alanum við Hring-
braut hinn 12. nóv-
ember síðastliðinn.
Útför Jakobínu fór
fram frá Fossvogs-
kirkju 21. nóvember
sl.
–
Í blaðinu í gær
birtust greinar um
Jakobínu eftir Rakel
Maríu annars vegar og Ásdísi og
Önnu Sif hins vegar. Uppsetn-
ingin misfórst hjá okkur og birt-
um við greinarnar hér aftur um
leið og við biðjumst velvirðingar á
þessari handvömm.
ir því að fá Öglu Mar-
gréti í heiminn. Enda
voru hennar fyrstu
viðbrögð við fréttun-
um að koma heim frá
Kanaríeyjum með
nægan fatnað sem
duga mun litlu píunni
fram að fermingu. En
hún var einnig mikið
til staðar og fannst
fátt skemmtilegra en
að fá hana í heimsókn
til sín, og þó svo að
Agla sé ennþá svo
ung að hún hafi ekki
fengið að kynnast ömmu sinni mun-
um við sjá til þess að hún fái að vita
hversu einstök kona hún var og
hversu mikið hún hélt upp á hana og
þannig mun minning hennar lifa um
ókomna tíma.
En þrátt fyrir þetta á ég þó mest
eftir að sakna hversdagslegu hlut-
anna eins og þess að koma í heimsókn
til ömmu og afa, þar sem maður gat
verið viss um það að fá faðmlag, og að
amma klikkaði ekki á því að vera búin
að bæta einhverju við í dótakassann
eða með tilbúna spólu fyrir mann til
að horfa á. Svo var það ekki alvöru
heimsókn til ömmu og afa nema að fá
vanilluís með súkkulaði sósu.
Eitt er þó alveg víst að það er mik-
ill missir fyrir alla að amma var tekin
frá okkur en við þurfum bara, í henn-
ar anda, að vera jákvæð og hugsa um
það að hún er áreiðanlega komin á
betri stað.
Rakel María.
Ástkær amma. Þakka þér, elsku
besta amma mín, fyrir allt það sem þú
gafst af þér. Styrkur þinn, ráðvendni
og hlýja lýsti ávallt minn lífsveg. Þú
varst ætíð frábær fyrirmynd, sér í lagi
það hve jákvæð þú varst og gæska þín
gagnvart öllu og öllum. Aldrei misstir
þú sjónar á því góða í lífinu og í sér-
hverju augnabliki var bjartsýni til
staðar. Ég gat ávallt leitað á náðir þín-
ar og stólað á að finna hjá þér skilning,
leiðsögn og frábæran félagsskap. Ég
hugga mig við minningar um samtöl
og samverustundir okkar tveggja. Ég
mun reyna að hafa í heiðri og að leið-
arljósi bjartsýni þína og það að vera
jákvæð.
Í djúpum míns hjarta er örlítið leynihólf
innst,
sem opnast af skyndingu þegar mig varir
minnst
og hugskotsins auga með undrun og
fögnuði sér
eitt andartak birtast þar mynd síðan
forðum af þér.
(Jón Helgason.)
Þín verður sárt saknað. Friður sé
með þér.
Þín,
Ásdís og Anna Sif.
Kveðjuorð til Bíbíar. Guð gefi mér
æðruleysi til að sætta mig við það,
sem ég fæ ekki breytt, kjark til að
breyta því sem ég get breytt og vit til
að greina þar á milli. Eftir þessu lifðir
þú, Bíbí. Eftir langa og erfiða baráttu
þína, Bíbí okkar, við veikindi þín, ertu
dáin. Okkur langar til að skrifa nokkr-
ar línur og þakka þér fyrir allt sem þú
hefur gert fyrir okkur hér í fjölskyld-
unni.
Pabbi kynntist þér og þið hófuð
ykkar samveru árið 1981 og giftuð
ykkur síðan árið 1993. Árið 1981 var
elsta dóttir okkar Ásdís Birna um eins
árs og hún hefur alla tíð getað talað
við þig og þið verið miklar vinkonur og
hún sagði við þig Bíbí amma. Þú hefur
líka haldið saman okkur systkinum
Dúnu, Sigmari, Brynju, Agli og fjöl-
skyldum, Braga syni þínum og fjöl-
skyldu hans og þar á meðal voru alltaf
samverustundir okkar á jólunum góð-
ar. Fyrstu árin hjá ykkur og síðan
þegar þið pabbi voruð orðin eldri þá
var það til skiptis hjá okkur systkin-
um. Þú hefur alla tíð sýnt mikinn
áhuga á því sem við vorum að gera í
okkar lífi. Þar á meðal þegar við vor-
um í námi í Danmörku og þið komuð í
heimsókn þangað þegar Dúna útskrif-
aðist. Við heimsóttum ykkur til Gran
Canary, frá Danmörku. En á Gran
Canary, þar sem þið dvölduð mikið
saman var ykkar annað heimili og þar
voruð þið í góðu yfirlæti með vinum
ykkar.
Þú sagðir alltaf að „þið yrðuð að
vera komin heim til Íslands áður en
ákveðnir atburðir í lífi okkar í fjöl-
skyldunni yrðu“, s.s. gifting, barns-
fæðing, skírn eða ferming barna okk-
ar. Þú vildir ekki missa af neinu sem
gerðist hjá okkur og sýndir því mikinn
áhuga og deildir því með vinum ykkar.
Þú og pabbi áttuð ykkar góðu ævi
saman í æðruleysi og edrúmennsku.
Eftir því sem árunum fjölgaði bætt-
ist í fjölskylduna hjá okkur systkin-
um. Sigmar eignaðist Jóhann Örn og
Herbert, en fyrir átti hann stjúpson,
Barða, og Brynja eignaðist Rakel
Maríu og síðar Tomma og Dúna eign-
aðist Agnesi Evu og Hermann Haf-
stein. Bragi giftist Jolly og þau eign-
uðust Jón Emil (skírður í höfuðið á
Jóni Emil yngri syni þínum, sem dó
mjög ungur) og nú á þessu ári, þegar
þú hélst að allir væru hættir barn-
eignum þá fæddist Agla Margrét hjá
Brynju og Kalla og það gladdi þig
mikið. Þú gast þá haldið áfram að
kaupa úti á Gran Canary, föt á barn í
fjölskyldunni. Kalli á fyrir Tómas. Eg-
ill og Laufey búa í Ástralíu og eru
barnlaus. Þrátt fyrir legu þína á LSH
síðustu 7 mán. vildir þú ekki missa af
því sem var að gerast hjá okkur í fjöl-
skyldunni þ. á m. giftust Ásdís Birna
og Anna Sif og þar varstu í hjólastól
og gladdist með okkur.
Á ættarmót (Einars afa) okkar í
FÍH-húsinu mættir þú og hafðir gam-
an af. Og enn og aftur talaðir þú um að
þú ætlaðir að vera orðin góð þegar
nafngift Öglu Margrétar yrði í byrjun
nóv. sl. Af æðruleysi þínu tókstu öllu
með jafnaðargeði sem á dundi í þínu
lífi og okkar hinna í fjölskyldunni.
Takk fyrir allt og allt, Bíbí okkar.
Megi guð gefa þér, pabbi, afi, styrk í
þinni sorg og einnig ykkur öllum í fjöl-
skyldunni óskum við alls hins besta og
megi guð styrkja ykkur í sorginni.
Guðrún Hanna, Gísli, Agnes
Eva og Hermann Hafsteinn.
Ég kveð vin minn
Úlf Hjörvar með söknuði. Úlfur var
ein af mínum fáu tengingum á meg-
inlandinu við landið í norðri. Þaðan
sem kaldir vindar blása oft á tíðum í
stað þess að vera það fyrirmyndarríki,
sem það vel gæti verið. Á því sviði
ræddum við félagarnir oft um „ástand
og horfur“ og sjaldan hef ég kynnst
manni sem bar hag síns föðurlands
meira fyrir brjósti en Úlfur. En hann
gjörþekkti einnig samlanda sína og
lagði sig fram við að skilja hvers
vegna þróunin var fremur til sundr-
ungar en sameiningar. Frá öðrum
góðum vini bárust mér þau skilaboð
að það sem skipti öllu máli hér í jarð-
vistinni væri að vera góður nemandi.
Einmitt þannig sé ég vin minn Úlf,
hann var einmitt góður nemandi. Og
mér eru minnisstæðar nokkrar bæk-
ur sem hann léði mér. Dansk-þýddar
bækur um svokölluð æðri málefni þar
sem litið er á heimstildrið allt frá nýju
sjónarhorni. Slíkar bækur finnast
merkilegt nokk í Danmörku og Úlfur
keypti þær og las og lét þær svo fara
áfram til að þær hefðu enn meiri áhrif.
Úlfur Hjörvar
✝ Úlfur Hjörvar,rithöfundur og
þýðandi, fæddist í
Fjalakettinum við
Aðalstræti í Reykja-
vík 22. apríl 1935.
Hann lést á heimili
sínu í Kaupmanna-
höfn 9. nóvember sl.
Útför Úlfs var
gerð frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík 21.
nóv. sl.
Þeir sem leggja sig
eftir bókum fræðast
meira en hinir sem láta
það vera. Og ef það er
nokkuð sem Úlfur er sér-
staklega þekktur fyrir,
þá er það áhugi á bókum.
Ekki bara skrifaði hann
bækur og þýddi, heldur
safnaði bókum. Ég er
ekki frá því að honum
hafi tekist að smita mig
eilítið í þessa veru. Og ég
þakka fyrir mig. Mínar
og okkar hjónanna sér-
stöku kveðjur vegna fráfalls heimilis-
föðurins, Úlfs, gilda vinkonu okkar,
ekkju hans Helgu, börn og barna-
börn. Ég kann ekki að nefna þau öll,
en þið vitið sjálf hver ég meina. Ég
kveð vin minn í nafni hins nafnlausa
æðsta, þaðan sem við eigum öll okkar
upphaf.
Einar Þorsteinn.
Það vill stundum vera nokkurt
streð hjá rithöfundum að fá útgef-
anda. En látum það liggja milli hluta.
Mér vitanlega gat aðeins einn maður
státað af því, að hafa sent frá sér bók,
þar sem á titilblaði stendur: Útg.:
Nokkrar konur í Reykjavík. Þetta var
Úlfur Hjörvar, sem hér skal kvaddur
nokkrum orðum.
Bókin sú arna ber hið yfirlætis-
lausa heiti „Sjö sögur“ og kom út árið
2002. „Undarlegt,“ hugsaði ég með
mér, þegar ég las bókina, sem eins og
titillinn bendir til, er smásagnasafn.
„Já, undarlegt, en það er eins og sög-
urnar séu skrifaðar af manni, sem
fæddur er fyrir stríð“. Ég ætla ekki að
færa rök fyrir þeirri skoðun minni
hér; hún er mitt einkamál. En auðvit-
að vissi ég, að Úlfur var fæddur fyrir
stríð, mér bara láðist að hugsa út í
það. Og lái mér hver sem vill.
Sannleikurinn er sá, að Úlfur var
ævinlega ungur. Með því á ég ekki við,
að hann hafi ekki tekið út þann
þroska, sem aldri hans hæfði. En
hann var ungur í anda. Hann var bar-
áttumaður fyrir jöfnuði í samfélaginu.
Vonir kvikna og slokkna; það er gang-
ur lífsins. Ég hygg, að Úlfur hafi kvatt
þennan heim aðeins of snemma til að
sjá austrið roða slegið. Að vísu ekki á
sama hátt og hann lét sig dreyma um
forðum tíð, en samt…
Úlfur stóð ekki fremstur í flokki
róttækrar baráttusveitar sinnar kyn-
slóðar. Líkt og íslensku hirðskáldin
forðum sat hann svo nærri öndvegi, að
vel mátti heyra og sjá. Brá og sverði,
þegar á þurfti að halda. Hann var
óþrjótandi sagnabrunnur þess, sem
gerðist í Reykjavík um og upp úr
miðri öldinni og raunar lengur.
Úlfur Hjörvar var manna fágaðast-
ur, sem tæpast varð sagt um ýmsa
gamla vini og félaga, sem við áttum
sameiginlega. Hann var nefnilega du-
lítið borgaralegur í háttum, án þess ég
hafi látið þess sérstaklega getið á
samverustundum okkar. En
skemmtilegur frásagnamaður var
hann umfram flesta.
Úlfur naut lífsins, eins og best verð-
ur gert. En þess skal minnst, nú þegar
hann heldur á nýjar og fegurri lendur,
að hann var vel kvæntur, umfram
flesta menn. Ekki þekki ég margt
fólk, sem eins vel hefur skilið maka
sinn, og unnt honum þess að blómstra
á sinn hátt, eins og Helga Hjörvar
gerði. Það þarf stórmennsku til.
Pjetur Hafstein Lárusson.
Þeir lágu saman garðar foreldra
okkar, annar í Suðurgötu, hinn í
Garðastræti, þá börn er við vorum,
Úlfur og ég. Ef til vill eins konar fyr-
irboði þess, að árum saman lágu leiðir
okkar saman. Fyrst í barnaskóla, eins
og grunnskólinn hét í þá daga. Að
honum loknum sóttum við nám í Hér-
aðsskólann að Laugarvatni og sumrin
löng vorum við á Hvanneyri við fjöl-
breytt störf. Síðar austur við Sog við
byggingu Steingrímsstöðvar.
En lífið var ekki bara nám og vinna.
Við urðum sósíalistar af lífi og sál og
þar með hernámsandstæðingar. Ís-
land úr NATO og herinn burt. Gerð-
um m.ö.o. sjálfstæði Íslands að okkar
herra. Og lágum ekki á liði okkar í
baráttunni, enda djarfir menn og
hraustir.
Draumalandið, sósíalisminn beið
þá eins og nú, inni í blámóðu framtíð-
arinnar eftir því að fólkið þyrði. Þetta
voru kátir dagar. Og áfram hélt lífið.
Það komu konur og börn. Fljótlega
fór svo að enginn talaði um þig án
þess að nefna hana Helgu í sömu and-
ránni. Úlfur og Helga var ævinlega
sagt. Svo skildi leiðir um tíma en lágu
svo saman aftur. Ég flutti með mitt
fólk austur í Neskaupstað, nema
hvað, í rauða bæinn. Og eitt vorið
komuð þið Helga þangað í sumar-
vinnu. Þá hygg ég að þau bönd vin-
áttu hafi orðið til, milli Helgu og Guð-
rúnar, sem ekki brustu meðan
Guðrún lifði.
Þetta sumar var mikið unnið og
mikil pólitík lá í loftinu. Kannski átt-
um við öll örlítinn þátt í því að búa til
besta bæjarfélag í landinu, með þeim
Lúðvík, Jóhannesi, Bjarna og fé-
lögum þeirra. Hver veit?
„Allir munu vera okkar vinir, sagði
hún; því fólkinu líður vel. Og þrælak-
istan leggjast niður niður á Bessa-
stöðum, sagði hann, því að í landi þar
sem fólkinu líður vel eru ekki framdir
glæpir. Og við riðum um landið á hvít-
um hestum, sagði hún.“ (Halldór Lax-
ness.)
Að loknum Neskaupstaðarárunum
tóku við nokkur ágæt ár í Reykjavík.
Þá var oft gestkvæmt á Bergþóru-
götu 1, en þar bjuggu þau Úlfur og
Helga nokkur ár. Frá þessum tíma er
margs að minnast, ekki síst ferða um
þetta land, t.d. vora við Breiðafjörð,
eyjanna mörgu, sem við komum í, um
eggtíð.
„Þótti þér ekki Ísland þá
yfirbragðsmikið til að sjá?“
(Jónas Hallgrímsson.)
Lýkur nú þessum fátæklegu
kveðjuorðum til vinar og baráttu-
félaga en eftir lifir minningin um
vaskan dreng og margar góðar stund-
ir. Við Dísa mín sendum Helgu og
börnunum einlægar samúðarkveðjur.
Ólafur Þ. Jónsson.
Mikil eftirsjá er að Úlfi Hjörvar.
Nú eru rúm þrjú ár síðan þau
Helga sögðu mér að hann hefði
greinst með krabbamein í hvekk sem
ekki yrði upp skorið. Öllum mátti þá
vera ljóst að hverju stefndi, en Úlfur
bar sig vel, fullur áhuga á málum líð-
andi stundar, einkum bókmenntum
og menningarmálum. Hann sýndi
ótrúlega seiglu þessi ár, gafst aldrei
upp, heldur hélt fyrra striki, hvað sem
í skarst. Úlfur var greindur og minn-
ugur, en mér þótti hann stundum
óþarflega neikvæður og dómharður.
En það skýrði ég með þunglyndi sem
lengi hafði háð honum.
Hann var ljúfur maður og hjálp-
samur, og fann ég fyrir því einu sinni
þegar þröngt var í búi, þá útveguðu
þau hjón mér bæði vinnu við þýðing-
ar. Sjálfur þýddu Úlfur margt og af
snilld, hann var málamaður og afar
vel máli farinn á íslensku. Hann sagði
líka vel frá og hafði margs að minnast
frá rúmum sjö áratugum, hafði dval-
ist í mörgum löndum, kynnst mjög
mörgu fólki, og var næmur á sér-
kennilegt í fari þess og á spaugileg at-
vik. Ég hvatti hann því til að semja
endurminningar sínar, en óttast að
ekki hafi orðið af því. Síðustu árin
urðu honum líka erfið, hann var oft á
sjúkrahúsum en stundum hress þess í
milli. Ég heimsótti hann síðast viku
áður en hann dó. Þá var hann enn
málhress en tærður af krabbameini
og máttfarinn svo ég stóð ekki lengi
við.
Auk þýðinga naut málsnilld Úlfs
sín sérlega vel í smásögum, enda vann
hann til verðlauna á því sviði. Ekki
liggur þó eftir hann nema eitt lítið
kver með átta sögum. Vonandi leyn-
ast fleiri í skúffum hans, því þessar
sögur voru sérlega vandaðar. Einkum
tókst honum vel upp með sögumann
sem er ótrúverðugur, enda þótt frá-
sögnin sé í lifandi myndum. Þetta er
kannski kalkað gamalmenni, og okk-
ur birtist lifandi litrík fortíð í brotum
innan um ömurlega gráa nútíð sem
sögumaður ræður ekki við. Það er
sannarlega leitt að Úlfur skyldi ekki
láta eftir sig meira frumsamið efni.
En ég held að því hafi valdið skörp
sjálfsgagnrýni, honum hafi sjaldan
þótt nógu vel unnið. Það er þá líka
sjálfsagt ástæðan fyrir því hve vel
honum tókst upp í því sem hann lét
frá sér fara.
Örn Ólafsson.
Það er margt sem kemur upp í hug-
ann við að minnast Úlfs Hjörvar –
þetta nafn Hjörvar hafði fyrir mína
kynslóð sérstakan hljóm, Helgi
Hjörvar, faðir Úlfs, var mikill þýðandi
og lesari, þjóðin hlustaði, stundum
var bærinn hljóður og götur auðar!
Úlfur talaði og fór með gott mál,
skrifaði mjög góða texta og gerðist
mikilsmetinn þýðandi. Hann stóð af
sér áveðrin sem fylgdu félagshyggju-
fólki þeirra tíma – sjálfur numið í
Moskvu án þess að blindast.
Við kynntumst held ég á Mokka
um 1960, þá var hann blaðamaður á
Þjóðviljanum. Nokkru seinna stofn-
aði nokkur hópur leikfélagið Grímu
og hóf að sýna ný verk frá meginland-
inu. Þegar ákveðið var að sýna Vinnu-
konurnar eftir Genet í þýðingu
Vigdísar Finnbogadóttur og í minni
leikstjórn, var Úlfur fenginn til sam-
✝
Við þökkum auðsýnda samúð og hlýhug við fráfall
eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður, afa og
langafa,
ÁSGEIRS BECK GUÐLAUGSSONAR,
Urðarstekk 5,
Reykjavík.
Arndís Lilja Níelsdóttir,
Larry Guðlaugur Keen, Kathy Ann Balatoni Keen,
Kristjana Þórdís Ásgeirsdóttir, Guðni Gíslason,
Guðrún Ásgeirsdóttir, Guðmundur Tómasson,
Lilja Petra Ásgeirsdóttir, Erlendur Magnús Magnússon,
Guðlaug Ásgeirsdóttir, Eiríkur Arnarson,
Níels Árni Ásgeirsson,
barnabörn og barnabarnabörn.