Morgunblaðið - 22.11.2008, Qupperneq 56

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 2008
Doðranturinn um dýrin erekki hentug lesning uppi írúmi fyrir svefninn –
trúðu mér, ég er búin að prófa
það. Bókin er líka svo sneisafull
af fróðleik að meðallöng manns-
ævi dugar varla til að lesa hana
frá upphafi til enda.
Það er JPV útgáfa sem nýlega
sendi frá sér bókina Dýrin: Leið-
sögn í máli og myndum. Bókin er
í sama flokki fræðibóka og Jörðin
sem útgáfan sendi frá sér fyrir
nokkrum árum.
David Burnie er aðalritstjóri
Dýranna en að samningu hennar
unnu meira en sjötíu dýrafræð-
ingar, líffræðingar og náttúru-
fræðingar af ýmsum þjóðernum.
Guðni Kolbeinsson færði hana svo
yfir á íslensku.
  
Fjallað er um meira en tvö þús-und dýrategundir í Dýr-
unum. Í innganginum segir að
hún sé óður til fjölbreytileika
dýraríksins og í henni er að finna
nákvæmt yfirlit um veröld dýr-
anna, frá kunnuglegum tegundum
upp í sárasjaldgæf dýr.
Bókin er einkar vönduð og vel
upp sett, bara inngangurinn tók
mig nokkra klukkutíma í lestri, í
honum er fjallað um dýrin, líf
þeirra og flokkun. Á eftir honum
kemur langur kafli um búsvæði
dýra og svo er farið í dýraríkið
sem er skipt í spendýr, fugla,
skriðdýr, froskdýr, fiska og
hryggleysingja.
Strax á blaðsíðu 14, af 618,
rakst ég á þá merkilegu stað-
reynd að 97 prósent af dýrum
jarðar eru hryggleysingjar, aðeins
þrjú prósent eru hryggdýr. Aldrei
hefði mér dottið í hug að hrygg-
leysingjarnir væru í svona miklum
meirihluta. Auðvitað blekkir það
mann að hryggdýrin eru yfirleitt í
forystuhlutverki í dýraríkinu, þau
eru stærri, feitari og frekari, en
hryggleysingjarnir eru smávaxnir,
sumir sjást varla, og eiga heima á
stöðum sem menn komast ekki á.
  
Ég verð nú að segja að litlukvikindin hafa aldrei heillað
mig svo þegar ég fletti bókinni
fór ég strax í spendýrakaflann. Í
umfjöllun um hunddýr komst ég
meðal annars að því að blöku-
refur er með næstflestar tennur
af öllum spendýrum, átta jöxlum
meira en ættingjarnir. Vinninginn
í tannfjölda hafa pokadýrin. Þrátt
fyrir spenning yfir spendýrunum
var ég kominn í hryggleysingjana
áður en ég vissi af. Líklega út af
því að þeir eru flestir framandi og
fjarlægir a.m.k enn sem komið er,
spurning hvað hlýnun jarðar fær-
ir okkur hér á klakann í framtíð-
inni.
Það voru beiðurnar sem drógu
mig strax til sín en þær eru einu
skordýrin sem geta snúið höfðinu
í 180 gráður og horft aftur fyrir
sig. Líklega var það ótrúlega
heillandi mynd af beiðu, sem lítur
svolítið út eins og geimvera, sem
varð til þess að ég fór að skoða
þessa skordýrategund. En meðal
mynda í bókinni eru verðlauna-
verk fremstu náttúrulífsljósmynd-
ara veraldar og sárasjaldséðar
myndir sem fundust eftir ráðgjöf
sérfræðinga og mikla leit. Ljós-
myndirnar eru ekki eingöngu fal-
legar heldur sýna þær fjölbreyti-
leiki dýranna vel og draga
lesandann inn í heim þeirra.
  
Þó að mannskepnan haldi aðhún sé búin að kanna öll
skúmaskot heimsins er fjallað um
nokkur dýr í bókinni sem teljast
viðbætur við dýraríkið. Þar á
meðal eru nýuppgötvuð apateg-
und, þriðja fílategundin og nokkr-
ar sjaldgæfustu hvalategundir
heims.
Dýrin var mörg ár í vinnslu en
sjö ár eru síðan bókin kom fyrst
út í Bretlandi. Á meðan á gerð
hennar stóð hurfu um fimm þús-
und dýrategundir af sjónarsvið-
inu, og líklega einhverjar í viðbót
á meðan hún var unnin yfir á ís-
lensku. Flestar þeirra voru smáir
hryggleysingjar en aðrar mun
sýnilegri. Blessuð sé minning
þeirra. ingveldur@mbl.is
Spendýr, fuglar, skriðdýr, froskdýr,
fiskar og hryggleysingjar
» Auðvitað blekkir þaðmann að hryggdýrin
eru yfirleitt í forystu-
hlutverki í dýraríkinu,
þau eru stærri, feitari
og frekari, en hrygg-
leysingjarnir eru smá-
vaxnir, sumir sjást
varla, og eiga heima á
stöðum sem menn kom-
ast ekki á.
Reuters
Ungi Flóðhestar lifa að miklum hluta í vatni og eru taldir skyldari hvölum
en öðrum klaufdýrum. Þeir geta verið í kafi í meira en 5 mínútur.
AF LISTUM
Ingveldur Geirsdóttir
CAFE ROSENBERG
Sunnudag 23. nóv. kl. 20:00
Hljómsveitin flytur stóra efnisskrá verka eftir Thad Jones
(1923-86), einn helsta meistara big band tónlistar síðustu
áratuga. Jones var trompetleikari með hljómsveit Count
Basie á árunum 1954-63. Ásamt trommuleikaranum Mel
Lewis stofnaði hann árið 1965 The Thad Jones/Mel Lew-
is Jazz Orchestra, en sú hljómsveit leikur enn á hinum
þekkta jazzklúbbi The Village Vanguard í New York undir
nafninu The Village Vanguard Jazz Orchestra. Thad Jones
strjórnaði síðar Stórsveit danska Ríkisútvarpsins og tók
við stórsveit Count Basie eftir hans dag.
Kraftmikil stórsveitatónlist eins og hún gerist best.
Aðgangur kr. 1000
Námsmenn og eldri borgarar kr. 500
Stjórnandi er Sigurður Flosason
Stórsveit Reykjavíkur spilar
THAD JONES
Nýtt sölugallerý
Vönduð olíumálverk á hreint
ótrúlegu verði!
Verið velkomin, sjón er sögu
ríkari. Opnunartími:
mán-fös 10-18 lau og sun 12-17
Rauðarárstíg 6
Sími: 567-7888
www.art2b.is
Fáðu fréttirnar sendar í símann þinn