Fréttablaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 16

16 29. apríl 2009 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRI: Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is
og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Hver yrðu markmiðin?
Samfylkingin og Vinstri græn reyna að
koma sér saman um myndun ríkis-
stjórnar en þar eru Evrópumálin helsti
ásteytingarsteinninn. Gefum okkur að
flokkarnir nái að leggja sína velferðar-
brú yfir gjána sem skilur þá að og
komist að þeirri málamiðlun að sækja
um aðild að ESB og bera samninginn
undir þjóðaratkvæði. Næsta skref væri
væntanlega að ákveða samningsmark-
miðin. Þá vandast hins vegar málið.
Vinstri græn hafa ekki farið dult með
þá skoðun að þau telja hags-
munum Íslands betur
borgið utan ESB. Hvaða
markmið leggur flokkur
sem er á móti aðild
upp með í aðild-
arviðræður?
Skakkaföll
Greint hefur verið frá því að sökum
fylgistaps lækki fjárframlög ríkisins til
Sjálfstæðisflokksins um 56 milljónir
króna. Það er á pari við styrkina frá
FL-Group og Landsbankanum, sem
formaður flokksins hefur sagt að verði
endurgreiddir. Alls nema búsifjar
Sjálfstæðisflokksins upp á síðkastið
því upp á rúmlega 110 milljónir
króna. Miðað við yfirlýsingar sjálf-
stæðismanna um að þeim einum sé
treystandi til að koma efnahagslífinu
aftur á réttan kjöl, ætti flokknum ekki
að verða skotaskuld úr því að greiða
fljótt og vel úr eigin fjárhagsvanda.
Fylgdist ekkert með
Í athugasemd við eigin bloggfærslu
játar sjónvarpsmaðurinn Egill
Helgason að hafa brugðist fyrir kosn-
ingarnar á laugardaginn. „Mér fannst
þær alveg sérlega óáhugaverðar. Ég
sá ekki einn einasta framboðsþátt
og fylgdist nákvæmlega ekkert með
þessu,“ skrifar Egill og bætir við að sér
hafi þótt kosningarnar ótímabærar.
Það er vitaskuld fullgild ástæða fyrir
fjölmiðlamenn að fallast hendur og
leggja árar í bát þegar atburðarásin
er ekki eftir þeirra hentugleika. En var
það þá ekki ábyrgðarhluti hjá RÚV
að fela einhverjum öðrum að
stjórna umræðum um kosn-
ingarnar en áhugalausum
sjónvarpsmanni sem
fylgdist ekkert með?
bergsteinn@frettabladid.is
UMRÆÐAN
Gunnar Tómasson skrifar um end-
urreisn bankakerfisins og skuldir
sj-ávarútvegs
Mestur hluti útlána íslenzku bankanna í lok september 2008 var fjármagn-
aður með erlendum lánum. Bankarnir
voru því milliliðir erlendra fagfjárfesta
og lántakenda innanlands og utan. Í sept-
emberlok voru almenn innlán í krónum
um 1.300 milljarðar eða um 8,4% af 14.000 milljarða
heildarskuldum bankanna. Þar af voru innlendar
skuldir liðlega 3500 milljarðar og erlendar skuldir
rúmir 10.300 milljarðar.
Áætlanir um endurreisn bankakerfisins hafa frá
upphafi byggt á þeirri hugmynd að nýir bankar
tækju yfir hluta af eignum og skuldum gömlu bank-
anna. Nýju bankarnir myndu síðan veita atvinnu-
lífi og heimilum landsins almenna bankaþjónustu
en láta skilanefndum gömlu bankanna eftir upp-
gjör þrotabúa þeirra. Eins og Jón Gunnar Jónsson
bankamaður hefur nýlega bent á er mikilvægt að
aðferðafræðin við uppstokkun bankakerfisins miði
fyrst og fremst að því að nýju bankarnir verðskuldi
fullt traust markaðsaðila innanlands og utan í kjöl-
far endurreisnarinnar. Það verður bezt tryggt með
því að 1.300 milljarða innlánin verði yfirtekin
af nýju bönkunum ásamt samsvarandi hluta
(vafasamra) eigna gömlu bankanna á niður-
færðu verði sem samið yrði um við kröfuhafa
gömlu bankanna. Í þessu sambandi hefur
komið fram að matsfyrirtækin Deloitte og Oli-
ver Wyman hafa verðmetið eignasafn gömlu
bankanna á forsendum sem taka ekki mið af
breyttum horfum í efnahagsmálum heims frá
sl. hausti. Það er hins vegar áríðandi fyrir
trúverðugleika nýju bankanna á komandi tíð
að umsamið verð á yfirteknum eignum gömlu
bankanna sé ekki umfram raunhæft markaðs-
virði þeirra.
Áreiðanlegar upplýsingar vantar um skuldir sjáv-
arútvegsfyrirtækja við gömlu bankana, sem fjár-
málaráðherra sagði á Alþingi 5. marz sl. að væru
þrefaldar eða fjórfaldar árstekjur sjávarútvegs.
Vaxtakostnaður einn og sér jafngildir því stórum
hluta ársteknanna. Það væru því alvarleg mistök
sem myndu flækja endurreisn bankakerfisins ef for-
tíðarvandi/skuldir sjávarútvegs væru fluttar í nýju
bankana. Samkvæmt íslenzkum lögum er úthlutað-
ur kvóti ekki varanleg eign einstakra kvótahafa.
Þeir erlendu kröfuhafar sem lánað hafa íslenskum
sjávarútvegsfyrirtækjum fjármagn gegn veðum í
slíkum kvóta taka með því áhættu sem er á þeirra
eigin ábyrgð.
Höfundur er hagfræðingur.
Fortíðarvandi nýju bankanna
GUNNAR
TÓMASSON
Nánari upplýsingar í síma 525 4444 og á endurmenntun.is
Fræðileg og hagnýt þekking
Klínisk færni í fjölskyldufræðum
Lotubundin kennsla – hentar með vinnu
Metið til eininga í Félagsráðgjafadeild HÍ
Umsóknarfrestur til 11. maí
FJÖLSKYLDUMEÐFERÐ
-NÁM Á MEISTARASTIGI
Nýlega sendum við bræður þúsundum hluthafa í Exista
gögn vegna yfirtökutilboðs. Í
ljósi skrifa og ummæla, sem fall-
ið hafa í kjölfarið, viljum við að
skýrt komi fram að það er ekki
markmið okkar að komast yfir
hluti annarra hluthafa í Exista.
Yfirtökutilboð eignarhaldsfélags
okkar, BBR ehf., er til komið
vegna lagalegra kvaða um að
bjóða öðrum hluthöfum að velja
hvort þeir selji hlutabréf sín eða
kjósi að vera áfram hluthafar í
Exista. Hér er ekki um innlausn
að ræða og við munum hvorki
hvetja né letja aðra hluthafa til
þess að taka tilboðinu.
Í lögum um verðbréfavið-
skipti er kveðið á um að hlut-
hafi, sem eignast a.m.k. 40%
atkvæða í félagi, beri að „gera
öðrum hluthöfum félagsins yfir-
tökutilboð, þ.e. tilboð um að kaupa
hluti þeirra í félaginu“. Í kjölfar
þess að BBR fór yfir þessi mörk
uppfylltum við þessa lagaskyldu
með því að senda tugþúsundum
hluthafa Exista tilboðsgögn, enda
kveða lögin á um að öllum hlut-
höfum, stórum sem smáum, skuli
gert slíkt tilboð. Það skal tekið
skýrt fram að bæði yfirtökutilboð-
ið sjálft og allur kostnaður sem
því tengist er greiddur af okkur
með eigin fé BBR.
Verðið í yfirtökutilboðinu sam-
svarar því verði sem BBR greiddi
fyrir hlutabréfin í Exista í desem-
ber síðastliðnum. Tilboðsverðið
var samþykkt af Fjármálaeftir-
litinu eftir að óháðir sérfræðing-
ar á þess vegum höfðu verðmetið
félagið. Að sjálfsögðu endurspegl-
ast í verði hlutabréfanna sú stað-
reynd að fall Kaupþings var
Exista þungbært og að við efna-
hagslegt áfall eru það lánveit-
endur sem njóta forgangs fram
yfir hluthafa. Við viljum leggja
áherslu á að okkur þykir miður
að eignir hluthafa Exista hafi
rýrnað og okkur er síður en svo
léttbært að leggja þetta tilboð nú
fyrir hluthafa eins og okkur ber
skylda til.
Exista varð fyrir meira fjár-
hagslegu tjóni en nokkurt annað
íslenskt fyrirtæki í bankahrun-
inu í október þegar eign félags-
ins í Kaupþingi þurrkaðist út.
Þrátt fyrir það hefur Exista tek-
ist að halda sjó, sem er síður en
svo sjálfgefið við slíkar aðstæður.
Fyrir því liggja ákveðnar ástæð-
ur og viljum við benda á þrjár
þeirra:
■ Í fyrsta lagi hefði ekkert fyrir-
tæki getað staðist áföll af þessu
tagi án sterkrar fjárhagslegrar
undirstöðu og ábyrgrar fjár-
málastjórnunar. Exista hefur
staðið vörð um rekstur dóttur-
félaga sinna, m.a. VÍS, Lýsingar
og Símans, enda er staða þess-
ara fyrirtækja traust þrátt fyrir
efnahagshrunið.
■ Í öðru lagi sýndu stjórnendur
Exista snör og öguð vinnubrögð
við afar erfiðar aðstæður þegar
áföllin riðu yfir. Erlendar eignir
félagsins voru seldar samstund-
is og hafa starfsmenn Exista
unnið sleitulaust að framtíð-
arlausnum fyrir félagið til að
standa við skuldbindingar þess.
■ Í þriðja lagi skipti það sköpum
að Exista fékk aukið reiðufé
frá okkur bræðrum í gegnum
BBR eftir bankahrunið, nánar
tiltekið við hlutafjáraukningu í
desember. Laust fé hefur gefið
félaginu svigrúm til þess að
vinna að endurskipulagningu í
kjölfar áfallsins. Við hlutafjár-
aukninguna fór hlutur BBR yfir
fyrrgreind 40% mörk sem er
ástæða þess að okkur er skylt
að gera öðrum hluthöfum yfir-
tökutilboð.
Strax eftir bankahrunið í októb-
er boðuðum við til hluthafafund-
ar í Exista til að fara yfir stöðu
mála með hluthöfum félagsins.
Þar lýstum við bræður því yfir að
við myndum gera allt sem í okkar
valdi stæði til þess að bjarga
félaginu. Því höfum við fylgt eftir
með fjármunum og vinnu. Það er
svo ákvörðun hvers og eins hlut-
hafa í Exista hvort hann vilji vera
áfram í hluthafahópnum í von um
að verðmæti eignar hans muni
aukast í framtíðinni.
Höfundar eru Bakkavararbræður.
Vegna tilboðs til
hluthafa Exista
ViðskiptiÍ DAG |
LÝÐUR GUÐMUNDSSON OG
ÁGÚST GUÐMUNDSSON
E
in stærsta spurningin sem úrslit kosninganna skilja eftir
sig, er hvort þáttaskil hafi orðið í stjórnmálalífi landsins
eða hvort allt fari í sömu hjólför og áður fyrr en varir.
Sá magnaði þýski fótboltamaður Lothar Matthaus lýsti
einu sinni íþrótt sinni á þessa leið: „Fótbolti er einfaldur
leikur. Tuttugu og tveir menn hlaupa um í 90 mínútur og svo vinna
Þjóðverjar.“
Þessa lýsingu þýska harðjaxlsins hefur hingað til verið auðvelt
að heimfæra upp á íslenska pólitík: Stjórnmálaflokkarnir heyja
kosningabaráttu og svo vinnur Sjálfstæðisflokkurinn.
Þetta breyttist hins vegar um helgina. Í fyrsta skipti frá því
Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður, er hann ekki stærsti stjórn-
málaflokkur landsins. Í því sæti situr nú Samfylkingin.
Stærsti sigur flokka vinstra megin við miðju, fram til þessa,
var árið 1978, þegar Alþýðuflokkur og Alþýðubandalagið fengu
um 45 prósent atkvæða. Í kjölfarið mynduðu þeir ríkisstjórn undir
forystu Framsóknarflokks. Sú stjórn lifði rétt rúmlega tólf gæfu-
lausa mánuði.
Ýmsir hafa viljað nota þá sögu sem forspá um afdrif þeirrar
ríkisstjórnar sem er nú í smíðum í Norræna húsinu, að hún muni
liðast í sundur innan skamms, komist hún á annað borð á koppinn.
Leiðin verði þá greið fyrir endurkomu Sjálfstæðisflokksins og
regla komist á tilveruna á nýjan leik. Allt fari í sama far og áður.
Þetta er vissulega möguleiki. Vinstri stjórnir hafa ekki orðið
langlífar á Íslandi. Það er að segja við landsstjórnina. Allt annað
gildir í sveitarstjórnarmálunum. Þar er auðvitað R-listinn nær-
tækasta dæmið. Það samstarf miðju- og vinstriflokka hélt í höfuð-
borginni í tólf farsæl ár, og lauk fremur vegna innbyrðis þreytu
en óánægju kjósenda.
Samfylking og Vinstri græn standa nú frammi fyrir þeim mögu-
leika að marka álíka þáttaskil í stjórnmálasögunni og sigur R-
listans 1994.
Erfitt er að gera sér í hugarlund að Sjálfstæðisflokkurinn nái
aftur sömu yfirburðastöðu í Reykjavík og hann hafði lengst af
fyrir þau tímamót. Sérstaklega eftir að Sjálfstæðisflokkurinn
sýndi í borgarstjórn haustið 2007 að engin ástæða er til að treysta
frekar á að fulltrúar í einum stórum flokki gangi í takt, en fulltrú-
ar í samstarfi nokkurra flokka. Þegar meirihluti Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks sprakk það haust, var glundroðakenning
hægrimanna lögð til grafar í eitt skipti fyrir öll.
Til að sigur Samfylkingar og Vinstri grænna um helgina marki
spor fyrir alvöru, þarf að verða til ríkisstjórn sem er starfi sínu
vaxin. Það flækir auðvitað verulega málin að framundan er mesti
niðurskurður á útgjöldum ríkisins, sem nokkur stjórn hefur þurft
að ráðast í. Það mun þurfa sterk bein í þá vinnu.
En eins og Jón Steinsson hagfræðingur benti á í afbragðs grein,
sem birtist í Morgunblaðinu á mánudag og fékk ekki verðskuld-
aða athygli, er líka mikið svigrúm fyrir næstu stjórn til að setja
jákvætt mark sitt á íslenskt samfélag: Það þarf að gera siðbót í
stjórnmála- og fjármálalífinu, nýta styrkleika markaðarins, en
ekki hlaða undir fjármagnið, auka jöfnuð meðal manna og treysta
á sköpunarkraft þjóðarinnar frekar en ríkisdrifnar stóriðjufram-
kvæmdir þegar eitthvað bjátar á. Næstu ríkisstjórnar bíða sem
sagt ekki aðeins leiðinleg og óvinsæl verkefni. Sóknarfærin eru
líka mörg.
Marka Samfylking og Vinstri græn tímamót?
1978 eða 1994?
JÓN KALDAL SKRIFAR