Fréttablaðið - 29.04.2009, Blaðsíða 20

MARKAÐURINN 29. APRÍL 2009 MIÐVIKUDAGUR4
F R É T T I R
„Eins og stjórnvöld hafa verið að nálgast
viðræður við erlenda kröfuhafa, þá ótt-
ast ég að það sé verið að kalla yfir okkur
ábyrgð sem við höfum ekki efni á að borga.
Skuldir bankanna eru okkur ofviða,“ sagði
Haraldur H. Haraldsson, hagfræðingur og
framkvæmdastjóri Nýsis, í erindi sínu á
hádegisverðarfundi Félags viðskiptafræð-
inga og hagfræðinga sem haldinn var á
Grand Hóteli í gær. Fundurinn var haldinn
undir yfirskriftinni „Hver er staða þjóðar-
búsins? Er Ísland gjaldþrota?“.
Haraldur hóf erindi sitt á að furða sig
á þeirri umræðu að skortur sé á töluleg-
um upplýsingum um skuldir þjóðarbús-
ins. Flestar upplýsingar hans væru að-
gengilegar á vef Seðlabankans, þar sem
þær væru uppfærðar ársfjórðungslega.
Haraldur segir þessar upplýsingar leiða
í ljós að erlendar skuldir landsins hafi
frá 2004 og fram í árslok 2008 hækkað úr
1.663 milljörðum króna í 12.887 milljarða,
sem jafngildir 675 prósenta aukningu. Til
samanburðar bendir hann á að verg lands-
framleiðsla hafi á sama tímabili aukist úr
915 milljörðum króna í 1.514 milljarða, eða
um 65,3 prósent. Því sé ekkert samhengi
í þessari aukningu. Ennfremur telur Har-
aldur að strax í árslok 2007 hefði mátt ljóst
vera að íslenskt þjóðfélag gæti ekki staðið
undir þessum miklu skuldbindingum.
Um heildarskuldir þjóðarbúsins varar
Haraldur við að reikna eignir á móti skuld-
um og fá þannig út nettó tölu, eins og oft er
gert í umræðum um þessi mál. Vill Har-
aldur meina að sú aðferð sé notuð til eins
konar réttlætingar fyrir því að almenn-
ingur taki á sig hinar miklu skuldir, eða
tæplega 3.000 milljarða króna í lok síð-
asta árs. „Slík uppsetning minnir dálítið
á bankana sem hrundu. Þeir settu eign-
ir á móti skuldum, en þessar eignir voru
að hluta til háðar huglægu mati, og þeir
djörfustu bættu viðskiptavild inn í efna-
hagsreikninginn. Þannig fengu þeir út já-
kvætt eigið fé sem þýddi að þeir gátu tekið
fleiri lán. Ég vara eindregið við slíkri upp-
setningu,“ sagði Haraldur.
Haraldur segir einnig að erlendar skuld-
ir ríkissjóðs og annarra aðila en bank-
anna, til viðbótar við lántöku vegna halla
á ríkissjóði, Seðlabanka Íslands og nýju
bankanna, nemi tæpum 2.650 milljörðum
króna. Vaxtakostnaður af þeirri upphæð
væri 132,5 milljarðar, miðað við 5 prósenta
vexti. Kostnaður af vöxtum væri því nán-
ast sá sami og fjárlög þessa árs áætli að
ríkið hafi í tekjur af virðisaukaskatti.
„Ég tel að við eigum að endurskoða að-
komu okkar að þessum málum. Við eigum
að fara í formlegar viðræður við þessar
þjóðir sem bankarnir störfuðu í og leggja
allar upplýsingar á borðið. Ég trúi ekki
öðru en menn hafi skilning þar á,“ sagði
Haraldur.
„Þetta hljómar svo svart hjá Haraldi að
ég veit ekki hvort ég legg í þetta,“ sagði
Tryggvi Þór Herbertsson, hagfræðingur
og nýkjörinn þingmaður Sjálfstæðisflokks
í Norðausturkjördæmi, sem einnig hélt er-
indi á hádegisverðarfundinum í gær, „en
ég hef ekki tekið undir þá áskorun Har-
aldar að telja ekki eignir á móti skuldum
í þessari umræðu.“
Tryggvi segir erfitt að henda reiður á
skuldum þjóðarbúsins vegna þess að upp-
gjör milli gömlu og nýju bankanna liggi
ekki fyrir.
Samkvæmt útreikningum hans nema
hreinar innlendar skuldir ríkisins um
280 milljörðum króna. Erlendu skuld-
irnar, þær sem okkur ber að hafa mest-
ar áhyggjur af, séu um 567 milljónir doll-
ara. Hann segir nettóskuldir vegna Ice-
Save nema um 72 milljónum dollara, sem
falla á íslenska ríkið. 2.100 milljarða lán
frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum sem fari í
gjaldeyrisvarasjóð landsins. Sú upphæð
sé því hrein peningaleg eign því ekki sé
ætlunin að nota þá peninga í neitt annað
en gjaldeyrisvarasjóðinn. Lánalínur utan
efnahags nemi 2.900 milljónum dollara.
Hins vegar hafi einungis brot af lánum
sem reiknuð séu inn í þá upphæð þegar
verið tekin. Eignir á móti skuldum séu að
megninu til hreinar peningalegar eignir
sem liggja inni á reikningi í bandaríska
seðlabankanum.
Sé miðað við dollara sem 127 krónur séu
hreinar skuldir því 351 milljarður. Hlut-
fall skulda í erlendum gjaldmiðlum sé 20
prósent og 80 prósent í krónum.
Tryggvi lauk máli sínu á að hvetja
stjórnvöld til að einhenda sér í aðgerðir til
að berjast gegn vanda fyrirtækja og heim-
ila. Ýmsar leiðir væru færar í því efni. „Ég
ætla ekki að gefa ráð. Ég hef gert það áður
og ekki hefur verið hlustað á þau hing-
að til,“ sagði Tryggvi og uppskar hlátur
fundargesta að launum.
Segir skuldir
bankanna
vera þjóðinni ofviða
„Hver er staða þjóðarbúsins? Er Ísland gjaldþrota?“
var yfirskrift hádegisverðarfundar félags viðskipta-
fræðinga og hagfræðinga sem fram fór á Grand
Hóteli í gær. Kjartan Guðmundsson fylgdist með
umræðunum.
HEIMILI OG FYRIRTÆKI Tryggvi Þór Herbertsson sagði á hádegisverðarfundi viðskipta- og hagfræðinga í gær
að staða heimila og fyrirtækja væri mjög slæm en staða ríkissjóðs væri þó viðunandi.
VAXTABYRÐI Haraldur L. Haraldsson telur vaxtakostnað af erlendum skuldum þjóðarbúsins nægan til að sliga
efnahaginn. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
UMRÆÐUR Pallborðsumræður fóru fram að fundi loknum. FJÖLMENNI Vel var mætt á fundinn og fylgdust menn af áhuga með erindum þeirra Haraldar og Tryggva.