Skinfaxi - 01.07.1954, Page 13

SKINFAXI
61
getur orðið menningarbani, þegar hún hefur vaxið
henni yfir höfuð.
Vér höfum sterkan grun um, að hin marglofaða
þekking mannsins sé orðin ískyggilega mikil miðað við
menningu hans, sé orðin meiri, og ef það bil eykst,
verði ragnarök.
Islendingar hafa að vísu engin eyðingartæki, sem af
slíkri þekkingu er ger, undir höndum, en þekkingar-
dýrkun á kostnað annars meira getur verið þeim skað-
vænleg.
Það er vá fyrir dyrum, þegar skólakerfi þjóðarinnar
er hnitað saman til að þjóna henni einni.
Alþýða landsins, sem löngum stóð hugur til mennta,
þrátt fyrir ógnarerfiðar aðstæður, reisti sína háskóla
á dagmálum þeirrar aldar, sem nú er. Það voru héraðs-
eða alþýðuskólarnir. En það eru ekki þeir skólar, er
bera það nafn nú.
I þeim skólum var ekki talað um sögu landsins
sem auðvirðulegasta fagið af öllum, og bókmenntir
þjóðarinnar voru annað og meira en að hlaupa í skarð á
kvöldvökum og vera málfræðiraun í tímum.
Það bar við, að nemendur kysu sér verkefni i vetrar-
byrjun, er þeir skiluðu á vordögum: Cr sögu landsius,
bókmenntum eða einhverju viðlíka. Og þeir urðu vissu-
lega að hugsa til að leysa þetta sómasamlega. Ösjálf-
rátt eða sjálfrátt urðu þeir þunneyrðir, þegar þessar
greinar bar á góma í tímum.
Stofnendum skólanna voru ljósir þeir hlutir, cr
beztir eru mikilli lífsmenningu: Að þroska dómgreind-
ina, treysta sjálfstæði andans, ígrunda þau öriög, er
hafa orðið með þjóðinni, og hvers þegnum hennar
beri að gæta og efla. Að rýna þá hluti, er gera mönnurn
illt að lifa því lífi, sem ætlazt má til, að þeinr sé skylt
að lifa. Að efla athugun á því, er auðveldar að lifa
vel og fagurt.
En alþýðan stóð ekki nógu dyggilega vörð um skóla