Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1944, Blaðsíða 31

koma um þetta mái, og hafa til sins ágætis nokk-
uð. Það er fengin nokkur reynsla fyrir því, að
ríkjandi reglum um búnað hinna litlu farþega-
skipa okkar er í ýmsu ábótavant, og þurfa at-
hugunar áður en ný skip eru keypt.
Árið sem leið hagnaðist E. f. um rúmar 18
miljónir krónur að frádregnum afski'iftum fyr-
ir fyrningu o. fl. Þetta er að sjálfsögðu stór upp-
hæð, en hins ber að gæta, að þetta eru 8 eða 10
aura krónur. Félagsstjórnin lýsti yfir því á ný-
afstöðnum aðalfundi, að reksturságóðinn yrði
notaður til skipakaupa eins fljótt og auðið væri.
En eftir verðgildi íslenzkra peninga nú, er þetta
iítið meira en andvirði tveggja skipa á stærð við
Dettifoss. Nú hafa stjórnarvöldin í landinu hins
vegar gert kröfu til, að félagið skilaði aftur
þessum peningum, með þeirri aðferð að setja
niður farmgjöldin svo mjög, að líkur eru fyr-
ir taprekstri á þessu ári. Fara þá þessir spari-
peningar fljótt í súginn. Þetta er hin gamla sýt-
ingssemi gagnvart E. I., sem alltaf hefir haldið
því niðri.
Fari nú svo, að E. f. verði gert ófært að auka
skipakost sinn svo um muni þegar eftir stríð,
koma útlendu félögin vitanlega aftur tii skjal-
anna, koma hér við metum sínum eins og áð-
ur, og festa sig í sessi á kostnað E. í. og allra
landsmanna. E. í. missir þá aðstöðu, sem það
hefir nú um flutninga, og umsjón með flutning-
um, aðstöðu, sem því er mikil nauðsyn á að
halda. Verður þá gaman að sjá viðskiptaráð, er
það leggur af stað í auðmýkt til útlendu skipa-
félaganna til þess að biðja þau að skila aftur
arðinum af viðskiptunum við íslenzkt verkafólk
Satt að segja býst ég ekki við, að það verði
nein gleðiganga, ei heldur að hún beri árangur.
En að því er E. í. snertir eru hæg heimatökin.
Þeim heimatökum í siglingamálum þjóðarinnar
höldum við bezt eins og nú er komið með því
að efla E. í. eftir megni.
Það er engan veginn sök E. í. þó tollalöggjöf
þjóðarinnar sé svo frámunalega fjarri sanni, að
stríðshættuútgjöld félagsins eru gerð að gjald-
stofni fyrir ríkissjóð. Ekki heldur það, að t. d.
innfluttir strigavetlingar fyrir verkamenn
bera 50% verðtoll, en allt er þetta nú notað
til þess, að undirbyggja eftirtölur um arðsemi
E. í., og ásakanir á hendur þeim, sem stjórna
því. Það er sannanlegt, að margt af þessum á-
sökunum eru á misskilningi byggðar, og ber-
sýnilega uppsláttartilraunir óvaldra blaða-
manna.
Valdhafar þjóðarinnar virðast aldrei hafa
skilið og skilja naumast enn, hve mikil menn-
ingarstofnun E. I. hefir verið. Þeir hafa tekið
með annari hendinni það sem þeir gáfu með
hinni, og eru næsta lítil heilindi í því.
Þó að peningar séu nú miklir til í íandinu, er
næsta vafasamt, hvort E. 1. gæti safnað miklu
hlutafé, því hagnaðarvon af því er lítil en á-
hætta alltaf nokkur. Ákvarðanir viðskiptaráðs
heldur ekki örfandi í því efni. Það er því út í
hött, þegar því er slegið fram að E. 1. geti aflað
sér peninga á annan hátt en í gegnum viðskipti
við landsmenn.
Og hver ætti svo að leggja fram fé til skipa-
kaupa annar en þjóðin sjálf. Það er áreiðanlegt,
að það verða engir til þess, að gefa okkur skip,
og ekki falla þau ofan úr skýjunum. Þjóðin
verður sjálf að afla fjár til kaupa á farskipum
með súrum sveita, eins og hún aflar annara
verðmæta, sem hið nýja lýðveldi get-úr ekki án
Gullfoss.
verið, og verður að eignast. Næst á eftir fiski-
flotanum, og fénaðinum í sveitum landsins, er
nægilega stór farskipafloti í eign landsmanna
og undir þeirra stjórn, mesta hagsmuna, menn-
ingar- og sjálfstæðismálið, sem nú liggur fyrir
að leysa.
Nú sem stendur hefir E. í. nálega alla flutn-
inga að og frá landinu með höndum, nýr fisk-
ur þó undanskilin. Allt í samráði við viðskipta-
ráð, að mér skilst. En því miður, verður að
framkvæma þessa flutninga að verulegu leyti
með leiguskipum. Þessi aðstaðá er E. 1. mikils
virði, og mundi hún ekki þjóðinni allri gagnleg-
ust fyrst um sinn. Með því eru flutningar allir
samræmdir eins vel og verða má og viðskipta-
hagnaðurinn dreifist minna. Tekjum af sigling-
um verður þá varið til þess að viðhalda og auka
siglingar o. s. frv. Eins og hér er allt í pottinn
búið, höfum við litla aðstöðu til þess að keppa
við erlend auðfélög um vöru- og fólksflutning;.
Og hverju einstaklingsfyrirtæki er ofvaxið, að
koma hér upp farskipastöl, sem með þarf. Til
þess þarf átak allrar þjóðarinnar. Það þarf tugi
miljóna til af okkar ,,tíu aura“ krónum. En það
er ekkert meira átak nú að kaupa 5—6 skip,
en það var að kaupa 2 skip 1914 og þjóðin getur
VÍKINGUR
183