Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1946, Síða 7

Nokkrir sænskir fiskibátar hafa undanfarið v’erið
keyptir hingað. Þeir eru léttari en íslenzku bátarnir
og hafa annað byggingarlag. Eining hafa þeir létta
yfirbyggingu og eru vafalaust miklu betri sjóskip en
íslenzku bátarnir, auk þess sem þeir ganga betur með
sama vélarafli. Þessir bátar fá ekki að ganga hér nema
með því að setja í þá sver tré hér og þar bæði í yfir-
byggingu og bol, sem auðvitað þyngir þá og gerir þá
ósveigjanlega eintrjáninga eins og íslenzku bátana og
þar með verri sjóskip en þeir voru upphaflega.
Nýju varðbátarnir «ru, eins og áður er sagt, ávöxtur
af margra ára reynslu hæfustu stofnana í skipabygg-
ingum. Eigi að síður gæti ég trúað, að við hér heima
þættumst vita betur og teldum þá ósjófæra nema að
setja sver tré og járn hér og þar, sem auðvitað mundi
þyngja þá og raska styrkleikahlutföllum og gera þá
þar af leiðandi verri skip.
Þetta hörmulega ástand hér hjá oss er ekki af því,
að við ekki eigum góða fagmenn á þessu sviði, sem
vilji endurbætur og framfarir, heldur af því, að þegar
einhver kemur með eitthvað nýtt í þessum málum frá
þeim þjóðum, sem reynsluna hafa, þá er það fordæmt
hér heima og allt miðað við okkar eintrjáningssnfiíða-
reglur.
Gagnrýni og áróöur.
Það hafa verið skiptar skoðanir um það, hvers kon-
ar skip væru hentugust við landhelgisgæzlu hér við
land. Hafa ýmsir sjómenn haldið því fram, að nýtízku
togarar eða skip af þeirri stærð væru hentugust, og
er það skiljanlegt, að sjómenn, sem vinna við landhelg-
isgæzluna, kjósi frekar stór skip, þar sem hægt er að
hafa stórar og góðar vistarverur fyrir skipverja, og
yfirleitt fara hin stæri’i skip' betur með menn, einkum
ef þau eru byggð fyrir meiri hraða en venjulegir tog-
arar. En hinsvegar telja þeir, sem til þessara mála
þekkja, að þjóðinni sé ofvaxið fjárhagslega að reka
landhelgisgæzluna svo að í lagi sé með stórum varð-
skipum.
Varðbátarnir nýju eru, eins og tekið hefur verið
fram, léttbyggð skipategund, og er því ýmislegt þar
rýrara og öðru vísi fyrir komið en, við eigum hér að
venjast.
Fyrst beindist gagnrýnin á bátana að íbúðum skip-
verja. Voru þær taldar óhentugar. Var þá sýnt fram
á, að áætlun væri um að breyta þeim þannig, að þær
yrðu vel við unandi. Þá var það, að bátarnir væru veik-
byggðii- og óhæfir þess vegna.
Þá var á það bent, að tryggingariðgjöld fyrir þá
væru nálega helmingi minni en t. d. fyrir Ægi, hvort
tveggja hjá sama vátryggingarfélagi. Var þá fullyrt,
að bátarnir tækju svo rnikinn sjó yfir, að þeir af þeim
sökum væru óhæfir, og við það sat, þar til einn bátur-
inn fór reynsluferð til Isafjarðar. Þá sýndi það sig,
að báturinn tók engan sjó á sig, þrátt fyrir það að
veður var svo vont, að stærri skip gátu ekki haldið á-
fram á sömu slóðum, og báturinn fór til ísafjarðar á
skemmri. tíma en nokkurt annað íslenzkt skip hefði get-
að gert í því veðri, Eftir þessa ferð bátsins var því
slegið föstu, að bátarnir væru ónothæfir af því, hvað
þeir væru órólegir í vondu veðri. En hvar finnst það
140 smálesta skip, sem hreyfist ekki, þegar farið er
með 11—12 rnílna hraða móti sjó og vindi, þegar önn-
ur skip geta ekki haldið áfram vegna veðurs? Ég álít,
að báturinn hafi í þessari ferð glögglega sýnt yfir-
burði hinna léttbyggðu skipa með því að geta haldið
áfram.
Þessar óánægjuraddir með bátana hefðu fljótlega
þagnað, þegar sjómenn fóru að venjast þeim, ef dag-
blöðin hefðu rætt málið með rökum í stað þess að taka
einhliða afstöðu með óánægjunni. Ég hef langa og
mikla reynslu af því hvernig slík einhliða afstaða get-
ur tendrað stórt bál úr litlum neista, og vil leyfa mér
að nefna fá dæmi af mörgum.
Þegar ákveðið var að byggja Esju, var hafinn áróður
til að hindra það. Hið væntanlega slcip og ég vorum
þá kölluð ýmsum nöfnum, sem ekki eru hafandi eftir.
Þegar svo Esja kom var skipið mikið frábrugðið því
sem áður hafði sézt hér, og var hafinn illvígur áróður
og gagnrýni á skipið, sem sjálfsagt hefði fengið híjóm-
grunn hefði stríðið ekki verið skollið á, og menn þess-
vegna haft öðrum hnöppum að hneppa.
Þegar svo mikið var orðið af tundurduflum hér við
land, að siglingar voru komnar að því að stöðvast,
beitti ég mér fyrir því, að hafizt væri handa um að
eyðileggja duflin. Var þá hafinn áróður til þess að
hætt yrði við þetta uppátæki, eins og- það var kallað.
Það var talið of hættusamt fyrir þá menn, sem við
slíkt fengust, og ef slys hefðu viljað til, hefði ég sjálf-
sag't verið talinn valdur að því eða eitthvað í þá átt.
En af því að blöðin máttu ekki skrifa um hernaðar-
mál, gátu þau ekki tekið undir áróðurinn, og það
bjargaði málinu. Ef þau hátt á annað þúsund tundur-
dufl, sem búið er að eyðileggja, hefðu fengið að fljóta
í næði meðfram ströndum landsins, er ekki ólíklegt, að
hin sorglegu töp vor á skipum og mannslífum hefðu
orðið fleiri en þau voru. A. m. k. er það víst, að „uppá-
tækið“ sparaði sjáanlega stórfé í lækkuðum vátrygg-
ingagjöldum.
Síðastliðið sumar bilaði dráttarbraut slippsins. Ekk-
ert slys vildi til á mönnum, en hafnar voru ákafar
ái'ásir í þessu sambandi á forystumenn fyrirtækisins
og það jafnvel gefið í skyn, að þeir hefðu gert morð-
tilraun við verkamennina. Nefnd var sett í málinu, og
var ákveðið, að ekki mætti taka upp í dráttarbrautina
stærri skip en 500 lesta eigin þunga, en það þýddi, að
ekki var hægt að taka á land strandferðaskipin og Ægi.
Strandferðaskipin sigla með mörg hundruð farþega í
hverri ferð, og má segja, að lífi þeirra hafi verið teflt
í hættu með því að fyrirbyggja, að hægt væri að taka
þau upp í dráttarbraut á hæfilegum tíma til eftirlits
og aðgerða, og víst er það, að mörg hundruð af ver-
tíðarfólki komst ekki leiðar sinnar á réttum tíma, af
því að senda varð Esju til útlanda til þess að koma
henni á dráttarbraut. Þar sem svo mikið var í húfi,
hefði auðvitað átt að gera við dráttarbrautina og nota
hana til bráðabirgða, þar til nýrri varð komið upp, og
það hefði sjálfsagt verið gcrt, ef árásir hefðu ekki
verið hafnar á þann hátt, sem gert var. Þess var ekki
að vænta, að þeir sem málinu réðu, legðu til, að gert
yrði við dráttarbrautina, því að ef eitthvað hefði komið
fyrir, hefðu þeir að sjálfsögðu verið húðflettir í ræðu
og riti. Hin stefnan var hættulaus fyrir þá, enda þótt
það skaðaði landið um stórfé, og skapaði margfalda
Iiættu á móts við þá, sem verið var að forðast. Engin
hætta var á, að gagnrýnin beindist að því, sem látið
V I K I N G L) R
71