Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1946, Blaðsíða 8

var ógert. Það er aldrei eða næstum aldrei gert hér.
Ég hef drepið á þetta hér til þess að minna á, hversu
það er óheppilegt, þegar gagnrýni og áróðri er beitt,
eins og oft vill brenna við hér á landi, og það er ein-
mitt á þann hátt, sem verið er að vekja upp draug í
aambandi við nýju varðbátana, og ef sá draugur sigr-
ar, munu þau lang-hraðskreiðustu varðskip, sem hing-
að hafa komið, liggja í höfn, meðan togarar sópa fisk-
inum úr landhelgi og eyðileggja veiðarfæri landsmanna.
Nothæfni varöbátanna.
Togarar fiska yfirleitt ekki í landhelgi nema því að-
eins, að þeir hafi fengið þær fregnir af varðskipunum,
scm benda til þess, að ekki verði komið að þeim óvör-
um. Ef varðskipin eru stór, eiga togarar létt með að
fylgjast með ferðum þeirra, en séu þau hinsvegar lítil,
verður það miklu erfiðara. Og sé landhelgin varin með
mörgum smáum, hraðskreiðum varðskipum, geta togar-
ar búizt við þeim á hverri stund og verða þess vegna
afhuga landhelgisveiðum, en það er einmitt markmið
landhelgisgæzlunnar. Ég er þess fullviss, að varðbát-
arnir eru mjög heppilegir til landhelgisgæzlu, fyrst
og fremst vegna hins mikla hraða. Togarar hafa enga
möguleika til að sleppa frá þeim og þora því ekki að
fiska í landhelgi á þeim svæðum, þar sem slikir bátar
eru staðbundnir. Við síldarleit eru bátarnir mjög heppi-
legir. Einn slíkur bátur getur farið á skömmum tíma
yfir allt síldarsvæðið, og ef hann hefur hringsjá (rad-
ar), getur hann séð síldartorfur í tíu mílna fjarlægð
þrátt fyrir þoku og náttmyrkur, eða þegar síldarleit-
arflugvélar geta ekki verið á lofti.
Hin svonefnda björgunarstarfsemi er, eins og nú er
komið, aðallega í því fólgin að draga til lands fiski-
báta með bilaða vél, en það getur vitanlega hver góður
fiskibátur gert. Hinsvegar er ekki hægt að verja land-
helgina, svo að í lagi sé, með venjulegum fiskibátum.
Ég kom með þá uppástungu 1934 að láta varðbátana
annast bjöi'gunarstarfsemi jafnframt landhelgisgæzl-
unni, taldi, að annað yrði ekki fært vegna kostnaðar.
Þetta mætti þá mikilli mótspyrnu, og hefui' ætíð mætt
siðan frá ýmsum hliðum þar til nú, að hinir nýju varð-
bátar komu, þá virðast allir sammála um, að svo skuli
vera, og er gott til þess að vita. Varðbátarnir hafa ekki
dráttarskrúfu, og er því hætt við, að fiskibátar þoli
ekki þann hraða, sein þeir hafa, en með því að skipta
um skrúfu á þeim er sjálfsagt hægt að draga fiskibáta
á þeim eins og á öðrum bátum, og mun reynslan skera
úr því.
Ég hef alltaf haldið því fram og geri enn, að þegar
byggð verða varðskip, þarf að gera ráð fyrir, að þau
verði jafnframt björgunarskip, og tel ég það geta vel
farið saman, þegar skipið er byggt með hliðsjón af
þessu. Hinsvegar mun hæpið að fá skip tilbúin, sem eru
jafngóð til hvors tveggja. Af þessu tvennur er auðvitað
hæfni til landhelgisgæzlu þýðingarmest, af því að eins
og áður er bent á, geta og eiga fiskibátar að hjálpa
hver ööðrum til lands.
Fyrii-spurn mun fram komin á Alþingi um það,
hvort varðbátarnir muni „duga“. Er þessi fyrirspurn
sjálfsagt til orðin sem bein undirtekt við hinn órök-
studda áróður, sem getið hefur verið um hér að framan.
En auðvitað „duga“ bátarnir, á því getur enginn vafi
verið, eða hvers vegna ættu skip, sem talin eru með
heppilegustu varðskipum meðal annara þjóða ekki að
hæfa hér? En hitt er annað mál, hvort vér hér heima
getum fellt oss við þessa gerð skipa eða hraðskreið
skip yfirleitt.
Landhelgisgæzlan snei'tir ætíð mikið hagsmuni þeirra
þjóða, sem eiga fiskiskip hér við land, og er því við-
kvæmt utanríkismál. Þess vegna er nauðsynlegt, að
landhelgisgæzlan sé rekin á þann hátt, að sem minnst-
ir árekstrar verði, sem valdið geti tortryggni á með-
ferð vorri á þessum málum. Falbyssur, skotfæri og
ýmislegt annað, sem þarf til varðskipanna, verðum við
að fá frá öðrum þjóðum, og yfirleitt er það svo, að
við getum ekki rekið sjálfstæða landhelgisgæzlu og því
síður vænzt þess að fá landhelgina stækkaða, nema með
velviljuðum skilningi annarra þjóða, og þá fyrst og
fremst Breta, sem hafa látið þessi mál mest til sín taka,
enda hafa þeir mestra hagsmuna að gæta. Brezk stjórni-
arvöld hafa á ýmsan hátt sýnt oss þennan vilviljaða
skilning, og má í því sambandi minna á, að allan þann
tíma, sem brezki sjóherinn hafði hér bækistöðvar, var
landhelgisgæzlan rekin sjálfstætt undir íslenzkri stjórn,
og sýndi brezki sjóherinn lofsverðan skilning á aðstöðu
vorri og vilja til að leysa úr hinum ýmsu vandamálum
út frá íslenzkum sjónarmiðum, og sem framhald af
þessum góða skilningi voru hinir nýju varðbátar látnir
oss í té. Höfum vér ráð á að slá á framrétta hönd hins
stóra bróður og kalla ýmsum háðungarnöfnum þau
skip, sem fræg eru orðin undir stjórn manna úr brezka
sjóhernum?
Reykjavík, 1. febr. ’46
jPálmi Loftsson.
72
V I K I N G U R