Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1951, Blaðsíða 43

GUÐM. GÍSLASON:
Hugleiðingar sjómanns
Ég hef oft verið að hugleiða með sjálfum mér, að
þrátt fyrir þá miklu viðleitni, sem landsmenn hafa sýnt
í því, undanfarin ár, að bæta öryg’gi sjómanna hér við
land (ég á þar aðallega við hið mikla starf S.V.F.Í.),
þá hefur Póst- og símamálastjórnin ekki séð sér fært
eða ekki fengist til að hafa þær fáu talstöðvar, sem til
eru meðfram ströndinni, opnar til afnota fyrir sjófar-
endur, þótt þráfaldlega hafi verið sýnt fram á, að það
myndi mikið bæta öryggi sjómanna. Ég átti tal um
þetta við formann S.V.F.Í. fyrir einum tveimur árum
síðan, og sagði hann mér þá, að samþykkt hefði verið
á nýafstöðnum fundi S.V.F.Í., að það beitti sér fyrir
þossu máli og rætt yrði við hlutaðeigendur (símamála-
stjórnina) hið allra bráðasta, en ekkert hefur gerzt í
þessu máli enn, svo vitað sé. Talstöðvar eins og til dæmis
Flatey á Skjálfanda, Húsavík, Raufarhöfn, Djúpivogur,
Flatey á Breiðai-firði, Stykkishólmur o. fl., í þær þýðir
ekki að kalla og það, þótt lífið lægi við. Þar er alltaf
steinhljóð.
Frá mínu sjónarmiði séð, og hygg ég, að ég sé ekki
einn um þá skoðun, ættu að vera talstöðvar í hverju
einasta þorpi meðfram allri ströndinni. Það mundu nú
sjálfsagt margir halda, að slíkar framkvæmdir mundu
hafa ógurlegan kostnað í för með sér, en ég svara því
til, að kostnaðurinn mundi verða eins og dropi í hafið
í samanburði við þá hreppapólitísku vitleysu, þar sem
verið er að leggja símalínu inn á hvern sveitabæ á öllu
landinu, en það kostar þjóðina milljónir. Svo mætti
skipuleggja hlustunartíma þessara talstöðva þannig, að
þær kæmu að fullum notum. Nú er ekki nóg með að
sjómenn hefðu bæði gagn og öryggi af þessum tal-
stöðvum, heldur mundu menn í landi ekki síður hafa
gagn af þeim, því eins og allir vita, slitna eða bila
símalínur hér um bil á hverjum vetri um land allt
og heilir landshlutar verða sambandslausir. í slíkum
tilfellum eru án efa talstöðvarnar góðar sem öryggis-
tæki.
Nú ætla ég að taka hér tvö nærtæk dæmi, máli mínu
til sönnunar, og til að sýna fram á ábyrgðarleysi þeirra
manna, er ráða því, að talstöð, eins og til dæmis á
Djúpavogi, er látin vera lokuð fyrir sjófarendum. Þó
að þessi tvö atvik, sem ég tek hér sem dæmi, hafi skeð
á Austurlandi, þá er hægt að taka slík dæmi alstaðar
af landinu, og það jafnvel á hverri vertíð. Hér eru
dæmin: Fyrir nokkru var bátur staddur út af Stöðvar-
firði; álandsvindur var og töluverð kvika og útlit fyrir
versnandi veður. Báturinn var, er þetta gerðist, svo
til nýbúinn að leggja (sigla út vörpunni), en var ný-
byrjaður að hífa inn á tógunum, er hann varð fyrir
því óhappi, að varpa (snurrvoð), er hann hafði aftur
á dekki bátsins, dróst fyrir borð og lenti í skúfunni.
Auðvitað stöðvaðist vélin þegar í stað. Það var ekki
aðeins, að skrúfan væri föst, heldur var stýrið einhverra
hluta vegna fast líka.
Hið fyrsta, sem formaður gerði, er hann sá hvernig
komið var, var að kalla út í talstöð sína til þess að
vita, hvort ekki væri hjálp fáanleg (ég tek það fram,
að þetta var að kvöldi til), en auðvitað svaraði enginn,
fáir eða engir bátar í námunda, og þær landtalstöðvar,
sem næstar voru, t. d. Djúpivogur, höfðu ekki leyfi
til að svara, jafnvel þó neyðarkallið hefði heyrzt. Næst
lét formaður kveikja mikið bál á afturþiljum, til að
reyna að vekja á sér athygli manna í landi, en það
bar heldur engan árangur. Þá var ekki um annað að
gera en að reyna með guðshjálp að bjarga sér sjálfur,
þvi ef skipið tæki til að drífa (þeir lágu fyrir snurr-
voðartógunum), mundu þeir óumflýjanlega lenda á hin-
um svokallaða Fjarðboða, sem er stórhættulegur, og ef
svo færi, þá var öllu lokið. Nú var skrúfuhnífurinn
tekinn fram. Þið, sem eitthvað þekkið til, hvernig er
að vera til sjós á 16—2 0 tonna bát, getið ímyndað
ykkur hvaða erfiði það er að skera tó úr skrúfu, ekki
sízt þegar töluverður sjór er. Eftir 6 tíma óslitið strit
heppnaðist að ná tógunum úr skrúfunni og þeir kom-
ust heilir í höfn.
Hér er annað dæmi: Fyrir fáum árum var bátur
staddur vestan við Skrúðinn, er vélin bilaði. Þarna er
feikna straumur, eins og þeir vita, sem kunnugir eru
á þessum slóðum. Formaðurinn kallaði strax á hjálp
í talstöðina, því hann sá fram á að þeir mundu drífa
beint á Skrúðinn, ef þeir fengju ekki hjálp. Einhvers-
staðar nálægt Reyðarfirði var annar bátur að draga
snurrvoð upp, og af tilviljun fór einn skipverja fram
í lúkar, og af rælni opnaði sá hinn sami fyrir tækið
og heyrði neyðarkall bátsins, sem var að drífa upp í
Skrúðinn. Var strax skorið á spottana og siglt af stað
til að bjarga hinum nauðstadda bát, sem og heppnaðist.
Ég hef áður bent á í hugleiðingum mínum, að mikið
öryggi væri í því, ef hlustanir í talstöðvum báta væru
skipulagðar, sérstaklega í hinum smærri fiskibátum,
helzt í öllum verstöðum landsins.
Að endingu þetta: Ég skora nú á S.V.F.Í. enn á ný
að það beiti sér fyrir því nú strax, að þær talstöðvar,
sem til eru og eru að einhverju leyti starfræktar, verði
opnaðar til afnota fyrir sjófarendur, og að í nánustu
framtíð verði settar niður talstöðvar í hverju einasta
smáþorpi í kringum allt land.
V I K I N □ U R
325