Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Blaðsíða 3

í Ijós, að þessi getgáta væri ekki ósennileg, en
málið þyrfti að athugast ítarlega frá sem flest-
um hliðum.
Hvernig nokkrir merkir menn og þar á meðal
læknar, er ég hafði rætt við um málið, litu á
það, skulu hér tilfærð um nokkur dæmi:
f innganginum fyrir hinu stóra riti „Dansk
Fiskeristat“, sem gefið var út 1935, skrifar
landþingmaður, formaður fyrir Dansk Fiskeri
Forening", M. C. Jensen, meðal annars á þessa
leið: „Fyrir tveim öldum síðan var fiskimeti
aðalfæða alþýðu manna hér í Danmörku og hafði
verið frá ómunatíð. Það hefur máske verið or-
sök til þess, eftir því sem nokkrir menn fullyrða,
að forfeður okkar voru harðgjörir menn, sterkir
og hraustir“.
Læknir, dr. med Johanne Christensen, skrif-
ar á þessa leið: „Einstöku menn eru þeirrar
skoðunar, að gjörfileiki, þrek og dugnaður, sem
einkennir hinn norræna kynþátt, sé öðru frem-
ur að þakka neyzlu fiskmetis. Að mótmæla þessu
er ærið örðugt, þegar maður hyggur að því, að
við strendur Atlantshafsins, Norðursjávarins, á
Norðurlöndum og íslandi stóð vagga víkinga og
hraustra og þróttmikilla sægarpa, er ekki aðeins
námu óbyggð lönd, heldur lögðu undir sig marg-
falt fjölmennari lönd og þjóðflokka. í því sam-
bandi má einnig minnast þess, að Japanar, vík-
ingarnir í austri, í „landi sólaruppkomunnar",
sem mikið til lifa á fiski og sjávarafurðum, hafa
sýnt mikla yfirburði yfir nágranna sína á meg-
inlandi Asíu. — „Matur er mannsins mégin“,
segir íslenzkt máltæki, og það er ekki aðeins
söguleg reynsla, heldur og rannsóknir vísinda-
manna, sem færa okkur fullar sannanir fyrir
því, að fiskmeti er meðal hinna heilsusamlegustu
fæðutegunda“.
í íslenzku vikublaði (,,Vikan“, maí 1939) er
tekið svo til orða: „1 Mývatnssveit má óhikað
segja að þar er yfirleitt stálhraust og bráðgáfað
fólk. Maður hefur fulla ástæðu til að ætla, að
það sé ekki sízt fiskurinn í vatninu, sem í alda-
raðir, í blíðu sem stríðu, í góðu og misjöfnu ár-
ferði og mikið til hefur verið fæða almennings,
hafi haft bætandi áhrif, hvað þetta snertir. Mest-
ur hluti héraðsbúa hefur dvalið hér mann fram
af manni —“.
Þessi og svipuð ummæli, sem á síðari árum
hafa verið látin í ljós, sýna berlega, að menn
eru að komast í skilning um það, hvílíkt vei'ð-
mæti fiskmeti er í raun og veru og hve mikla
þýðingu neyzla þess hefur fyrir heilbrigði
manna og vellíðan.
Enginn taki orð mín svo, að alþýða manna
hafi ekki um langan aldur haft fullan skilning
á því, hvað fiskurinn væri mikils virði, holl og
V í K I N □ U R
góð fæða. 1 harðæri, þegar örðugt var með alla
aðdrætti til lands og sjávar og lítill var afli,
var fiskur oft í daglegu tali kallaður „Guðs
blessun“, sem fólkið sízt mátti án vera“. Jafn-
vel þjóðsagnir herma, að Sighvatur Þórðarson,
einn meðal hinna merkustu hirðskálda söguald-
arinnar, hafi öðlast skáldgáfu sína af því að
hann í æsku í föðurgarði hafi borðað fisk.
Þar sem hér að framan er skýrt frá því, að
athuganir höfundar þessarar bókar á fólki í
Suður-Evrópu hafi gefið tilefni til þess, að hann
ræðst í að gera tilraunir til þess að ganga úr
skugga um það, að fiskmeti sé ekki aðeins heilsu-
samleg fæða, heldur og fæða, sem ekki má án
vera, þá er það nauðsynlegt að taka fram flest
þau atriði, sem manni virðist að skýri málið.
Það er ekki ófróðlegt að heyra ummæli tveggja
merkra rithöfunda, sem skrifa um lifnaðarhætti
manna og lífskjör á fjarlægum stöðum, og engin
ástæða er til að dragar í efa, að rétt sé frá skýrt.
Annar þessara manna er Olav Bang, rithöfund-
ur, og skrifar hann ritgerð undir yfirskriftinni
„Havboerne", um fiskimenn á vesturströnd Jót-
lands í Historisk Aarbog 1919, en hinn, ritstjóri
Berl. Tid., Einar Black, skrifar um ferð í Suður-
Evrópu — Rúmeníu — í blað sitt 18. des. 1939.
„— Um fiskimenn hér á vesturströnd Jótlands“,
skrifar Olav Bang, „hefur fyrir löngu verið
sagt, að þeir séu fátækir, en þrekvaxnir, sterkir
og stórir eru þeir, ötulir og úthaldsgóðir". Hann
heldur svo áfram og segir: „Þegar maður athug-
ar hér ástæður manna yfirleitt, lítur yfir þorpin,
sem teygja sig með ströndinni og sumstaðar góð-
an spöl inn í landið finnst manni hér yndislegt
um að litast. Leggi maður svo leið sína um aðal-
götuna og gefi gætur að litlu laglegu húsunum,
beggja megin, með snotrum blómgöi’ðum að
fi'aman og matjurta- og ávaxtareitum á stórum
svæðum að húsabaki, þykir manni hér vinalegt
og vel um gengið. Það ber heldur ekki neinn
skugga á myndina að sjá laglegt skólahús og
kirkju á fögruni stað og leikfimisvöll skammt
frá þoi’pinu, svo og hi'einlega, vel málaða mótoi'-
vélbáta við bryggjurnar eða við festar skammt
fi'á landi, alla af nýjustu gerð, því að þá er
enginn lengur í vafa um það, að hér líður fólki
vel og unir hag sínurn hið bezta.
En taki maður svo tali einn hinna þægilegu,
djörfu og bi'áðhyggnu manna eða hraustlegu og
velklæddu konur, sem vei’ða á vegi manns, þá
kemst maður ekki hjá því að vei'ða snortinn af
hinum mikla lífskrafti, sem þessir niðjar hinna
foi'nu víkinga eru gæddir, því fi'amfarii'nar á
öllum sviðum leyna sér ekki, og manni finnst
það ótrúlegt, en jafnframt ánægjulegt, hvernig
fólk hér fylgist með í öllu nytsamlegu og upp-
97