Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Blaðsíða 7

vísindalegum rannsóknum miðar betur og betur
áfram.
Sjórinn hylur % hluta af yfirborði jarðar-
innar, þurrlendið aðeins 14 hluta. Það land, sem
gnæfir yfir sjávarmál, er aðeins yxl hluti af
rúmmáli hafsins. Þó að gert væri ráð fyrir, að
öllu þurrlendi væri sökkt í sjó, mundi það ekki
nándar nærri fylla hafið. 2400 metra dýpi mundi
hylja allan jarðarhnöttinn. Af þessu má ráða,
hve geysistórt hafið er, miðað við þurrlendið.
1 sjónum eru öll þau frumefni, sem nauðsyn-
leg eru öllum lífverum. Allt hið gífurlega, víð-
áttumikla haf er samkynja og stafar það af
sífelldri hreyfingu þess. Það sogar sí og æ nær-
ingu í sig frá þurrlendinu. 1 sjónum eru öll efni
jarðarinnar. f honum lifa hartnær % hlutar af
öllum lifandi verum, svo að ástæða er til að
skoða hann sem eðlilegt aðsetur lífveranna, þar
sem allt er miðað við þarfir þeirra, en hins
vegar verða lífverurnar á þurrlendinu að aka
seglum eftir vindi, og er tilvera þeirra eins kon-
ar viðauki við lífið í sjónum með ófullkomnari
lífsskilyrðum. Þekking vor á sjónum er mjög
af skornum skammti, og hefur það ekl.i alls
fyrir löngu verið gert að rannsóknarefni, hve
mikilvæg efni finnast í sjónum til framfærslu
lífinu.
Til Golfstraumsins þekktu menn fyrst fyrir
rúmurn 100 árum. Fyrir 50 árum tóku menn
fyrst að skipuleggja hafrannsóknir, og það er
ekki lengra en rúmlega 40 ár síðan menn urðu
þess varir, að til væri fjörefni, en aðei.ns fáum
árum áður hafði verið gengið úr skugga um, að
eggjahvítuefni væri í ýmis konar matvælum.
Margir hlutir eru enn á fyrsta rannsóknar-
stigi. Vísindin fara hamförum. Á nálega öllum
sviðum eiga sér næstum því daglega ótrúlegar
uppgötvanir stað. En verkefnið er geysilegt, og
stórkostleg viðfangsefni, svo að þúsundum skipt-
ir, bíða ennþá úrlausnar.
II. Lífið á jörðinni er fyrst kviknað í sjónum.
Vppruni mannsins og allra dýra jarðarinnar
er i sjónum.
Svo langt sem mannleg þekking nær, er lífið
takmarkað við yfirborð jarðarinnar og spotta-
korn yfir og undir því. Á tindum hinna hæstu
fjalla og við botninn á hinu mesta dýpi sjávar-
ins er ekkert líf. Menn álíta að lengra en 4—5
km niður í sædýpið, sem aðeins er örlítill hluti
af hinni 6000 km fjarlægð að miðdepli jarðar-
innar, finnist ekkert líf, og heldur ekki upp
yfir jörðinni, — yfirborði sjávarins — hærra
en 7—8 km. Fyrir utan þessi takmörk, hér um
bil 12 km, álíta menn, að ekkert líf sé til.
Við nákvæmar rannsóknir á því, hvað finnst
í fjöllum og klettum, fær maður vitneskju um
lífið á jörðinni fyrir löngu liðnum tíma. 1 fjöll-
unum finnast leyfar af ýmsum tegundum í hin-
um hörðu steina- og klettalögum. f ýmsum stein-
tegundum finnast þræðir, stönglar, skeljar, fót-
spor, merki eftir ofsaregn, sjávaröldur og fleira
þess háttar, og má þakka þá vitneskju fræði-
mönnum, er varið hafa ævi sinni til að þýða þær
rúnir, sem þessar leyfar gefa til kynna, eða
klettamir skýra frá. Þessar menjar, sem klett-
arnir geyma og sýna með hægfara breytingum
á óralöngu tímabili, greina frá því, svo ekki
verður um villst, að lífið er kviknað af einu
frumefni á morgni tilverunnar. Af óþekktri
frumu virðist lífið hafa kviknað við strendur
hinna heitu hafa fyrir hundrað milljónum ára
síðan, er urðu upptökin að hinum stóru höfum
á síðasta þriðjungi þroskaaldurs jarðarinnar,
og þessi lífsneisti hafi svo lyft sér og þroskast
til meðvitundar og sjálfstæðis á óralöngum tíma,
allt ráðgáta, óskiljanlegt mannlegri vitund.
Það er því skoðun vísindamanna, að lífið sé
kviknað í hafinu fyrir hér um bil 650 milljón-
um ára. Fyrir hér um bil 500 milljónum ára
hafa menn fundið veru með augum, tönnum
og sundfærum. Það er hið fyrsta hryggdýr,
sem þekkist. Allar lifandi verur, sem nú eru
kunnar, benda til þess að þær séu komnar úr
sjónum. Þess vegna er það skoðun vísinda-
manna, að hafiö hafi fyrst veriö heimkynni lífs-
ins á jörðinni, þar næst jörðin.
„Bakhlutinn á mannlegu fóstri á byrjunar-
stiginu er ekki eins og hin örmjóa framleng-
ing af hryggnum á fullvöxnum apa eða á mús“,
skrifar H. G. Wells í „The Science of Life“
(Vísindin um lífið), hann líkist miklu fremur
breiðum og sterkum fisksporði. Athugi maður
hálsinn á fóstri á byrjunarstiginu, kemur ann-
að einkennilegt í ljós. Á hálsinum sitt hvoru
megin eru fjórar rákir, sem nákvæmlega líkjast
tálknmyndunum á fiski. Við uppskurð á fóstr-
um á þessu stigi verður vart við önnur ein-
kenni, sem líkjast þeim, sem eru á hinum lægri
hryggdýrum. Skipulagning höfuðæða fósturs-
ins líkist fisksins. Fóstrið hefur ósamansett
hjarta með einni loku og einu hylki eins og
fiskur. Ennfremur hefur fóstrið svipað fiskin-
um einfaldan hryggstreng, sem hverfur síðar og
í stað hans koma hryggjaliðir. Þetta allt ætti
að vera nægilegt til þess að sannfæra oss um
fiskeðlið í frumþróun okkar mannanna. Mann-
legar verur og öll önnur hryggdýr, sem anda
með lungum, eru öll fiskeðlis, þannig að þau
hafa byrjað tilveru sína eins og fiskur, en breytt
svo stefnu og haldið áfram á fullkomnara til-
VÍKINGUR
1D1