Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Blaðsíða 15

Því má svara þannig: Herskip er fljótandi virki.
Hvað sem öðru líður, (hæfni foringjanna —
seglaútbúnaði — sjávarföllum, vindum og
straumum) þá mun það skip sigra, sem ausið
getur mestu af járni eða stáli yfir andstæðing-
inn — á sem stytztum tíma.
Og til þess að sigurinn verði öruggur, þarf
það einnig að vera hraðskreiðara en skip and-
stæðingsins — svo að það geti skotið af hlið —
snúist og hafið nýja skothríð á undan andstæð-
ingnum.
Þetta síðastnefnda skipti miklu meira máli
fyrir hundrað árum en það gerir í dag.
Nýtízku herskip getur skotið og hlaðið á ný
— á fáeinum sekúndum. En jafnvel á dögum
Nelsons gat farið hálftími í það að hlaða byss-
urnar á ný. Böndin, sem hin lága hjólgrind
þeirra var fest með við skipssíðurnar, þurfti
að leysa, síðan þurfti að hagræða byssunum,
hreinsa þær, setja nýja púðurhleðslu ofan í
hlaupið, þar næst kúluna — eða keðjuskot-
hleðslu. Böndin voru síðan fest á nýjan leik, svo
að afturkastið dræpi ekki þá, sem við byssuna
voru, eða gerði alvarlegan usla á þilfarinu.
Oft kom það líka fyrir að byssunum lá við
að bráðna — þegar þær hitnuðu ofsalega í sleitu-
lausri skothríð — og þurfti þá að ausa yfir þær
vatni til að kæla þær. Þegar þessu var lokið
þurfti að snúa skipinu á nýjan leik svo að skot-
hríð þess lenti á óvinunum fremur en hafinu
umhverfis. Þegar svo þessu var komið í kring
gat skothríðin hafizt að nýju.
Flotaverkfræðingar hafa því ávalt síðan á 14.
öld þurft að glíma við tvö vandamál, sem rák-
ust á, vandamál hraðans og vandamál þungans.
Vandamál þungans var mjög aðkallandi. Stór
sextándu-aldar fallbyssa vóg 8000 pund. Skip,
sem hafði einungis sextíu byssur, sem þó var
tiltölulega lítið, eyddi þannig 60 X 8000, eða 480
þúsund pundum af burðarmagni sínu undir
byssurnar einar. Og það að hreyfa 480 þúsund
pund af málmi, ásamt þunga skipsins og öðrum
herbúnaði, sem skipti tugum þúsunda punda,
með seglum einum saman, var hvergi nærri ein-
falt. Af þessum sökum voru og eru enn í dag
gerðar fjölmargar tilraunir — (kannski ögn
kostnaðarsamari) af engu minni áhuga en í
þann tíð er Hollendingar, Englendingar og
Frakkar börðust um yfirráðin á höfunum fyrir
tveim til þrem hundruðum ára.
Sérhver þjóð hafði og hefir sínar eigin hug-
myndir um hagkvæmasta hlutfallið milli þunga
og hraða. Sérhver flotaverkfræðingur hefir sína
einkaskoðun á málinu, og hann myndi halda
VIKINGUR
1D9