Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Page 6

um og gerir hann það að beiðni þeirra. Hann
kaupir land í Miðfirði, það er á Mel heitir, eflir
þar mikinn búnað og gerist rausnarmaður í bú-
inu og nú var enginn maður jafn ágætur, sem
Oddur var fyrir norðan land. Það er sagt, að
enginn maður væri jafn auðugur hér á íslandi,
sem Oddur, heldur segja menn hitt, að hann
hafi eigi átt minna fé en þrír þeir er auðug-
astir voru. Oddur setur nú skip sitt upp í Hrúta-
firði. í öllu var fé hans mikið, gull, silfur, jarð-
ir og gangandi fé. Oddur bjó að Mel til elli og
naut mikillar virðingar af mönnum öllum, er
kynntust honum“.
Oddur var uppi um miðja elleftu öld.
Annað dæmi, sem vísað er til að framan, er
um danskan dreng, er réðist sem vikadrengur
um borð í seglskip og að lokum varð mikilsmet-
inn forstjóri fyrir stórum kaupskipaflota. Hér
ræðir um hinn nafnkunna forstjóra Austur-
Asíufélagsins danska, II. N. Andersen.
Það var H. N. Andersen, er framleiddi sjálf-
ur afurðirnar, sáði akrana og uppskar ávextina,
plantaði trén og felldi, gróf málminn í námun-
um og flutti svo sjálfur afurðirnar frá einni
heimsálfu til annarrar, vann þær og dreifði þeim
út á heimsmarkaðinn.
Hann segir sjálfur svo frá, að allt sem hann
á æskuárunum heyrði um starf um borð í skip-
um, hugrekki sjómanna, hættur, strit og ævin-
týri, þegar í land var komið á ókunnum höfn-
um, hafi hrifið huga hans og heillað. Hann fyllt-
ist löngun til að fara utan og kanna ókunna
stigu. Hann þráði að komast á skip og sigla,
sjá öldurnar reisa kambinn og brjóta við borð-
stokkinn og freyðandi velta inn á þilfarið. Að
sjá skipið stíga á ölduhryggjunum, veltast á
hliðunum og líða niður í öldudalinn, allt þetta
var hans óskadraumur. En jafnframt óskaði
hann að kynnast framandi þjóðum og siðum
þeirra og gera verzlun við þær og hafa eitthvað
upp úr því. Að spara skildinginn og geyma þar
til tækifæri var hentugt, var hans mark og mið.
Að eignast sjálfur skip og timburstafla, ávexti
og annað verðmæti, er jörðin gaf af sér og helzt
svo mikið, að talizt gæti að verðmæti í „tunn-
um gulls“. Og þegar hann við ævilokin leit yfir
reikninginn, tekjur og gjöld, sá hann, að á lífs-
leiðinni hafði hann fært heim til föðurlands síns,
Danmerkur, 5000 tunnur gulls, hafði 32 útibú í
ýmsum löndum, sem 30.000 manns höfðu árlegt
uppeldi af og verzlunarveltu, er nam um 500
milljónum króna.
Þetta er í fáum orðum sagan um fátæka vika-
drenginn frá litlu þorpi í Danmörku, sem „réði
sig til sjós“, sem vann sitt ævistarf í sjóferð-
um og við dvöl í fjarlægum löndum fyrir föður-
land sitt, Danmörku, við lok nítjándu- og á
fyrri þriðjungi tuttugustu aldarinnar, eða tæp-
um níu hundruð árum síðar en fátæki drengur-
inn íslenzki hafði rutt sér braut á svipaðan hátt
til frægðar og frama.
I. Sjórinn.
Rannsóknir jarðarinnar hafa verið fram-
kvæmdar smátt og smátt og könnun „hins myrka
méginlands“ er nú lokið að mestu. Næsta skref-
ið er að kynna sér til hlítar hið ómælanlega,
stóra, óþekkta veraldarhaf — sjóinn —, sem
hingað til hefur að mestu verið ráðgáta, sem
menn hafa veigrað sér við að gjöra tilraun til
að ráða.
Það er fyrst nú fyrir skömmu, að byrjað var
á að rannsaka sjóinn. Á meðan menn höfðu
mjög svo takmarkaða þekkingu á meirihluta
yfirborðs jarðarinnar, sjónum, hefur mönnum
verið ókleift að ráða fram úr ýmsum atriðum,
sem hafa vakið efasemdir, og jafnframt verið
ómögulegt að leysa. Hinar geologisku og biolo-
gisku rannsóknir á sjónum, sem gerðar hafa
verið hina síðustu áratugi, hafa gefið mikils-
verðan árangur. Eftir því sem mönnum tekst
að skyggnast dýpra og dýpra inn í þá leyndar-
dóma, sem sjórinn geymir í skauti sínu, opnast
nýr heimur, sem vekur vonir um, að fundinn
sé lykillinn að mörgum vandamálum, sem hing-
að til hefur ekki verið unnt að ráða fram úr
og að vér séum nú á takmörkum, sem benda
á nýjar leiðir að þekkingu og fræðslu, sem brýt-
ur í bága við og jafnvel kollvarpar skoðunum
þeim, sem hingað til hafa verið ríkjandi í mörg-
um atriðum.
Uppgötvanir þær, sem allar líkur eru til að
verði gerðar í náinni framtíð, munu að líkind-
um hafa svipaða þýðingu fyrir mannkynið eins
og fundur Vesturheims hafði fyrr á tímum. Því
með aukinni þekkingu á sjónum finnast gögn
til sögu jarðarinnar og mannkynsins, jafn-
framt sem þekking á dýra- og jurtalífi sjávar-
ins vekur aukinn áhuga á því að notfæra sér
þau auðæfi, er þar finnast, eftir bezta megni.
* * *
„Þeir menn, sem reka fiskiveiðar eða atvinnu
á sjónum, ættu að hafa áhuga fyrir því að
þekkja sem bezt sjóinn og allt honum viðvíkj-
andi“, skrifar dr. Harden F. Taylor. „Sjórinn
er ekki eingöngu brunnur, er þeir, sem stunda
fiskiveiðar, sækja allar sínar nauðsynjar í, en
auk þess í ríkum mæli geymir hann lítt kunn og
ónotuð auðæfi, er almenningur þarfnast, sem
smátt og smátt verður augljósara, eftir því sem
1 □□
VÍKINGUR