Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Blaðsíða 26

Stærð og álag
nýtízku dieselvéla í skipum
Við athugun á stærð og álagi dieselvéla í
skipum nútímans, er einkar lærdómsríkt að
kynnast því, hvernig þróunin hefur orðið í aðal-
atriðum á þessu sviði, og gera samanburð. Eru
dæmi nærtæk og hér stuðst við grein í Tiðskr.
for Miskiv. no. 2 1954.
Þann 22. febrúar 1912 lét danska skipið
Selandia úr höfn í fyrstu för sína til Austur-
landa. Hún var fyrsta stóra hafskipið búið
dieselvélum og venjulega við hana miðað. Er
hún og löngu fræg orðin í sögu skipanna sem
fyrirrennari þeirrar gerbreytingar, sem á eftir
fór.
Selandia var búin tveimur aðalvélum af B. &
W.-gerð. Átta strokka einvirkum f jórgengisvél-
um. Strokkþvermál var 530 mm, slag 730 mm.
Snúningshraði á mínútu 140 og meðalþrýsting-
ur í strokk 6,2 kg á fercentimeter. Samanlögð
mæld hö. 2500, eða 165 hö. í strokk að meðaltali.
Tuttugu og fimm árum síðar, eða 1937, var
smíðuð önnur Selandia af sömu verksmiðju og
sömu eigendum. Breytingar á stórum vélum eru
þá orðnar miklar miðað við hö. 1. vélarúmi
af sömu lengd og breidd, er nú rúm fyrir eina
aðalvél, sem er 7300 hö. En þessi vél er fimm
strokka tvígengisvél, tvívirk. Strokkþvermál er
620 mm, slag 1400 mm og snúningshraði 117 á
mínútu, meðalþrýstingur í strokk 6,5 kg á fer-
centimetra. Hö. í strokk er 1460 eða 730 í hvor-
um enda. Hér er alls staðar átt við mæld (indic.)
hö. Þungi véla, miðað við hö., hafði létzt úr
109 kg í 54,5 kg. Á þessum 25 árum hefur meðal-
þrýstingur verið aukinn aðeins um 0,3 kg á fer-
centimetra. Þetta ber að skilja þannig, að fram-
farir í smíði og umbætur á efni fer til þess að
létta vélina um helming miðað við hö., og ork-
an í hverjum strokk verður 9,36 sinnum meiri
með aukningu bulluflatarins um 36,8%. Slag-
lengd er nálega tvöfölduð, sem eykur bulluhrað-
ann úr 1,7 í 2,73 m/sek.
f aðalatriðuum hafa allar hinar stóru véla-
verksmiðjur álfunnar fylgt svipuðum reglum
allt til ársins 1952. Til dæmis má nefna „Oslo-
fjord“, smíðað 1949. Það er búið tveimur Gebr.
Stork, sjö strokka tvívirkum tvígengisvélum.
Meðalþrýstingur er 5,8 kg, snúningshraði 120
á mínútu, hö. í strokk 1360. „Giulio Cesare“,
smíðað 1951. Það er búið tveimur Fiat tólf
strokka tvívirkum tvígengisvélum. Meðalþrýst-
ingur er 6 kg, snúningshraði og hö. í strokk
1337. „Aslaug Torm“, smíðað 1953. Það er búið
einni M. A. N. sjö strokka einvirkri tvígengis-
vél. Meðalþrýstingur er 6,3 kg, snúningshraði
115 og hö. í strokk eru 1100. „Kungsholm" smíð-
að 1953. Hann er búinn tveimur B. & W. átta
strokka einvirkum tvígengisvélum. Meðalþrýst-
ingur er 6,5 kg, snúningshraði 115 og hö. í
strokk 1094.
Um 40 ára skeið hefur meðalþrýstingi í
stóru dieselvélunum verið haldið að mestu ó-
breyttum. Öðru máli gegnir um minni skipa-
vélar, þar hefur þróunin orðið mjög á þá leið,
að auka bæði snúningshraðann og meðalþrýst-
inginn í strokkunum. Þessi dæmi má nefna:
Werkspoor fjórgengnis vél frá 1948, átta
strokka, hefur 7,9 kg meðalþrýsting og 325
snúningshraða. Tuxham fjórgengis vél, meðal-
þrýstingur 6,8, 750 snúningshraða. Völund fjór-
gengis vél, 7,65 kg, 375 snúningshraða. B. & W.
fjórgengis vél, 7,2 kg, 500 snúningshraða, og
með þrýstihleðslu 9,8 kg. Þá smíða Frihs verk-
smiðjurnar skipavélar með 10,5 kg meðalþrýst-
ing.
Til ársins 1952 voru litlar skips-dieselvélar
yfirleitt með hærri meðalþrýsting en þær stóru.
En þá verður breyting á, er tekið var að nota
þrýstihleðslu í stórum tvígengis vélum.
Allmerkilegt er það, að B. & W. verksmiðj-
urnar eru hér aftur í fararbroddi. Sjálf að-
ferðin með þrýstihleðslu á þessari tegund véla
var að vísu ekki ný, og hefur verið notuð meðal
annars af M. A. N. verksmiðjunum, með svo-
kallaðri ,,eftirhleðslu“. Er þá notuð skytta til
þess að loka fyrir útstreymisopin í sama mund
og bullan lokar skolloftsopunum, til þess að ekk-
ert af skolloftinu sleppi út. Fæst með þessu auk-
inn þrýstingur á skolloftið, eða 1,35—1,40 at,
120
VÍKINGUR