Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1954, Blaðsíða 29

þann tíma til Grænlands, og komu ekki út þangað fyrr
en löngu eftir, að Garðaþing var úti.
Þetta allt sýnir, að Grænland var nýlenda í tíð Grá-
gásar.
Hefði Grænland verið sjálfstætt þjóðveldi í tíð Grá-
gásar, mundi það sjálft hafa innlimað sig í íslenzka
þjóðfélagið með lögtöku Jónsbókar, líkt og t. d. Fjónn
og Schleswig innlimuðu sig í Jótland með því að recipera
(ganga í) Jótsku lög.
Það eru til svo margar og miklar réttarminjar frá
Grænlandi úr Jónsbók (eftir 1281), og engar aðrar
réttarminjar eftir þann tíma og ekkert, er mæli þeim
í gegn, að gildi Jónsbókar á Grænlandi eftir 1281 er
hátt hafið yfir allan efa.
Á 104. bls. Grænlandsnefndarálits síns segir Gizur
Bergsteinsson: „Þótt Jónsbók í þeirri mynd, sem hún
var lögtekin á íslandi, tæki ekki til Grænlands, getur
hún vitaskuld hafa verið, að breyttu breytanda, lög á
Grænlandi samkvæmt sérstakri lagasetningu fyrir það
land“. Hér rengir Gizur það ekki, að Jónsbók hafi verið
lög á Grænlandi, enda væri honum og öllum það ófært.
En hvar eru sannanir hans fyrir því, að hún hafi ekki
tekið til Grænlands í þeirri mynd, sem hún var lög-
tekin á Islandi? Það er hans bæði að gera grein fyrir
þessu, og sanna það, því önnur lögtaka á Jónsbók en
sú, sem fór fram á Alþingi 1281 með miklum hita og
þungum þinggný, þekkist ekki. Hvar er hin „sérstaka
lagasetninng" fyrir Grænland um gildistöku Jónsbókar
þar, hvar og hvenær fór hún fram, og hver var lög-
gjafinn? Konungur var það ekki, því ekkert löggjafar-
vald hafði hann. Garðaþing var það ekki, því Gizuri
hefur ekki tekizt að gera líklegt, hvað þá að sanna, að
til hafi verið nokkur grænlenzk þjóð, nokkurt græn-
lenzkt þjóðfélag, nokkur grænlenzk lög, eða nokkur græn-
lenzkur löggjafi. Þar á móti er sannað mál, bæði áf
Grágás, lögbókunum og öðrum órengjanlegum rituðum
heimildum, að Garðaþing var aðeins dómþing, og þetta
er fyllilega staðfest af fornleifum þingstaðarins. Væri
það ekki viðeigandi, áður en farið er að tala um sér-
staka lagasetning fyrir Grænland, að sanna, að einhver
sérstakur löggjafi hafi verið til á Grænlandi eða fyrir
Grænland, og einnig, að einhver sérstök grænlenzk lög-
gjöf hafi verið til. Hvað á Gizur við með orðunum: „að
breyttu breytanda?" Ég vil ekki ætla honum, að hann
hugsi sér, að Jónsbók hafi með einhverjum hætti orðið
lög á Grænlandi með sérstöku lögþingi á Grænlandi
fyrir Grænland. þetta er óhugsanlegur möguleiki eins
og þjóðfélaginu var háttað þá, því það, að vera í lög-
unum, var að vera í þjóðfélaginu, og tvö lögþing í
einu þjóðfélagi er ómögulegt, enda hefur aldrei átt sér
stað í forngerm. tíð. Er eitt þjóðfélag gekk í (reciper-
aði) lög annars þjóðfélags, var það undantekningar-
laust gert til þess, að sameinast því þjóðfélagi, sem
átti þau lög, er gengið var í. En að nokkurt forngerm.
þjóðfélag hafi skipt sér sundur í tvö eða fleiri full-
valda þjóðfélög, þess þekkist ekkert dæmi.
Svona lítur Gizur á þetta á bls. 104—105. En á bls.
102—103 telur hann fram ýmisleg tormerki á því, að
Jónsbók hafi getað verið lög á Grænlandi, en í því felst,
að Grænland hafi verið í várum lögum, þ. e. hluti hins
íslenzka þjóðfélags.
Fyrsta tormerkið, sem Gizur telur (bls. 102), er, að
kristindómsbálkur Járnsíðu og Jónsbókar hefjist með
orðunum: „Þat er upphaf laga várra íslendinga, sem
upphaf er allra góðra hluta, at vér skulum hafa ok
halda kristiliga trú“. Gizur staðhæfir svo: „Rök hníga
ekki að því, að Grænlendingar teljast hér Islendingar".
Eins og því miður oftast eða ætíð annars, lætur Gizur
sönnun máls síns vanta. Hví ekki íslendingar? í laga-
máli íslands er hvergi annað heiti til á þeim, og held-
ur ekki í réttarheimildum Noregs, sem Grænland hafði
mesta verzlun við, og heldur ekki í réttarheimildum
nokkurrar annarrar þjóðar í víðri veröld. Það er ein-
ungis í sögubókum, að talað er um Grænlendinga. En í
réttarheimildum eru þeir lögunautar, og allir lögu-
nautarnir hafa sama heiti. — Yoru Grænlendingar máske
ekki skyldir að hafa og halda kristilega trú? Ekki veit
ég betur en að svo væri, þótt miklir misbrgstir hafi
ætíð verið á kristnihaldinu í Norðursetu og séu enn.
Þjóðrekur munkur segir í Noregssögunni, að Grænland
hafi verið fundið numið og kristnað af íslandi. Og þessu
hlýtur að vera þannig varið, að kristnitakan á íslandi
hafi tekið yfir Grænland, svo Leifur hafi ekki þurft
annað en krefja menn um að láta skírast samkvæmt
þeim lögum. Með því einu móti gat hann „kristnað 30
hreppa" á einum vetri. Þess er getið um ísleif biskup,
að hann var 1056 vígður til íslands eyja, en þeirra ein
var Grænland, og erkibiskup fól í hans umsjá „þjóð
Islendinga og Grænlendinga". Síðar höfðu Skálholts-
biskupar umboðsmenn á Grænlandi. Síðastur þeirra og
sá eini þeirra, sem nú þekkist, var Eiríkur biskup I.
Gnúpsson. Erindi þeirra Einars Sokkasonar og Arn-
aldar biskups til Alþingis 1126 er álitið verið hafa það,
að fá Garðabiskupsdæmi lögtekið. Eftir 1126 varð und-
irbiskup Skálholtsbiskups á Grænlandi undirbiskup
Garðabiskups. Sátu þeir undirbiskupar í Sandnesi í
Vestribyggð, unz byggðarmenn allir tóku sig upp og
fluttu til Vesturheims 1342. Frægastur þessara undir-
biskupa í Sandnesi var Eiríkur II., er vann mikið og
merkilegt trúboðsstarf.
Af þessu má sjá, að íslenzku krisíniréttirnir hafa
gilt á Grænlandi. Þetta sýna og segja þeir og sjálfir
með því, að vera ekki aðeins sniðnir fyrir Island, heldur
og fyrir allt hið vestræna svæði, og útilokað er, að Al-
þingi hefði samþykkt þá þannig án þess að ætla þeim
gildi á Grænlandi. Enginn kristinnréttur hefur nokkru
sinni verið samþykktur á Grænlandi. Talar það einnig
sínu máli um gildi íslenzku kristinnréttanna þar. Og
víst er, að íslenzku tíundarlögin, er giltu á Grænlandi,
hafa þar aldrei samþykkt verið.
Þá virðist Gizuri þetta ávarp í Bb. Hákonar kon-
ungs, 14. júní 1314, andstætt því, að Grænland hafi
verið nýlenda Islands: „Hákon með guðs miskunn
Noregs konungr, son Magnús konungs, sendir öllum
mönnum á íslandi, þeim er þetta bréf sjá eða heyra,
kveðju guðs og sína“.
Hið eiginlega og opinbera nafn þjóðfélags vors var
ísland, eins og t. d. Sjáland í þjóðfélagi Sjálands eða
Jótlands í Jótsku lögunum. Ef nú t. d. einhver Dana-
konungur ávarpaði Sjálendinga eða Jóta svona í bréfi,
og landsþingið á Hringsstöðum eða í Vébjörgum sam-
þykkti það, mundi þá Gizur dæma svo, að Sjálendinga-
VIKlN □ U
123