Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1957, Blaðsíða 21

ÖRN STEINSSON:
Skipting
b|örgunarlauna
Á síðasta þingi F. F. S. 1. kom fram mál, sem
fjallar um breytingu á lögum um skiptingu björg-
unarlauna. Þingið sendi stjórn sambandsins það
til athugunar, síðan hefur verið all hljótt um
málið.
Ég álít þetta mál nokkuð athyglisvert. Það
getur einnig óvænt gefið sjómönnum drjúga
tekjuupphæð. Finnst mér því rétt að ræða það
lítillega í blaði sjómanna. Æskilegt væri að fá
fleiri til að spjalla um mál þetta, ef ólíkar skoð-
anir kynnu að vera.
Lögin um björgunarlaun eru nokkuð gömul,
frá 30. nóv. 1914. Þau eru skemmtileg að því
leyti, að svo virðist sem aðeiiis sé gert ráð fyrir
gufu- og seglskipum, sem björgunarhæfum skip-
um. Mótorskipin okkar á þeim tíma eru svo lítil,
að lögin ætla þeim ekki það stórræði að bjarga
skipum eða góssi.
Greinarmunur á björgunarlaunum til útgerð-
arinnar er einnig gerður eftir því hvort skipið er
segl eða gufuskip, en mótorskip ekki nefnd. Eig-
endur seglskipa eiga kröfu á helming björgunar-
launa, en gufuskipa að tveim þriðju hluta. Hvað
löggjafinn hefur haft í huga með þessu misræmi,
veit ég ekki. Sennilegt þykif mér þó, að kostn-
aðurinn hafi þar ráðið. Gufuskipið talið dýrara
í rekstri en seglskipið, og því töfin kostnaðar-
samari fyrir útgerðina.
Skipting björgunarlaunanna er einnig í ósam-
ræmi við nútíðar hugsunarhátt. Skipstjóra er
þar ætlað allt of stór hlutur. Lögin mæla svo
fyrir, að skipstjóri skuli fá helming björgunar-
launa móti skipshöfn, þegar útgerðin hefur hlot-
ið sinn hlut.
Tökum dæmi, sem skýrir þetta betur. Skip
bjargar öðru skipi og farmi þess. Mat fer fram
á verðmætinu, sem bjargað er. Segjum, að það
verðmæti sé 990 þús. krónur og ákveðið að
greiða þessa upphæð í björgunarlaun. Tjón hefur
ekkert orðið á björgunarskipi, sem er gufuskip.
Útgerðin fær því engan frádrátt vegna tjóns.
Hins vegar fær útgerðin % hluta af 990 þús. kr.
eða 660 þús. kr..; eftir eru þá 330 þús kr. Þess-
um 330 þús. kr. ber nú að skipta til helminga
milli skipstjóra og skipshafnar. Skipstjórinn
hlýtur þá 165 þús. kr. og skipshöfnin 165 þús.
kr., sem skiptist í réttu hlutfalli við mánaðar-
laun hvers manns á skipinu. En nú eru lögin svo
skrítin, að líta ber á skipstjóra bæði sem goð og
mennskan mann. Hann getur einnig fengið hlut
reiknaðan út úr summu skipshafnar. Lögin skýr-
greina ekki orðið skipshöfn nánar. Skipshöfn
hlýtur því að tákna þann hóp manna, sem á skip
eru skráðir og innifelur þá að sjálfsögðu skip-
stjórann einnig. Ef hverjum manni er þá ætluð
jöfn björgunarlaun, sem er þó ekki, eins og að
framan skráðu er lýst, fær hver skipverji af
hluta skipshafnar, ef um 30 manna áhöfn er að
ræða, að meðtöldum skipstjóra, fimm þúsund og
fimm hundruð krónur. Skipstjóri fær þá 170 þús.
og 500 kr., en aðrir 5500 kr. að meðaltali. Hér
er sannarlega óréttlæti bundið í fögrum lagastaf.
Þótt góður skipstjóri sé að vísu mikið hnoss, nær
það auðvitað engri átt að launa hann 35 falt á
við aðra á skipinu. Eðlilegast er að skipta allri
summunni, sem ætluð er skipsmönnum í réttu
hlutfalli við meðal mánaðartekjur hvers skip-
verja. Skipstjóri fengi þá sinn hlut hæfilega
stóran. Hann hefur hæstu tekjur skipverja.
Á varðskipunum er þessu svo varið, að skipt er
í réttu hlutfalli við laun mannanna. Þar virðast
lögin ekki líta skipstjórann goð, heldur mennsk-
an mann, eins og aðrir félagar hans á skipinu.
Skipverjar varðskipanna fá þó aðeins 25% í
björgunarlaun, eftir að allur kostnaður hefur
verið dreginn frá, afgangurinn rennur í Ríkis-
sjóð íslands. Skipstjóri varðskips getur einnig
ákveðið, að einstakir menn skipsins fái hærri
hlut en aðrir, ef þeir að hans dómi hafa sýnt
frábært þrek fram yfir aðra við björgun. Álít ég
það réttlátt. Mætti vel setja það ákvæði inn í
hin almennu björgunarlaunalög. Einnig þurfa
björgunarlaun að vera algjörlega skattfrjáls.
Skipshöfn, sem fæst við björgun. leggur sig oft-
ast í mjög mikla hættu. Ódrengilegt finnst mér
því að láta mikinn hluta björgunarlaunanna
beint í ríkiskassann. Ríkiskassinn á ekki að hagn-
ast á því, að menn hætta lífi sínu til að bjarga
miklum verðmætum.
Með þessum fáu línum mínum hef ég leitast
við að skýra mál, sem mér finnst vera sann-
girnismál. Vona ég, að þeir, sem fengu það til
athugunar, verði mér einnig sammála og hraði
afgreiðslu þess.
Fyrirspurn
Góðfúslega upplýstu eftirfarandi í blaði þínu:
1. Er veðurspá og veðurlýsing gerð eftir réttvísandi eða
misvísandi áttum"?
2. Ef svarið er „réttvísandi“, hversvegna er „veðrið“
fært í leiðarbækurnar eftir misvísandi áttnmf
3. Er liægt að gera nákvæma veðurspá, ef Veðurstofan
fengi aðeins barometerstöðuna frá athugunarstöðv-
unum'?
Með fyrirfram þakklæti fyrir svörin. Gamall baxari.
133