Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1957, Blaðsíða 23

myndaþætti og útvarpsþætti, er varð til þess
að flytja mál hans upp á efstu hæðir alþjóðlegra
málefna.
Þýzki konsúllinn í borginni varð í standandi vand-
ræðum með að reyna að breiða yfir hina fljúgandi
mælsku þessa landa síns, sem allt ætlaði að ganga af
göflunum út af, og flýtti sér að greiða 5000 dollara
tryggingarfé sem krafizt var til þess að sleppa hon-
um úr fangelsinu og lofa honum að ganga lausum
í bili, á meðan mál hans var í rannsókn, og loks kom
hann von Werra í dulargerfi burt úr borginni og
kom honum í hendur þýzka sendiherrans í New York.
Þar bjó hann í nokkrar vikur sem sérstakur gestur
sendiherrans og lifði kóngalífi. Hann var stöðugur
gestur í leikhúsum og næturklúbbum stórborgarinnar
og meðal annars var honum haldið veglegt samsæti
þar sem hann var heiðursgestur. í Þýzkalandi keppt-
ust blöðin um að lofsyngja hetjudáðir hans og hann
var dýrkaður sem þjóðhetja. En á meðan allur þessi
gauragangur stóð yfir vann Kanadastjórn að því öll-
um árum að fá hann handtekinn á ný — fyrir að
hafa stolið róðrarbát, að verðmæti 35 dollara ■—! Og
Englendingar — sem var fullkunnugt um, að von
Werra var þeim stórhættulegur, vegna þeirrar þekk-
ingar sem hann hafði aflað sér á öllu leynistarfsemis-
kerfi þeirra og fleiru meðan hann var fangi hjá þeim
— gerðu einnig mjög harða sókn til þess að fá hann
framseldan til sín. Og þann 24. marz tilkynnti þýzki
sendiherrann von Werra, að allt útlit væri fyrir að
hann yrði bráðlega sendur aftur til Kanada. Það
hefði því verið ákveðið að framlengja ekki aftur trygg-
ingarupphæðina, sem nú var búið að hækka upp í
15.000 dollara, og von Werra yrði því nú strax að
hverfa af yfirborðinu og reyna að komast út úr Banda-
ríkjunum.
Amerískir leynilögreglumenn fylgdust með ferðum
hans allan sólarhringinn hvar sem hann fór, en hon-
um tókst að hrista þá alla af sér með því að vera
heilan dag að ferðast í bílum á mestu umferðarsvæð-
unum og sífellt að skipta um bíla og loks tókst hon-
um að komast óséður upp í járnbrautarlest sem fór
til E1 Paso í Texas og fór síðan fótgangandi dul-
klæddur sem mexíkanskur sveitabóndi yfir landa-
mærin inn í Mexícó. Þýzki sendiherrann í Mexícó út-
vegaði honum fölsk vegabréf og flugmiða til Þýzka-
lands gegnum Rio de Janeiro og Rómaborg. Þann
18. apríl 1941 komst svo von Werra alla leið til Berlín.
Af hernaðarlegum ástæðum var heimkomu hans
haldið leyndri um langan tíma og honum var ekki
veitt nein opinber móttaka. En Göring ríkismarskálk-
ur hækkaði hann í tign og gerði hann að Hauptmann
(æðsta staða þýzka fughersins) og Hitler óskaði hon-
um persónulega til hamingju með hinn velheppnaða
flótta og sæmdi hann járnkrossinum fyrir hans fyrstu
stóru hetjudáð, „eyðileggingu" níu Hurricane-flugvéla.
Og auðvitað var hann heiðraður við ótal einkasam-
sæti sem honum voru haldin.
Af einstaklings afrekum urðu eftirköstin af flótta
von Werra ótrúlega víðtæk og afdrifarík. Hann var
strax settur til starfa við leyniþjónustu Luftwaffe og
upplýsingar þær sem hann gaf um yfirheyrzluaðferð-
ir brezku flugleyniþjónustunnar voru gefnar út í sér-
stöku kennsluriti upp á 12 síður, sem allir þýzkir
flugmenn fengu skipun að læra og kunna utanbókar!
Og afleiðingarnar komu strax í Ijós. Brezka leyni-
þjónustan rak sig eftir þetta á þá staðreynd, að þeir
þýzkir flugmenn sem teknir voru til fanga voru fram-
úrskarandi aðgætnir og þagmælskir.
Á Grizedale Hall og öðrum fangabúðum, sem von
Werra hafði dvalizt í, tók hann sjálfur vel eftir öllu
og hafði auk þess notfært sér reynslu annarra með-
fanga með viðræðum við þá. Hann hafði rætt þetta
allt mjög ýtarlega við ýmsa foringja, sem hann hafði
dvalizt með og þeir voru allir jafn óviðbúnir aðferð-
um Bretanna og töldu þær geta verið stórhættulegar
fyrir öryggi þýzku herstjórnarinnar. Flestir þýzku
foringjarnir voru uppaldir við að álíta ensku yfir-
heyrzluforingjana sem „gamlar frænkur" eða „skrif-
stofuherfræðinga“ og þeir reiknuðu ekki. með því,
að þeir gæfu neinar hernaðarlegar upplýsingar nema
með því að skýra frá staðarnöfnum og gera teikni-
skyssur yfir flugvelli eða hernaðarlega mikilvæga
staði.
En þeir vanmátu algjörlega hina snjöllu fyrstu
gráðu yfirheyrzlu hjá „frænkunum“ og gáfu þar með
ósjálfrátt Englendingunum mjög mikilsverðar og víð-
tækar upplýsingar án þess að hafa nokkra hugmynd
um. von Werra hafði nú sjálfur komizt að raun um,
að hvert smávægilegt atriði sem fram kom frá föng-
unum var skjalfest hjá Englendingunum og síðan
notað til þess, fyrr eða síðar, að skeyta saman við
aðrar upplýsingar, þar til öruggur og nákvæmur
grundvöllur var fenginn. Einasta vörnin gegn svo
hárnákvæmum yfirheyrzlum var að vera svo þögull og
sagnafár sem mögulegt var.
Hann gat nú skýrt frá því, að Englendingarnir hefðu
undarlegan áhuga fyrir því að fá að vita um númer
á herpóststofum fanganna, og þeir legðu sig mjög
í líma með alls konar ráðum til þess að fá þessar
gjörsamlega einskisnýtu upplýsingar. En þegar Þjóð-
verjarnir fóru að athuga þetta nánar kom í ljós, að
með þessu tókst Englendingum að ákveða hvaða her-
deild fanginn tilheyrði og hvar hún var staðsett á
hverjum tíma. Þessu kerfi var því samstundis breytt.
von Werra var einnig látinn kynna sér aðferðir
yfirheyrzludeilda þýzka flughersins. Og heimsóknir.
hans hjá þeim höfðu einnig mjög afdrifarikar afleið-
ingar í för með sér. Þjóðverjarnir höfðu ekki enn átt-
að sig á því, að mjög ýtarleg og nákvæm yfirheyrzla
um smáatriði gat verið hreinasta gullnáma fyrir leyni-
þjónustuna. Þegar von Werra hafði hlustað á nokkr-
ar yfirheyrzlur lét hann í ljósi, að þær væru ekkert
annað en gagnslaust yfirskin og leikaraskapur og hann
sagðist heldur vilja svara hálfri tylft af þýzkum
yfirheyrzlusérfræðingum, heldur en einum brezkum.
Árangurinn af heimsóknum hans varð sá, að yfir-
heyrzlukerfi þýzku flugleyniþjónustunnar var breytt
í sama og þeirrar brezku og var notað þannig til
styrjaldarloka.
von Werra ferðaðist einnig til ýmissa hermanna-
fangabúða í Þýzkalandi til þess, sem „flóttasérfræð-
ingur“, að athuga, hvort gera þyrfti umbætur sem
gætu miðað að því að torvelda föngum að strjúka.
Hann varð þess þá var um leið, að fangarnir áttu við
miklu verri kjör að búa heldur en hann sjálfur hafði
lifað við í Englandi. Og hann gerði ýmsar tillögur
sem miðuðu að því að gera föngunum betri kjör.
Hann skrifaði einnig bók um fangavist sína í Eng-
135