Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1957, Blaðsíða 17

un ægði Hollandi. Síldartorfurnar fluttu sig yfir Norðursjóinn
til strandar Englands. Það, hversu langt var að sækja á miðin,
voru smámunir einir, en hið sorglega mikilvægi þessa var geysi-
legt. Hollenzku fiskimennirnir, er nutu verndar herskipa, eltu
síldina og lögðu iðulega netum sínum örskammt frá strönd Eng-
laríHs. Auðvitað mótmæltu Englendingar þessu, en þó kom aldrei
til teljandi vandræða af völdum þessa. Þá bar Grotíus, einn af
frumkvöðlum alþjóðalaga, er hugðist treysta og tryggja aðstöðu
Bv. Jörundur veiSir jafnt síld
,\ið NorSurland og í Norðursjó.
'ÍLDARSAGAN
Hollenzkt síldveiðiskij).
lands síns, fram þá kenningu, að höfin og auðæfi
þeirra væru frjáls öllum þeim, sem um þau gætu
siglt. Þannig var lagður grundvöllur að afnota-
rétti allra af höfunum og auðæfum þeirra.
Englendingar áttu þess engan kost að vísa
kenningu þessari á bug, enda þótt Karl fyrsti
legði bann við því, að útlendingar fiskuðu innan
landsýnar Englands. En til þess að hann gæti
staðið við þetta valdboð sitt þurfti hann á flota
að halda, og þar eð ríkisfjárhirzlan var tóm,
neyddist hann til þess að grípa til hins illræmda
skipaskatts, er vakti mótmæli Johns Hampdens
og fleiri. Þrátt fyrir þá staðhæfingu konungs, að
hér væri aðeins um að ræða endurnýjun á skatti
þeim, sem lagður hafði verið á landeigendur árið
1007 til þess að byggja flota, er stökkva skyldi
Dönum á brott, varð óánægjan, er þessi ráðstöfun
vakti, ein orsök borgarastyrjaldarinnar á Eng-
landi, að því er talið er.
En er hér var komið sögu, hafði Holland gerzt
voldugasta þjóð Norðurálfu. Það er talið, að á
seytjándu öld hafi verzlunar- og fiskifloti- Hol-
lendinga numið tveim þriðju hlutum hinna tutt-
ugu þúsunda skipa, er til voi’u á meginlandinu!
En viðhoi'f þessi bi’eyttust á ríkisstjói’nardögum
Cromwells. Hann braut yfiri'áð Hollendinga á
bak aftur með lögum þeim, sem hann kom á árið
1651 og mæltu svo fyrir að fiskur skyldi aðeins
fluttur til Englands og nýlendna þess með ensk-
um skipum. Herskipafloti Englands nam þá 65
skipum, og það hafði hinum mikilhæfasta flota-
foringja á að skipa, þar sem var Robert Blake.
Eftir tveggja ára baráttu, þar sem valt á ýmsu,
varð England sigux-vegari og lagði grundvöll að
flota sínum.
Þegar Karl konungur annar kom til valda, var
flotinn enn aukinn, og enda þótt verzlun heims
veldisins væri fyrst og fi’emst í höndum séi’lejrf-
isfélaga, varð ekki um það efazt, hver mátti sín
mest á vettvangi síldveiðanna. Hann hélt fast við
stefnu Cromwells og efldi sjávarútveginn sem
mest til þess að tryggja flotanum dugandi sjó-
menn á hverjum tíma. Aðeins enskum skipum
var leyft að flytja síld til enskra hafna, og sér-
hvei’ju veitingahúsi landsins var gert að gi’eiða
sérstakan skatt til Hins konunglega fiskveiða-
félags Stóra-Bretlands, svo og að kaupa að
minnsta kosti eina tunnu síldar ár hvert. Skipum,
sem stunduðu síldveiðar, voru veitt sérstök vei'ð-
laun.
Þjóðverjar hafa hagnýtt síldina mjög í hern-
aðarþágu. Þeir notuðu hana til framleiðslu
spi’engiefnis. Úr hundrað og tuttugu síldum fæst
sprengiefni, sem nægir í lftið tundurskeyti. En
auk þess unnu Þjóðverjar margvísleg önnur efni
úr fiski þessurn og lögðu því hina mestu áhei’zlu
á síldariðnaðinn.
Adolf Hitler komzt þannig að orði, að hann
þarfnaðist tíu þúsund smálesta síldar að meðaltali
vikulega. En sá hluti brezka flotans, sem hindr-
aði fiskveiðar fyrir Hollandsströixdum, kom í veg
fyrir það, að hann fengi aflað teljandi síldar, að
minnsta kosti saman borið við það, sem kemur
fi’am í þessum ummælum hans. Það má því með
sanni segja, að síldin komi alltaf við sögu og
ákveði jafnvel öi’lög þjóða eins og forðum daga.
129