Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1959, Blaðsíða 12

Prófessor Sörensen
umboðsmaður dönsku þjóðarinnar í landhelgismálinu?
Axel Schiöth
Nýlega var frá því skýrt í 268.
tbl. Morgunblaðsins, að danskur ráð-
gjafi í utanríkismálum, einhver
Max Sörensen, hafi flutt erindi um
landhelgismálið í Kaupmannahöfn
að viðstöddu mörgu stórmenni og
haldið því fram, að Bretar væru í
sínum „fulla rétti“ þegar þeir
beita íslendinga vopnavaldi í þeirri
landhelgisdeilu, sem nú stendur yfir.
Ég er enginn sérfræðingur í ut-
anríkismálum heldur óbreyttur sjó-
maður, kominn í beinan karllegg af
dönskum manni, er flutti hingað
alfarinn til Akureyrar skömmu eft-
ir að hann hafði tekið þátt í stríð-
inu við Þjóðverja árið 1864 og sett-
ist hér að.
Því hefur verið haldið fram 1
deilunni um handritamálið, að
lausn þess strandi fyrst og fremst
á einum prófessor við Hafnarhá-
skóla. Hinu hefur einnig verið hald-
<$>—--------------1-------------<S>
negldur við. Kalsviðnar leyfarnar
af skipstjóranum fylltu loftið
stækju. Sá eini, sem lifði, féll í
ómegin, raknaði við rétt andartak
og heyrði þá skvampið í sjónum,
sem rann gegnum káetukýraugun,
niðri. Sjóræningjarnir höfðu bund-
ið hann á sökkvandi skipi, sem þeir
höfðu slegið göt á. Það síðasta, sem
hann skynjaði og mundi var
skvampið í sjónum, a'llt í kringum
hann um leið og hann missti með-
vitundina.
En skvmapið kom frá skipi, sem
kom til hjálpar og brunaði uppað
meðfram síðunni. Það hafði náð að
koma í þann mund, sem sjórinn
flaut yfir þiljurnar á „Mary“, en
í tæka tíð þó til þess að einir tveir
af áhöfn þess komust um borð og
leystu þennan vestlings mann, sem
hafði höfuðóra og talaði í óráði,
mann, sem hálfum mánuði áður
hafði farið að heiman í sjóferðalag
sér til heilsubótar.
ið fram, að ef þessi prófessor og
aðrir danskir vísindamenn hefðu átt
þess kost, að kynnast íslenzku þjóð-
inni af eigin raun og rannsaka hér
á landi með eigin viðkynningu mál-
stað íslendinga, væri það mál löngu
leyst. Um þetta skal ég ekkert full-
yrða, en það liggur nærri að álykta,
að prófessor Max hafi ekki kynnt
sér landhelgismálið til hlýtar, þegar
hann setur fram sleggjudóma sína.
Svo sem kunnugt er önnuðust
Danir landhelgisgæzlu hér við land
í mörg ár, þar til íslendingar tóku
hana sjálfir í eigin hendur. Þessi
landhelgisgæzla Dana sætti mikilli
gagnrýni, sem oft á tíðum var á
rökum byggð. Varðskipin Islands
Falk, Beskytteren o. fl. þóttu liggja
of oft í höfnum inni og Bretar rán-
yrktu fiskimið okkar uppi í land-
steinum meðan varðmennirnir
stunduðu samkvæmislif í höfnum.
En það skal viðurkennt, að oft höfðu
röggsamir og dugandi yfirmenn
skipsstjórn með höndum á dönsku
varðskipunum. Minnist ég þess sér-
staklega að hafa heyrt minnzt á
einn skipstjóra, sem aðeins stjórn-
aði varðskipi sínu eitt sumar, — þá
var hann „dreginn út“ og af hvaða
ástæðu? Um það gengu margar
sögur. Ein var sú, að honum tókst
þetta eina sumar sem hann stjórn-
aði varðskipinu danska, að klófesta
svo marga landhelgisbrjóta, að
Bretar kærðu hann fyrir Dönum.
Það var altalað; að hann hefði ver-
ið látinn fara af því að hann var
„for ivrig i tjenesten“. Þetta eru
orð, sem allir skilja.
Hvað þessu viðvíkur er eitt víst:
Danir eiga mikið undir því, að Bret-
ar kaupi af þeim landbúnaðaraf-
urðir, egg, smjör, osta og flesk. Frá
því hefur verið skýrt af mér fróð-
ari mönnum, að þeir afsöluðu land-
helgisréttindi okkar í hendur Breta
og liggur nærri að halda, að slíkt
hafi verið gert í sambandi við um-
rædda afurðasölu. Eitt er a. m. k.
víst: Ef prófessor Max tæki sér
stöðu á íslenzku skipi þá mundi
hann geta verið alveg viss um, að
íslenzkir sjómenn lofuðu honum að
heyra þessa skoðun, sem ég held
að enginn íslendingur efist um að
sé sönn. -— Hvað sagði prófessor-
inn um þessa hlið á landhelgismál-
inu?
Að endingu segir prófessorinn:
„Það eru hagsmunir verzlunarflota
okkar, að kref jast lítillar landhelgi,
svo að siglingar um höfin verði sem
greiðastar".
Þessa speki fæ ég ekki skilið,
enda er hún á borð borin fyrir full-
trúa erlendra verzlunarskipa, sem
sennilega hafa allfæstir átt þess
kost „að pissa í saltan sjó“ svo not-
að sé sjómannamál. Ég hef ekki vit-
að annað en að fragtskip og far-
þegaskip fari allra ferða sinna á
höfunum óhindruð af öllum land-
helgislínum vegna fiskveiða. Slík-
ar fullyrðingar þurfa vissulega
skýringar við.
Landhelgismálið er alvörumál,
sem enginn ætlast til að leysist á
fundi kaupskipaflotamanna í Kaup-
mannahöfn heldur fyrst og fremst
með einbeittri framkomu varð-
skipsmanna, sjómanna og þjóðar-
heildarinnar. Framkoma Breta á
hafinu hér við land er með þeim
endemum að þegar geta hlotist stór-
mannskaðar af. Okkur sjómönnum
er kunnugt um, að Bretar virða ekki
settar siglingareglur hér við land
þegar þeir þurfa að ná sér niðri á
íslenzkum sjómönnum, sem þeir
virðast hata. Það er algengt, að
þeir sigli í dimmviðri í yfirmanns-
lausri brú, það kemur fyrir, að þeir
gera sér leik að því að sökkva fiski-
bátum. Það er ekki óalgengt að sjá
brezka sjómenn veifandi whisky-
flöskunni yfir borðstokkinn, hróp-
andi alls konar illyrðurrf til íslend-
inga. Sjómenn vita þetta vel og þeir
spyrja nú hver annan: Hvað skeð-
ur á vetrarvertíðinni ?
Svarið er þetta: Það á að
vopna íslenzku fiskveiðiskipin vél-
byssum eins og gert var á stríðs-
árunum, þegar íslendingar lögðu líf
sitt í hættu til þess að færa Bret-
um björg í bú, — þegar þeim reið
mest á.
76
VÍKINGUE