Sjómannablaðið Víkingur - 01.04.1959, Blaðsíða 30

eftir Stefan Ztveig
Soga portúgalska sigllngamannslns,
sem flutti heimlnum stað-
reyndina fyrir því, að jörðin
væri kúinmynduð, með þvi að sigla
umhverfis hana, er tiltölulega
Iítið þekkt af síðari tíma mönnum.
Óteljandi frásagnir og heilar
bækur hafa verið skráðar
um Columbus, Cortcs og Francis
Drake, en um afrek Magellan,
sem er þó ennþá mikilfenglegra
heldur en allra hinna, hefur verið
hljótt og hann að mestu
aðeins þekktur að nafni. En
rithöfundurinn frægi Stefan Zweig
bætti mikið úr þessu óréttlæti
með sínum snilldarpenna í
^5 bókinni „Jörðin er kúlumynduð”.
V Þar rís Magellan upp í sinni
raunverulegu hetjumynd, —
5)5 maðurinn, sem
5)5 vogaði öllu, barð-
Q ist ótrauður og
hiklaust við alia
„ erfiðleika,
^ vann mikla
™ sigra, en
J5 fékk aldrei
—, sjálfur að
njóta þeirra.
«S (Eftirfarandi er útdráttur úr bók
Sfc Zweigs).
Þessi fyrsta sigling út á hið
óþektta og nafnlausa úthaf er eitt
af ódauðlegustu afrekum mann-
kynssögunnar. Sigling Columbusar
hefur lengi verið dáð, sem framúr-
skarandi ævintýraafrek, en hann
hafði þó yfir að ráða þremur
splunkunýjum skipum. Ferðalag
hans tók ekki nema 33 daga, og
hann var svo vel birgur með mat-
væli og annan útbúnað, að í versta
tilfelli átti hann nægar birgðir til
þess að komast á aftur heim.
Magellan varð hins vegar að sigla
gjörsamlega út í bláinn, og skip-
verjar hans voru úttaugaðir af erf-
iðleikum. Sultur og söknuður lá
þeim að baki, og sultur og sökn-
uður ögraði framundan. Fatnaður
þeirra var orðinn að lörfum, seglin
meir og tog öll þunnslitin. Flestir
skipverja hans hafa sennilega í hug-
anum öfundað þá sem struku. En
samt lögðu þeir af stað út í hina
ótryggu framtíð. Alltaf var stöðug
sigling, fjörutíu dagar liðu, sextíu
dagar, og eitt hundrað dagar, án
þess nokkurntíma að sjá land. Mag-
ellan taldi með sjálfum sér, að hann
hlyti að vera kominn framhjá Jap-
an. En raunverulega hafði hann
ekki enn kotnist yfir nema einn
þriðja hluta hins mikla veraldar-
hafs, er hann skýrði Pacifik (Kyrra-
hafið) vegna hinnar miklu kyrrðar
er þar virtist búa.
Friðsamlegt var það, en það var
slæmur friður. Á hverjum degi
blasti við sami blái lygni hafflöt-
urinn, skýlaus himinn með steikj-
andi sólarhita, og sami rotnunar-
daunninn, sem steig upp frá hinum
sjóðheitu skipum. Skipverjarnir
tærðust upp, og hvert skipanna var
orðið eins og draugabústaður, eða
klefar fyrir holdsveika.
Máltíðir sem matsveinarnir fram-
reiddu, voru nær því að líkjast
hrossataði en mannamat. Sólskinið
gerði drykkjarvatnið dautt, ormur
og fluga var í mjölmat auk rott-
unnar sem alstaðar skreið. En þessi
leiðu dýr voru orðin kærkomið mat-
arsælgæti, og veidd í hverjum krók
og kima. Á daginn tuggðu menn
sag og nöguðu leður, til þess að
yfirvinna hungurtilfinningar mag-
ans. Um nítján manns, eða nær tí-
/unni hver maður af þessum síðasta
hóp dó af þessu viðurværi, á þess-
ari hörmungarfullu ferð yfir þvert
Kyrrahaf, og meðal þeirra fyrstu,
hinir brottnumdu Patagoníumenn.
Loks þann 6. marz 1951 hljómaði
hið langþráða lausnarorð úr mast-
urtoppi f orustuskipsins: „Land,
land, húrra!“ En það var líka á ell-
eftu stundu. Aðeins nokkurra daga
bið lengur, og þá hefði saga þessa
hetjulegu landaleitarferðar senni-
lega aldrei verið skráð. En nú, allt
í einu skaut hinu frelsandi eylandi
upp úr auðu hafinu. Skipin voru
tæplega lögzt inn á víkinni, er sæg-
ur af „prahus", hraðskreiðir og lipr-
ir smábátar, málaðir öllum regn-
bogans litum, og samþjöppuð
pálmaviðarblöð fyrir segl. Liðugir
eins og apar klifruðu hinir nöktu
íbúar um borð í skipin, og undrun
þeirra og gleði var svo mikil yfir
öllu því nýja, sem menningin hafði
borið þarna að hjá þeim með, að
þeir hirtu allt sem hönd á festi og
ekki var naglfast í skipinu. Og jafn-
vel tókst þeim að ná í léttbátinn af
Trinidad og reru honum í land með
miklum hávaða og gleðilátum.
Magellan ákvað að gefa hinum
þjófgefnu íbúum eftirminnilega
ráðningu, hann setti 40 vopnaða
menn í land, er brenndu alla kofa
íbúanna og rændu öllu sem þeir
komust yfir af ávöxtum, fiski og
kvikfénaði. En auk þess hegndi hann
íbúunum um alla framtíð með því
að kalla eyjarnar Marianernes
(Þjófaeyjarnar).
Þessi ránsferð bjargaði Spán-
verjunum frá tortímingu. Nokkurra
daga hvíld, með gnægð af ávöxtum,
fiski og heilbrigðu tæru vatni, rétti
nær alla skipverjana við aftur. Með
endurnýjuðu þreki lögðu þeir enn
af stað í vesturátt, og er þeir viku
síðar sáu fyrir sér nýtt eyland og
skömmu síðar aðra í viðbót, taldi
Magellan öruggt að hann væri loks
á réttri leið, og þyngstu erfiðleik-
ar ferðarinnar væru að baki, hér
væru þeir loks komnir til Krydd-
eyjanna (Molukkerne).
En í þessari ályktun hafði hann
alveg misreiknað. í raun hafði hann
fundið áður ókunnan eyjaklasa —
Filippseyjar — og þar með tryggt
Carlosi konungi nýlenduyfirráð, sem
urðu þeim langvinnari heldur en
þau yfirráðasvæði sem Columbus,
Cortéz og Pizarro höfðu fundið og
Spánverjar þannig náð tökum á.
Þann 28. marz komu skipin til
Mazava, smáeyjar í Filippseyja-
klasanum, og þar varð Magellan
fyrir einu undarlegasta ævintýri
lífs síns. Þegar hin erlendu skip
nálguðust, flokkaðist hópur inn-
fæddra saman á ströndinni. Magell-
an sendi þjón sinn, Enrique, sem
VÍKINGUE
FYRSTA
HNATTSIGLIAGIA
94