Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1959, Síða 4

Hafnarmannvirki á íslandi
Jón Eiríksson, skipstjóri.
Höldum heilu í höfn, er gam-
alt máltæki. Bak þessara orða
liggur sú 'hugsun eða ósk sjó-
mannsins, að koma skipi sínu á
öruggan stað, þar sem því er
óhætt fyrir stormi og sjóum, og
öð'rum hættum hafsins. Um leið
og sjómaðurinn lætur úr höfn, er
það ófrávíkjanlegt markmið hans
að halda skipi sínu aftur 'heilu
og höldnu í aðra höfn, sé um
fiskiskip að ræða, eða önnur þau
skip, er aðeins hafa erindi út á
hafið. í illviðrum leita’r sjómað-
urinn hafnar til að veita skipi
sínu skjól. Hann þarf skjól til
að ferma og afferma skipið, til
að taka og skila farþegum, eða
til að koma aflanum á land. Hann
þarf skjól til að taka vistir og
vatn, eldsneyti og aðrar nauð-
synjar skipsins, til eftirlits o"
viðge’rða á skipinu, og hann þarf
skjól, þegar hann þarf að bíða
með skip sitt í lengri eða
skemmri tíma. Þetta skjól eiga
hafnir að veita. Það má því segja,
að höfn sé vatnssvæði, hæfilega
stórt, umgirt landi, eyjum, skerj-
um, rifum eða tilbúnum varnar-
görðum, þar sem skip geta leit-
að skjóls, og þa'r sem það getur
l'engið nauðsynlega fyrirgreiðslu.
Víða eru góðar hafnir frá nátt-
úrunnar hendi eins cg inni á
fjörðum, víkum og vogum, inni
á stórfljótum og víðar. En þess-
ar náttúruhafnir nægja aðeins til
að veita skjól fyrir illveðrum.
Til annarra athafna, sem að
framan eru taldar, verður manns-
höndin að koma til hjálpar. Nú-
tíma höfn er annað og mei'ra en
sjálft vatnssvæðið. Bryggjur,
uppfyllingar, uppskipunarkranar
og önnur áhöld, vöruhús, skrif-
stofuhús fyrir hafnaryfi’rvöld og
aðra starfsmenn hafnarinnar,
áhaldageymslur, opin vöru-
geymslusvæði o. m. fl. koma þar
og til greina. Landsvæðið, sem
þörf er á fyrir framantalið, er
víða í útlöndum afmarkað og
jafnvel girt, og telst til hafnar-
innar.
Þar sem landi er þannig hátt-
að, að það gefur ekki nægilegt.
skjól fyri’r öllum áttum, en nauð-
syn er fyrir höfn og möguleikar
eru á hafnargerð, eru gerðir
varnarga’rðar til að skýla hafn-
arsvæðinu. Annars staðar, þar
sem aðstæður leyfa, eru hafnir
Jón Eiriksson.
grafnar inn í landið, en oftast
nær þarf þá einnig að gera varn-
argarða við hafnarmynnið.
H-öfn skapast af þörfinni, sem
fyrir hana er. Höfn ætluð fiski-
bátum eingöngu þarf ekki að
vera dýpri eða stærri en svo, að
hún nægi þeim bátum, sem lík-
legt er, að hana þurfi að nota.
Hún þarf að hafa bryggjur, sem
bátunum hæfir bezt, og hún þarf
að hafa verbúðir, fiskihús, beit-
ingahús, veiðarfæ'rageymsiur o.
þ. h. Hérlendis eru aðstæður víð-
ast þannig, að flutningaskip
verða einnig að geta notað fiski-
hafnirnar til að flytja burt afl-
ann og færa nauðsynjar til Veið-
anna. Mjög fá fiskiþorp hafa að-
stöðu til að flytja aflann á landi
til stærri hafna. Það ve’rður því
að miða flestar hafnir við það,
að flutningaskipin geti siglt á
þær, en nú fara þau sífellt stækk-
andi, og verður því að gera meiri
og meiri kröfur til hafnanna.
Höfn, ætluð stæ’rri skipum,
verður að miðast við stærð þeirra
skipa, er á hana sigla, og flutn-
ing þann er þau flytja til hennar
og frá. Höfn, þar sem skip verða
að sæta flóðum til að sigla inn í
og út úr, en standa svo meðan
lágsjávað e’r, getur ekki talist
fullnægjandi. Heldur ekki ef hún
er svo þröng, að skip hafi ekki
nægilegt svigrúm til að komast
að og frá bryggjum, eða ef hana
vantar nauðsynleg tæki og vöru-
hús til að afgreiða skipin.
Áður en hafnargerð er hafin,
þa'rf margt að athuga og undir-
búa. Stæi'ð hafnarinnar verður
að miðast við þörfina, og þar sem
um uppvaxandi þorp er að ræða
verður að ge'ra ráð fyrir því að
þörfin aukist, og miða stærðina
við það, eða gera höfnina þann-
ig, að unnt sé að stækka hana
seinna. Víða takmarka þó stað-
hættir stærðina, en annars stað-
ar geta menn ráðið henni sjálfir.
Dýpi vatnssvæðis þess, e'r höfn-
ina myndar er veigamikið atriði.
Það má ekki ve’ra of mikið, því að
oft verða skip að nota akkeri,
þegar þau leggja að og fara frá
bryggjum, enda mjög dýrt að
gera ga’rða og bryggjur á miklu
dýpi. Sé dýpið of lítið, verður að
athuga botnlagið til að sjá, hvort
unnt sé að dýpka. Þar sem varn-
argarða er þörf, verður einnig
að athuga botnlagið þa'r sem þeir
eiga að standa. Sé það mjög
gljúpt, þolir það ekki þunga
garðsins, svo hann sígur, skekk-
ist eða jafnvel hrynur, þegar
sjórinn fer að mæða á honum.
Sé það laus sandur, er hætt við,
að sjór og straumur grafi und-
an garðinum.
Aðalátt vinda verður að
þekkja, og hvernig sjóa leggur að
höfninni. Haga verður gerð varn-
argarða með hliðsjón af þessum
öflum, og getu’r það varðað miklu,
að stefna þeirra og lega sé rétt.
Varast verður að hafa hafnar-
VÍKINGUR
124